Onbekend maar niet onbemind: hoe de Belgische vis aan de man gebracht wordt

Zalm en kabeljauw blijven klassiekers op het bord van de Belgische viseters. Ze zijn samen goed voor meer dan de helft van de verkoop van verse vis in België. Zalm neemt zelfs 36% van de verkoop van verse vis voor zijn rekening. “Het aandeel van deze vissen in de winkelrekken blijft zelfs langzaam maar zeker toenemen”, aldus Marina Sablon van het Vlaamse Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM).

De boodschap van VLAM is simpel: “Eet meer vis gevangen door onze Belgische vissers.” Alle Noordzeevissen samen zonder kabeljauw vormen maar 32% van de verkoop van verse vis, waarmee ze amper de hegemonie van zalm inhalen.

Promotiecampagnes

Samen met vertegenwoordigers van de visserijsector werkt VLAM promotiecampagnes uit om Vlaamse consumenten aan te sporen om te kiezen voor meer en andere soorten vis, die wordt gevangen door onze vissers en met respect voor duurzaamheid. “De concurrentie van de meer populaire vissoorten is groot, maar wonderwel houdt ‘vis van bij ons’ stand. Het marktaandeel dat er is, moeten we verdedigen”, zegt Sablon.

Bij elke campagne steunen de marketeers van VLAM op dezelfde 4 pijlers om Vlamingen warm te maken voor Belgische vis. “Om te beginnen wijzen we op de voedingswaarde en duurzaamheid van de lokale vissoorten. We leggen de consument uit welke initiatieven de sector neemt om zo duurzaam mogelijk te vissen”, zegt projectmanager Nina Denagtergael van VLAM. “Voor dat doel heeft VLAM een duurzaamheidsconsulent aangenomen, die informatie over duurzame visserijpraktijken verzamelt en op een hapklare manier communiceert naar de consument.”

De promotiecampagnes geven ook uitgebreid aandacht aan het verhaal van de vissers achter de producten. “De Belgische visserij is een fantastisch mooie, maar kleine sector”, zegt Sablon. “Het is belangrijk om te tonen aan consumenten hoe de sector in elkaar steekt. Onbekend is immers onbemind.”

Vis van bij ons

Verder maakt VLAM het met recepten en gebruikstips zo gemakkelijk mogelijk voor hobbykoks. “Productkennis vormt vaak nog een barrière om echt aan de slag te gaan met die minder bekende vissoorten”, meent Denagtergael.

VLAM legt bijvoorbeeld affiches en folders met die informatie in verkooppunten zoals de visboer en supermarkten. Op die manier zet VLAM 3 verschillende vissoorten in de kijker met de campagne ‘Vis van bij ons’. “Die recepten en artikels worden ook gebundeld op de website van ‘Lekker van bij ons’, waar zowel consumenten als chefs ze kunnen vinden”, legt Denagtergael uit. “Daarbij hanteert VLAM een totaalvisie. In de recepten worden ook andere ingrediënten van bij ons gebruikt.”

Daarnaast werkt VLAM media-acties uit. Libelle-lezers spotten artikels over Belgische vis in hun magazine, terwijl Stefaan Degand op de tonen van Vivaldi’s ‘4 seizoenen’ filerijders bezingt over seizoensvissen schartong, pladijs en wijting.

North Sea Chefs

De meeste campagnes van VLAM richten zich naar consumenten. Om de Belgische vis in de horeca te promoten, werkt VLAM samen met North Sea Chefs. Deze organisatie moedigt chefs, hobbykoks en consumenten aan om op een verantwoorde wijze om te gaan met onbeminde en minder bekende vissoorten en bijvangst, gevangen door Belgische en Nederlandse vissers.

“Waarom zou je kabelkauw of zalm van ver laten komen, als je zo’n lekkere Noordzeevis dichterbij hebt”, vertelt North Sea Chef Erwin Denys enthousiast. Op de website van North Sea Chefs kunnen geïnteresseerde chefs en hobbykoks recepten met deze vissoorten vinden, ontwikkeld door de aangesloten chefs. “Het is leuk om je als chef te blijven ontwikkelen en op zoek te gaan naar nieuwe methoden en ingrediënten.

Er bestaan bijvoorbeeld genoeg alternatieven voor de klassieke kabeljauw. Schelvis, vlaswijting, steenbolk... zijn allemaal kabeljauwachtigen.” Als je een kabeljauw kunt klaarmaken, heb je volgens chef Denys alle tools en kennis in huis om ook met deze minder bekende vissen aan de slag te gaan.

In zijn eigen zaak Rascasse, wat schorpioenvis betekent, zet hij zijn boodschap om in de praktijk. “’s Ochtends trek ik naar de vismijn in Zeebrugge voor kraakverse vis. Dat is een snoepwinkel voor een chef. Echt ongelooflijk wat er te vinden valt in onze zee.”

De volgende generatie

Chef Denys en andere North Sea Chefs trekken naar hotelscholen om hun kennis door te geven aan de volgende generatie koks. “Regelmatig brengen we deze leerlingen bij wat ze kunnen doen met vissoorten die niet direct in de winkelrekken liggen.” VLAM ondersteunt dit project. “Deze leerlingen staan klaar om de horeca in te stappen. We geven hun graag nog wat kennis over vis van bij ons mee”, zegt Denagtergael. “Kabeljauw en scampi zijn zeer populair, maar vergeet de lekkere én goedkopere vis van bij ons niet.”

Denys en zijn collega’s leren de leerling-koks hoe ze deze vissen moeten kuisen en leren hun verschillende kooktechnieken om vis klaar te maken. Op het einde van de dag passen de leerlingen deze kennis toe tijdens een test. “Zij weten niet op voorhand welke vissoort ze zullen moeten verwerken tot een gerecht. Dan zie je de ‘echten’ een klik maken. Die vliegen op zo’n uitdaging”, aldus Denys.

De North Sea Chefs vragen de leerlingen ook om het verschil tussen een filet kabeljauw en 5 kabeljauwachtigen te zien. Dat is een eyeopener. “Niemand – inclusief getrainde chefs – kan het verschil zien.” Waarom dan nog met kabeljauw werken, vraag Denys zich af. Aan zalm maakt hij zelfs minder woorden vuil. “Dat zo’n viezigheid als opgekweekte zalm nog verkocht mag worden.”

Internationaal

VLAM draagt de Belgische vis ook internationaal uit. Zo trekt VLAM met Vlaamse visverwerkingsbedrijven en de visveiling naar Seafood Expo Global in Barcelona. “Wij zorgen voor een paviljoen waar deze bedrijven zaken kunnen doen met internationale handelspartners”, zegt Denagtergael.

Niet alle Noordzeevis uit de netten van Belgische visser is dus bedoeld voor de eigen markt. Inktvis is bijvoorbeeld populair in mediterrane landen. “70 tot 80% van de inktvis die onze visser vangen gaat op ijs voor de export”, zegt Sablon. Chef Denys ziet op zijn eigen trips naar de vistrap Spanjaarden grote hoeveelheden Belgische inktvis opkopen.

‘Beirenhard’ beroep

Door Belgische vis populairder te maken, krijgen de vissers er een betere prijs voor. “We mogen gerust een beetje meer chauvinistisch zijn over onze vis en vissers. Het blijft een ‘beirenhard’ beroep”, meent chef Denys. “De Belgische vissersvloot, die al zo klein is, moeten we behouden.”VLAM klopt met haar campagnes rond ‘Vis van bij ons’ misschien telkens op dezelfde nagel, maar dat is nodig volgens Sablon. De visserij staat immers voor immense uitdagingen – beperkingen door quota, dure brandstof, klimaatverandering… – en kan alle hulp gebruiken. “Mocht de Belgische visserij verdwijnen, is dat niet alleen erg voor de vissers, maar komt een hele sector in de problemen: visverwerkers, horeca, toerisme... zijn afhankelijk van het succes van de visserij.”

Sablon ziet echter hoopgevende signalen dat alle initiatieven, inclusief die van VLAM en North Sea Chefs, aanslaan. “Er wordt geïnvesteerd in de vissersvloot om deze duurzamer en efficiënter te maken. Die investeringen zouden niet gemaakt worden, als er geen toekomst meer in de Belgische visserij zat.”

Thor Deyaert