Melkveehouder kweekt superfood chlorella met grassap en CO2 uit de pocketvergister

Superfoods zijn het, die microalgen. Kris, die ook melkveehouder is, kweekt in zijn buizen chlorella, een groene zoetwateralg met een diepe groentesmaak, die wat doet denken aan waterkers of spinazie. Net als dierlijke producten bevatten deze microalgen alle essentiële aminozuren (eiwitten) die een mens nodig heeft, en daarbovenop nog gezonde omega 3-vetzuren, vitaminen, mineralen en antioxidanten. Bodybuilders lusten het algenpoeder ook. Het bevat nagenoeg dezelfde aminozuren als eieren, maar in een andere verhouding, die interessanter is voor spieropbouw.

Productie nu op kruissnelheid

De productie van chlorella bij Kris is na het ontgroeien van een paar problemen bij de start op kruissnelheid gekomen. De algen vermenigvuldigen zichzelf elke dag als er genoeg licht en warmte is. Dat zijn de belangrijkste ingrediënten en daarom staat de installatie in een plastic koepelserre. Enkel in december en januari is het te koud en is er te weinig zonlicht om te produceren. Dan ligt de installatie stil. In de zomer moeten de microalgen in de buizen beschermd worden tegen zonnebrand.

Elke dag wordt slechts een deel van de algen volautomatisch geoogst en wordt het water hergebruikt. “Het water wordt verschillende keren gezuiverd en gefilterd voor het weer in de buizen gaat. Mocht ik dat niet doen, dan krijg ik een anonieme microalg in de installatie die hier in oppervlaktewater zit. Die eencellige heeft nagenoeg dezelfde eigenschappen als chlorella en is net zo groot, maar is niet erkend als levensmiddel en dus onbruikbaar.

Ik zou die lokale microalg, die bijvoorbeeld in de beken naast mijn weiden en akkers voorkomt, eigenlijk nog veel liever produceren en commercialiseren, omdat dat dan echt een lokaal product zou zijn. Maar momenteel heb ik andere ijzers in het vuur liggen en hou ik het bij chlorella”, vertelt Kris. Bij de oogst zijn de microalgen nog tot 8 dagen houdbaar, dubbel zo lang als de verse melk van zijn koeien.

Kris gebruikt geen grondwater, vanwege de lokale microalg en door het risico op te veel ijzer in het water. Leidingwater bevat dan weer te veel kalk en daarom werkt hij nu met gedesinfecteerd regenwater.

CO2 uit de pocketvergister

De microalgen verbruiken niet zo heel veel water in hun groei, maar hebben wel mineralen en CO2 nodig. De CO2 komt van de gezuiverde rookgassen van de pocketvergister, die functioneert op koeienmest. De mineralen komen van biologisch grassap. “Dat kan je kopen, maar ik heb ook al testen gedaan om dat zelf te maken. Ik gebruik dan niet het gras dat voor mijn koeien bestemd is, maar bermmaaisel van aan de akkerranden. Sap van weidegras en luzerne bevat te veel stikstof. Daarvan groeien de algen te enthousiast en zo worden de andere elementen uitgeput. Bermmaaisel van langs de straat bevat vaak zwerfvuil en is daardoor niet geschikt.”

Het gras van tussen de akkers van Kris wordt gemaaid en dan zo snel als mogelijk geperst. “Ik heb dat getest met een kleine graspers, maar als ik tijd, opbrengst en investeringen bij elkaar optel, heb ik een grote pers nodig. Die kost wel een kleine 100.000 euro.”

Grassap

Die investering kan Kris maar doen als hij een afnemer vindt voor het geperste gras. “De interessantste ingrediënten zijn al uit het gras geperst, dat besef ik natuurlijk ook. Als biomassa zijn er aantrekkelijkere alternatieven. Mijn eigen melkkoeien staan al op een dieet van bijna uitsluitend gras. Die hebben niets aan geperst gras, maar misschien is er een collega met melkkoeien die vooral maïs krijgen en die daardoor wel iets hebben aan geperst gras. Op dat punt moet mijn geperst gras concurreren met hooi, dat nog altijd supergoedkoop is.”

Naast die ene investering zijn er nog wel een paar schakels in de ketting van de algenproductie die moeten bijgestuurd worden. “Oorspronkelijk was het plan dat ik de microalgen zou oogsten en die zou leveren aan een bedrijf. Dat zou dan de volgende stap of stappen in het proces op zich nemen: drogen, vermalen, verwerken, verpakken, de logistiek, de marketing en de verkoop aan de eindconsument. Dat is het klassieke traject dat je als boer volgt: na het afleveren van de oogst word je betaald en heb je er geen omkijken meer naar. Voor microalgen werkt dat echter niet. Er bestaat in Vlaanderen nog geen grote markt voor producten met microalgen en de verwerking moet van nul starten.

Voor het drogen kan ik een beroep doen op een extern bedrijf, maar voor alle andere stappen in de keten ben ik voorlopig nog vaak zelf verantwoordelijk. Ik mikte op de lange keten, maar tot nu toe gaat het belangrijkste volume naar de korte keten.”

Korte keten toont marktpotentieel

De korte keten bewijst wel dat er marktpotentieel is. “Wij maken zelf schepijs met de microalgen en in onze eigen korteketenwinkel is dat, na vanille, het meest verkochte roomijs. Voorts verkopen wij een harde kaas met microalgen, die extern voor ons geproduceerd wordt. En het Bagynhof, een varkensbedrijf uit de regio, maakt een salami met onze microalgen. Daarnaast zijn er nog onder meer milkshakes, bier, chocolade en speculaas met microalgen en we verkopen het ook als los poeder. Die verkoop loopt goed en dat bewijst dat er heel wat mogelijkheden zijn, maar op zich zijn dat allemaal geen grote volumes.

Daarom zochten we iemand die kind aan huis is in de retail. We kwamen uit bij een producent van apéroballetjes voor de Airfryer of friteuse, zoals de klassieke bitterbal. Binnenkort liggen er vegetarische apérogroenteballetjes met Vlaams microalgpoeder in het diepvriesvak van heel wat warenhuizen in België en Frankrijk. Het is een lange zoektocht geweest, met veel ontgoochelingen en hindernissen. Deze toepassing moet nu snel nog meer deuren openen”, aldus Kris.

Het blijkt niet gemakkelijk om het algenpoeder op grote schaal te vermarkten. “Het kan de smaak zachter maken of net pittiger. Dat is altijd een verrassing als je ermee begint te experimenteren. En de felgroene kleur is heel dominant, ook als je maar een kleine hoeveelheid gebruikt. Voor de gezondheidseffecten moet je er als mens maar 10 g per dag van consumeren. Nog meer consumeren heeft geen extra effect op de gezondheid”, legt hij uit.

Consumenten zijn er stilaan klaar voor

Dat er bij de verwerking in consumentenproducten maar weinig volume aan microalgen nodig is, is een nadeel voor Kris. Hij kan zijn productie immers niet zomaar stilleggen of opdrijven als de vraag schommelt. “Het marktpotentieel is er. De consumenten zijn er klaar voor. Ik heb enkel nog een paar voorlopers nodig uit de Belgische voedingsindustrie die de voordelen zien van circulaire, lokaal geproduceerde microalgen.”

Kris noemt duurzaamheid en circulariteit als belangrijkste troeven van zijn product. “In China maken ze ook chlorella, maar daar voegen ze allerlei stoffen toe aan het poeder. Wat ik hier in Temse produceer, is zuiverder dan wat je doorgaans op de wereldmarkt kan kopen tegen een misschien goedkopere prijs.”

Trotse pionier

De hindernissen waar Kris op botst met zijn microalgen zorgen voor frustratie. Aan de andere kant is hij er trots op dat hij een pionier is in deze teelt, die hier nog in zijn kinderschoenen staat. “Algen en aquacultuur in het algemeen kunnen een deel van de oplossing zijn voor heel wat duurzaamheidsvraagstukken. In plaats van de landbouwers naar de zee te brengen, is het makkelijker om het water naar de landbouwers te brengen. Op deze schaal is er slechts 1 andere installatie in ons land. Daarnaast zijn er al verschillende kleinere installaties. Al die mensen zijn hier al komen kijken. Ik zie die niet als concurrenten, maar als wegbereiders voor nog meer chlorella-consumptie”, meent hij.

Als pionier inzake chlorella kreeg boer Kris al heel wat steun van de overheid en van onderzoeksinstellingen. Over steun van de banken is hij minder tevreden. “In hun marketingberichten gaat het heel vaak over duurzaamheid en over de transformatie van de landbouw. Als ik mijn plannen ontvouw om van mijn chlorellaverhaal een succes te maken, dan tellen al die mooie woorden en doelstellingen echter plots niet meer mee en gaat het nog enkel over centen en risico’s. Dat was wel heel ontnuchterend”, besluit Kris Heirbaut.

Filip van der Linden