Varkensvlees blijft prominent aanwezig in Belgische keukens

De vijfde editie van de Pig Rentability Day (PRD) was opnieuw een succes. Enkele honderden Vlaamse varkenshouders verzamelden op 7 juni in de grote aula van de Willy Naessens Group in Wortegem-Petegem voor dit tweejaarlijkse evenement met 3 interessante sprekers en een optreden van komiek Joost Van Hyfte.

Geen overtuigend bewijs dat dieet zonder vlees

de wereld kan ‘redden’

Professor Frédéric Leroy van de VUB benaderde als eerste spreker de vleesconsumptie vanuit de wetenschappelijke hoek. Volgens hem bestaat er geen wetenschappelijke consensus over de stelling dat rood en ander vlees per definitie ongezond is. “Het Planetary Health Diet wordt vaak aangehaald en is heel invloedrijk. Het bevat heel weinig dierlijk materiaal en legt de nadruk op noten. Kan dat dieet de planeet redden? Waarschijnlijk niet. Er is geen overtuigend bewijs. Het heeft vooral een invloed op de gezondheid.” Als de hele wereld dat dieet zou volgen, komen we volgens Leroy bijzonder veel noten tekort. “Dit dieet levert niet de vooropgestelde resultaten en het leidt soms zelfs tot tekorten”, stelde Leroy op de PRD.

Spanje en Portugal tonen dat vlees eten weinig nadelen oplevert

Ook over de vaak aangehaalde relatie tussen (rood) vlees en kanker is professor Leroy sceptisch. “Ook hier is er onzekerheid over het bewijsmateriaal. Het gaat over heel kleine verschillen. Ongezonde mensen hebben de neiging om meer vlees te eten, maar ze consumeren ook meer frisdranken en alcohol, roken vaker en bewegen minder. Groepen die veel vlees eten en die dat combineren met veel groenten en fruit, genieten dan weer van de voordelen van vlees eten. Dat zie je bijvoorbeeld in Spanje en Portugal. Daar maken vlees en charcuterie deel uit van de keuken en zie je dat dat weinig nadelen oplevert en in sommige opzichten zelfs beter scoort dan een ‘low fat’-dieet”, stelt Leroy.

Ook een hart onder de riem voor de varkenssector: volgens professor Frédéric Leroy heeft varkensvlees een hogere dichtheid aan nutriënten dan kip.

Ultrabewerkt voedsel is groter probleem

De conclusie van Leroy is duidelijk. “Als we onder een bepaalde grens gaan van consumptie van dierlijke producten, dan maken we het onszelf als omnivoor moeilijk. Met een grote veralgemening kan ik stellen dat vlees op zich minder een probleem is dan ultrabewerkt voedsel. De problemen komen door vlees deel te laten uitmaken van ons Westerse dieet.”

Begin op tijd aan bedrijfsoverdracht

Bedrijfsoverdracht tussen generaties is in elke sector een heikel punt en dat geldt zeker ook in de varkenssector. Hannelore Raes, co-CEO van aardappelverwerkend bedrijf Agristo, vertelde in een heel open en sereen betoog hoe haar familie dat aanpakt.

“Iedereen die een bedrijf opricht, hoopt dat dat bedrijf er na 100 jaar nog zal zijn voor zijn nageslacht. Je geeft als familie niet enkel een bedrijf door, maar ook een waardencultuur, een passie en een visie. Als je over een overdracht tussen generaties geen afspraken en een planning maakt, komt je bedrijf gegarandeerd in de problemen. Je moet daar echt op tijd aan beginnen. Schuif de dagelijkse ‘shit’ aan de kant en focus je op die overdracht van zodra die zich aandient, of beter nog: in onverdachte tijden. Neem vooral je tijd”, meent Raes.

Bedrijfsoverdracht is maatwerk

De eerste bedrijfsoverdracht tussen de 2 stichters van Agristo en hun kinderen is gestructureerd en tegelijk heel organisch gebeurd. De schaal van het bedrijf was toen nog kleiner dan de dag van vandaag, het aantal kinderen van de 2 oprichters was beperkt en die kinderen stroomden zonder veel voorwaarden in het bedrijf.

Corporate governance is cruciaal voor Hannelore Raes. “De volgende generatie staat al klaar. Deze keer pakken we het anders aan. Dat moet ook, want het bedrijf is zoveel groter, internationaler en complexer geworden, met productievestigingen in het buitenland en een joint venture in India. De volgende generatie omvat alles samen 14 jonge volwassenen. Sommigen willen in het bedrijf aan de slag, anderen kiezen voor een loopbaan elders en worden enkel aandeelhouder. Toch willen we vooral een familiebedrijf blijven.” De volgende generatie is een meer heterogene groep met verschillende belangen en interesses.

Belang van bedrijf primeert

“Wij kozen voor een tijdelijke externe CEO als overgang tussen de generaties en voor begeleiding door een adviesraad. De nieuwe generatie die in het bedrijf wil komen, zal wel aan voorwaarden moeten voldoen. Dat kan leeftijd zijn, een bepaald opleidingsniveau of ervaring die opgedaan is buiten het bedrijf. We willen die generatie daarmee zeker niet wegduwen van het bedrijf. Wel willen we ervoor zorgen dat, als ze voor het bedrijf kiezen, dat dat dan een heel bewuste keuze is. Het belang van het bedrijf gaat voor op het individuele belang.

Er zijn nu bijvoorbeeld ook afspraken over hoe iemand uit het bedrijf kan stappen. Er is geen verplichting om actief te blijven in het bedrijf, maar als aandeelhouder zijn er wel voorwaarden en verplichtingen als je wil stoppen. Dat hebben we allemaal vastgelegd in een familiecharter en dat charter willen we om de zoveel jaar herbekijken”, besluit Hannelore Raes.

Het loopt nog niet zo’n vaart met vegetarische consumptie

Na de uiteenzetting over de bedrijfsoverdracht was het aan Joris Coenen van het Vlaams centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM). In een tijd waarin de maatschappij steeds bewuster wordt van de impact van voedselkeuzes op het milieu, de gezondheid en het welzijn van dieren, gaf hij inzichten in de evolutie van consumentenvoorkeuren met betrekking tot vleesconsumptie.

Om meteen een belangrijke conclusie weg te geven: dat de ‘halve wereld’ vegetarisch zou zijn, blijkt alvast niet uit de onderzoeken van VLAM. De ruimte die vleesvervangers krijgen in de folders en schappen van de supermarkten komt niet in dezelfde verhouding overeen met het eigenlijke verbruik.

Het thuisverbruik van maaltijden is in ons land nog steeds heel belangrijk, al kalft het een klein beetje af. De penetratie van vlees in thuis bereide maaltijden is 75%. Het aandeel van mensen die nooit vlees eten, bedraagt slechts 4% bij personen tussen 18 en 65 jaar oud. De groep die nooit vleesvervangers eet, is 1% groter dan diegenen die nooit vlees eten. Slechts 3% van de Belgen staat negatief ten opzichte van vlees en in Vlaanderen is dat slechts 2%. Vleesvervangers blijven vooralsnog iets waar de gezinnen mee experimenteren en dat doen ze dan vaak buitenshuis. Varkensvlees wordt vaker thuis klaargemaakt dan andere verse vleessoorten.

Enkele aanwezigen hadden graag ook cijfers gehad over het percentage Belgen dat vanuit geloofsovertuiging geen varkensvlees eet en of die groep groeit, maar daarover heeft VLAM geen gegevens.

Varkensvlees scoort goed op genot en gemak

Coenen had het ook over de ‘5G’. Dat ging natuurlijk niet over de uitrol van de vijfde generatie mobiele netwerken, wel over de factoren Geld, Gemak, Genot, Geweten en Gezondheid inzake voeding. Varkensvlees scoort daarin goed op ‘genot’ (smaak, variatie, past in onze eetcultuur…) en ‘gemak’. Varkensvlees wordt volgens onderzoek van VLAM door de consument voorts beschouwd als duur in het geheel van de maaltijd, maar goedkoper dan vis of vleesvervangers. Net als kip wordt varkensvlees doorgaans beschouwd als relatief goedkoop.

Op de factor ‘gezondheid’ scoort varkensvlees niet zo heel goed. De consument beschouwt varkensvlees als minder gezond en minder mager dan andere vleessoorten. Als mensen hun vleesverbruik minderen, is dat vaak uit gezondheidsoverwegingen.

Toenemend vertrouwen in de Belgische vleessector

Op de factor ‘geweten’ scoort varkensvlees uiteraard minder goed dan vleesvervangers. Toch zijn ook bij deze factor positieve geluiden te horen: de Belg heeft een toenemend vertrouwen in de Belgische vleessector als het gaat over veiligheid, kwaliteit, milieu en dierenwelzijn. Dat bijvoorbeeld een Belgisch witblauw rund minder CO2 uitstoot dan een Iers rund, is slechts bij iets minder dan 20% van de consumenten bekend.

Misschien net zo belangrijk voor de varkenssector: de consument is onder bepaalde omstandigheden en voorwaarden bereid om meer te betalen voor varkens- en ander vlees, maar vanaf 10% prijsstijging daalt de koopintentie.

Restaurants blijven een uitdaging

Coenen geeft in de afsluitende vragenronde aan dat het nog steeds een uitdaging is om varkensvlees op de kaart te krijgen in restaurants, maar daar wordt aan gewerkt door VLAM, via gerichte acties en via de opleidingen in de hotelscholen. Met onder meer ‘pulled pork’ en de côte à l’os van varken wordt varkensvlees nu ook vaker buitenshuis geconsumeerd. Daar liggen zeker nog wat kansen voor de sector.

Als overgang van het academische gedeelte naar het netwerkmoment mocht komiek Joost Van Hyfte (met passend een petje op van John Deere) de lachspieren aan het werk zetten met grappen over onder meer foodtruckfestivals, handgedraaide gehaktballen, mensen die mayonaise ‘zweten’, de keuzestress in de winkel als het gaat over tomaten, bier dat zou moeten voorgeschreven worden door de dokter en het ongeschreven reglement over hoe men een Leo-koek mag/moet opeten.

Volgende PRD in 2026

De aanwezigen gingen naar huis met nieuwe inzichten en een handige keukenschort. De volgende Pig Rentability Day, een organisatie van bedrijven die actief zijn in toelevering aan de varkenshouderij, wordt georganiseerd in 2026. De partners van deze editie zijn Boone-Denkavit, DLV, Proxani, Hypor, Ceva, Debra Meat Group, Duynie Feed, VSI, ING, VermiServe, Konax, Kioz en Landbouwleven.

Filip Van der Linden