VK start praktijktest voor vaccin tegen rundertuberculose
In het Verenigd Koninkrijk start dit jaar de derde fase van het testen van een vaccin tegen rundertuberculose. Veehouders uit Engeland en Wales kunnen zich vrijwillig melden.
Rundertuberculose wordt in het VK beschouwd als één van de grootste uitdagingen in diergezondheid. In 2023 en 2024 werden in het VK zowat 60.000 stuks runderen geruimd vanwege rundertuberculose. De kosten voor de sector lopen er op tot ruim 40 miljoen euro per jaar en tot 85 miljoen euro voor de overheid.
Ook in ons land duikt er nog gemiddeld 1 geval per jaar op van rundertuberculose. In oktober van vorig jaar heeft het nationale referentielaboratorium Sciensano een besmetting met rundertuberculose vastgesteld bij een tweejarig rund in de provincie Oost-Vlaanderen.
Vaccin en huidtest
In het VK zijn ze dit jaar toe aan praktijktesten voor een vaccin tegen rundertuberculose en voor een nieuwe huidtest. Het Animal and Plant Health Agency (APHA) zoekt veehouders en dierenartsen die vrijwillig aan de testen willen deelnemen. Deze nieuwe testfase loopt tot 2027. De regering van Wales wil rundertuberculose daar uitroeien tegen 2041. Het vaccin is slechts één van de maatregelen om de ziekte uit te roeien.
Uit laboratoriumtesten blijkt dat het nieuwe vaccin en de nieuwe huidtest veilig zijn en dat de test goed werkt in gecontroleerde omstandigheden. Het vaccin stimuleert een beschermende immuniteit bij rundvee. Het vaccin moet helpen om de verspreiding van de ziekte in het VK te stoppen en de impact van de ziekte op de veehouderij temperen.
Uit eerdere studies blijkt dat gevaccineerde dieren een betekenisvolle bescherming hebben. Zoals bij meer vaccins zal de beschermingsgraad variëren: dieren zullen soms maar deels of soms volledig beschermd zijn en sommige gevaccineerde dieren zullen toch nog besmet geraken. De nieuwe test moet ervoor zorgen dat de ziekte nog steeds betrouwbaar kan vastgesteld worden bij al gevaccineerde dieren. Met de huidige tuberculine-test zou dat niet lukken.
Komt wereldwijd voor
Tuberculose (TBC) bij runderen (boviene tuberculose) komt wereldwijd voor en wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium bovis. Deze bacterie wordt via de luchtwegen of oraal opgenomen en belandt daarna in een regionale lymfeklier. Van hieruit kunnen, na het ontstaan van een typische ontstekingsreactie (tuberkel), uitzaaiingen plaatsvinden naar andere organen.
Een besmetting bij het rund verloopt vaak symptoomloos. Een dier kan gedurende een langere tijd latent geïnfecteerd zijn. Ziekteverschijnselen treden pas op in een laat stadium van de ziekte en variëren in functie van de lokalisatie van de ontstekingsprocessen. Vandaar dat er soms gesproken wordt van longtuberculose, pareltuberculose (op borst- en buikvlies), uiertuberculose en niertuberculose. Symptomen die kunnen wijzen op een aantasting bij runderen zijn vermagering, verminderde melkproductie en in een finaal stadium van de ziekte een korte, krachtige en droge hoest. Aan de hand van de symptomen alleen kan de diagnose vaak moeilijk worden gesteld.
Rundertuberculose is een zoonotische aandoening: ook de mens kan besmet geraken met boviene tuberculose, al zijn zulke besmettingen heel zeldzaam in België.
Officieel vrij van rundertuberculose
België is sinds 25 juni 2003 officieel vrij van rundertuberculose verklaard door de Europese Commissie. Dat betekent echter niet dat er bij ons geen nieuwe gevallen meer worden vastgesteld. Bijna elk jaar wordt in ons land nog minstens 1 haard gedetecteerd.
Vaak is al een groot deel van de runderen aangetast bij de vaststelling van een haard. Een sporadisch geval, zoals in Oost-Vlaanderen vorig jaar, brengt de status van ‘vrij van rundertuberculose’ van ons land niet in gevaar, maar onderstreept nogmaals het belang van de post-mortemkeuring in slachthuizen.
De meeste haarden worden teruggevonden via de keuring in het slachthuis. Besmette runderen vertonen typische letsels in de lymfeklieren, longen of ingewanden: etterige verkaasde tuberkels, granulomen tot erge abcessen kunnen voorkomen. Soms wordt bij een slachtdier veralgemeende tuberculose vastgesteld met verspreide abcessen in de spieren naast letsels in de klassiek aangetaste organen. De dierenarts die de vaststelling doet, verbiedt dan dat het vlees in de voedselketen terecht komt. Bij de vaststelling van een haard worden door het epidemiologische onderzoek en door de opvolging van contactbeslagen vaak nog secundaire haarden teruggevonden.
Nieuwe wetgeving sinds 2021
Op 1 februari 2021 trad een nieuwe wetgeving voor rundertuberculose in werking. De belangrijkste wijziging was dat het niet langer nodig is om runderen te tuberculineren. Bij een tuberculinatie wordt een dosis mycobacterium-antigeen (tuberculine) in de diepere huid ingespoten. In de meeste gevallen worden de tuberculinaties vervangen door bloedonderzoeken. Er is sinds 2021 een nieuw bewakingsprogramma, gebaseerd op serologisch onderzoek en het luik rundertuberculose binnen de winterscreening kreeg een andere invulling.
