Sierkersen in de tuin: Bloesempracht met een vleugje nostalgie
Een Japanse sierkers mocht vroeger in geen enkele tuin ontbreken. En terecht. Met hun wolken van tere roze of witte bloesems verwelkomen ze als geen andere plant de prille lente en bezorgen ze ons op zonnige dagen dat heerlijke lentegevoel. Bovendien blijft de groei vaak beperkt in hoogte en omvang, waardoor ze in bijna elke tuin toepasbaar zijn.
Jan De Wilde wist het heel raak te omschrijven in Een vrolijk lentelied: “De bloembotten barsten open met een knal en de meisjes ontbloten de kuiten…” En inderdaad, bij het begin van de lente – zo eind maart, begin april – zien we de natuur op een spectaculaire manier tot leven komen als de bloesembomen beginnen te bloeien. Als eerste zijn er de kerspruimen en de vele wilde pruimenboompjes die her en der in de natuur verspreid voorkomen. Ze worden al gauw gevolgd door de magnolia’s en de vroegst bloeiende sierkersen, die ons verrassen met hun uitbundige bloei. Daarna volgen de sierperen, de sierappels en de laatbloeiende sierkersen. Door hun grote verscheidenheid in groeivorm, omvang en bloeitijdstip behoren de sierkersen tot de meest geliefde bloesembomen ter wereld.
Geschiedenis van de sierkers
Sierkersen hebben een lange geschiedenis, die vooral verbonden is met Japan. Daar is de kersenbloesem, bekend als ‘sakura’, een diepgeworteld cultureel symbool. De Japanse kersenbloesemtraditie ontstond meer dan 1.000 jaar geleden en wordt jaarlijks gevierd met het ‘Hanami’-festival, waarbij mensen onder de bloeiende bomen samenkomen. Naast Japan zijn sierkersen ook in China en Korea lange tijd gekweekt en gewaardeerd. In Europa werden sierkersen in de 19de eeuw populair, toen plantenjagers verschillende soorten uit Azië meebrachten. Rond de eeuwwisseling leek de populariteit van de sierkers wat te tanen.
Nu zien we ze opnieuw vaker opduiken in het openbaar groen en bij grote infrastructuurwerken. Gelukkig maar, want er zitten echte pareltjes tussen het ruime assortiment sierkersen. Voor wie graag in eigen tuin geniet van een bloesemfestijn, zetten we hier graag enkele populaire soorten op een rijtje.
Botanisch
Plantkundig behoren de sierkersen tot het geslacht Prunus, dat ongeveer 430 soorten telt, voornamelijk bladverliezende bomen en heesters. Prunus is een zeer wijd verspreid geslacht en komt vooral voor in de gematigde streken op het noordelijk halfrond. De meeste van deze sierkersen zijn winterhard en hebben zelfs winterkoude nodig om te bloeien en om vruchten voort te brengen. De bloesems zijn jammer genoeg vorstgevoelig. Een ietwat beschutte standplaats komt de bloeiduur van de vroegst bloeiende sierkerssoorten zeker ten goede. Deze vroege soorten zijn op hun mooist vanaf eind maart, de late soorten bloeien pas in mei.
De echte Japanse kerselaars (Prunus serrulata) zijn hybriden en selecties die niet in de natuur voorkomen, maar al sinds eeuwen in Japan gecultiveerd worden. In het algemeen bedoelt men met de term ‘sierkerselaars’ ook de andere sierprunussen, zoals de sieramandelen, sierpruimen, sierkersen en sierperziken.
Sierkers in de tuin
Sierkersen zijn veelzijdige bomen die goed gedijen in diverse tuinomstandigheden. Ze groeien goed in elke goed gedraineerde grondsoort, bij voorkeur met een beetje kalk. De meeste prunussen wortelen oppervlakkig en worden het best niet te diep geplant. Op enkele soorten na (bijvoorbeeld
Prunus accolade
De Prunus accolade is ontstaan uit een kruising tussen Prunus sargentii en Prunus subhirtella en is een kleine boom of grote struik, die een uiteindelijke hoogte bereikt van 6 à 8 m met een brede, trechtervormige kroon en overhangende twijgen. Daardoor heeft de boom een elegant karakter. De groene, eironde bladeren zijn lang toegespitst en 6 tot 12 cm lang. De bladrand is gezaagd, de herfstkleur (oranje)geel tot rood.
De ‘Accolade’ is een vroegbloeiende cultivar met bloemen in hangende trossen. Uit roze bloemknoppen verschijnen in april de circa 4 cm grote lichtroze bloemen, die half gevuld zijn. Deze sierkers wordt vaak gebruikt als parkboom, solitair en voor aanplant in brede groenstroken, het liefst op gronden met een goed vochtleverend vermogen. Dit boompje geeft de voorkeur aan een licht zonnige standplaats.
Prunus serrulata
De Prunus serrulata is de echte Japanse sierkers. De bloesems, die in de lente verschijnen, kunnen zowel enkelvoudig als gevuld zijn en variëren in kleur van wit tot dieproze. De bloei is spectaculair maar kort, vaak niet langer dan 2 tot 3 weken. Na de bloei verschijnen er soms kleine vruchten, die niet eetbaar zijn voor mensen, maar die wel vogels aantrekken. Er zijn veel verschillende soorten en cultivars van de Japanse sierkers, elk met hun eigen unieke eigenschappen.
Prunus serrulata ‘Kanzan’ Dit is een van de meest populaire soorten van deze sierkers, die herkenbaar is aan zijn gevulde, dieproze bloemen. De boom groeit uit tot een middelgrote, vaasvormige boom, die prachtig staat in lanen en tuinen. Kanzan is een mooie – misschien wel de rijkst bloeiende boom in onze contreien – en sterke solitaire boom, die ook vaak gebruikt wordt als straat- of parkboom. Op het moment van het schrijven van dit artikel (29 maart) stonden de bloesems van de ‘Kanzans’ in de Kluyskensstraat in Gent, een van de populairste bloesemstraten van Vlaanderen, klaar om open te knallen en om weer honderden kijklustigen aan te trekken.
Prunus serrulata ‘Shirofugen’ is een sierlijke boom met grote, dubbelbloemige witte bloesems, die langzaam verkleuren naar roze. Deze boom heeft een brede kroon en een sierlijk uiterlijk.
Prunus serrulata ‘Amanogawa’ Dit is een zuilvormige variant die ideaal is voor kleinere tuinen. De lichtroze bloemen verschijnen in dichte trossen langs de stam en takken, wat een prachtig effect geeft.
Prunus yedoensis
Een van de mooiste en meest elegante sierkersen is de Prunus yedoensis. Deze sierlijke boom is in Japan en zeker in de streek rond Tokio de meest aangeplante sierkers. Prunus yedoensis is een middelgrote boom van 6 tot 10 m hoogte. De kroonvorm is breed vaasvormig en de uiteinden van de takken hangen over. Daardoor wordt de kroon uiteindelijk plat. Het breed ovale blad is 6 tot 12 cm lang, het jonge, uitlopende blad is zeer lichtgroen en heeft een fraaie, gele herfstverkleuring. Begin april bloeit deze sierkers uitbundig, met bloemen die lichtroze zijn in de knop en na het openen ervan wit. Ze geuren licht naar amandel en zijn tot 4 cm in doorsnede. Volgens sommigen is dit een van de mooist bloemende bomen voor de tuin.
Prunus yedoensis ‘Shidare-yoshino’ is een snelgroeiende sierlijke treurvorm, met takken die recht naar beneden groeien.
Prunus subhirtella ‘Autumnalis Rosea’
De wintersierkers is uniek vanwege zijn bloeitijdstip: in zachte periodes tijdens de late herfst en in de winter begint deze sierkers al te bloeien met zachtroze tot bijna witte halfgevulde bloemen, die in trossen bij elkaar staan. Het hoogtepunt van de bloei valt al einde maart. Deze boom wordt tot 6 m hoog en heeft een even brede, vaasvormige kroon. Zijn ijle, open kruin laat genoeg licht door, waardoor je probleemloos onderbeplanting kan toepassen. In de herfst kleurt het loof van deze boom bovendien mooi oranjegeel.
