Nederland heeft een nieuw stikstofplan

In een brief aan de Nederlandse Tweede Kamer maakte het kabinet op 25 april de plannen bekend voor alle sectoren, als basis om de vergunningverlening weer op gang te krijgen. De plannen bevatten een startpakket voor de landbouw met onder meer een regeling voor extensivering, vrijwillige beëindiging en doelsturing. Daarvoor wordt 2,2 miljard euro vrijgemaakt.

"We moeten de vergunningverlening weer op gang brengen. Voor mij staan realistische, haalbare en houdbare plannen daarbij voorop, zodat we ondernemers de zekerheid kunnen bieden die zij verdienen. Tegelijkertijd realiseer ik mij goed dat we veel van ondernemers zullen vragen. Het is goed dat we van start kunnen met de eerste maatregelen en dat er een basis ligt om op voort te bouwen, samen met betrokken partijen”, zegt de Nederlandse minister van Landbouw Femke Wiersma van de BoerBurgerBeweging.

Maatregelen om op voort te bouwen

Het huidige vergunningssysteem is volgens het Nederlandse kabinet niet langer houdbaar. "Zelfs verduurzaming loopt vast en recreatieve activiteiten zoals wandeltochten komen in de knel. Daarom wil het kabinet na de zomer een nieuw vergunningsstelsel presenteren dat is gebaseerd op een beter inzicht in de staat van de natuur en alle bijhorende drukfactoren”, zegt Wiersma. Ook kijkt het Nederlandse kabinet voor de langere termijn naar het herijken van Natura 2000-gebieden.

Behalve aanpassingen in de wet- en regelgeving is ook stikstofreductie nodig. Het Nederlandse kabinet wil in 2035 een emissiereductie van 50% (industrie, mobiliteit en bouw) en 42-46% (landbouw) ten opzichte van 2019 realiseren. Eerder was 2030 als streefdatum ingesteld.

Om daartoe te komen, zijn maatregelen vastgesteld waarop het Nederlandse kabinet de komende weken zal voortbouwen. Alle sectoren dragen daaraan bij. Zo wil het kabinet in de industrie inzetten op de verdere verduurzaming van afvalverbrandingsinstallaties en het intensiveren van de Aanpak Piekbelasting Industrie. Voor de landbouw zet het kabinet in op doelsturing, natuurlijk verloop en extra inzet van middelen rond bepaalde Natura 2000-gebieden, zoals met het agrarisch natuur- en landschapsbeheer. En voor de mobiliteit en de bouw denkt de Nederlandse regering aan het verduurzamen van de binnenvaart en het spoorgoederenvervoer in de Rotterdamse haven, het verduurzamen van wegverkeer en gebiedsgerichte trajectcontroles rondom stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden.

Startpakket

Er zijn de afgelopen jaren volgens Wiersma al veel stappen gezet om stikstof te verminderen en natuur te herstellen, maar een structurele oplossing ontbreekt. "Twee rechterlijke uitspraken onderstrepen de urgentie. Daarom zet het kabinet op korte termijn in op een wetenschappelijk onderbouwde rekenkundige ondergrens, het verbeteren van de natuurdoelanalyses en komt er rond de zomer een voorstel om de wettelijke omgevingswaarden aan te passen naar emissiedoelen.”

Vanwege de urgentie, komt het Nederlandse kabinet met een startpakket. Hiervoor wordt 1,6 miljard euro vrijgemaakt, naast de 600 miljoen euro die in de Voorjaarsnota is vrijgemaakt. Bovendien wordt er ook nog 213 miljoen euro structureel vrijgemaakt. Uit dit startbedrag van 2,2 miljard euro wordt 200 miljoen euro beschikbaar gemaakt om doelsturing verder te ontwikkelen. Daarnaast werkt men aan een vrijwillige extensiveringsregeling voor de melkveehouderij om zo ook de mestmarkt te verlichten en klimaat- en ammoniakdoelen te bereiken. Hier is 627 miljoen euro voor beschikbaar. Ook komt er een vrijwillige beëindigingsregeling voor veehouders die willen stoppen, bijvoorbeeld omdat ze geen bedrijfsopvolging hebben. Voor deze regeling is 750 miljoen euro beschikbaar. Om natuurherstel mogelijk te maken, wordt 100 miljoen euro extra uitgetrokken.

Behalve deze algemene maatregelen gaat Nederland aan de slag in de gebieden waar de nood het hoogste is. Er wordt gestart op de Veluwe en in de Peel, gebieden met de meest urgente opgave. Er komen op de Veluwe en in de Peel zones van 250 meter rond stikstofgevoelige hexagonenin Natura 2000-gebieden. Dus niet rondom het hele natuurgebied. Alleen zones rondom een stikstofgevoelige hexagoon en alleen daar waar stikstof de belangrijkste drukfactor is. Bovendien geldt die zone alleen voor die delen van een perceel of gebouw die binnen dat hexagoon vallen. In de Voorjaarsnota heeft het kabinet hiervoor 600 miljoen euro vrijgemaakt. De invulling van dit geld wordt uitgewerkt in overleg met de provincies.

Realisme vervangt ideologie

BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas is blij met de niewe stikstofplannen in Nederlnad. “Realisme vervangt ideologie. Vertrouwen vervangt dwang”, stelt ze daarbij.

“De reductie van de stikstofuitstoot verschuift van 2030 naar 2035, de kritische depositiewaarde (KDW) verdwijnt uit de wet, er komt een ondergrens van 1 mol, het vergunningenstelsel wordt volledig herzien en gedwongen uitkoop is niet langer aan de orde. Daarnaast wordt gewerkt aan een alternatief voor het omstreden Aerius-rekenmodel.” De BBB is dan ook tevreden met de plannen.

Vergunningverlening weer op gang

“De KDW verdwijnt uit de wet. Tegelijkertijd blijft beoordeling van stikstofeffecten – zoals ook vóór de wettelijke verankering van de KDW – onderdeel van de vergunningensystematiek. Wat echt verschil gaat maken, is de introductie van een rekenkundige ondergrens en de ontwikkeling van een nieuw, realistischer vergunningensysteem, gebaseerd op feitelijke natuurdata en alle relevante drukfactoren. De focus op alleen stikstof verdwijnt daarmee. Ook wordt er gewerkt aan een alternatief voor Aerius. Tot die tijd blijft Aerius het verplichte instrument, maar wordt het kritisch geëvalueerd en verbeterd.”

Nieuw perspectief voor boeren

De herziening van het vergunningensysteem vormt de kern van het Nederlandse beleid. “Tegelijkertijd worden directe stappen gezet, zoals het voorstel voor een rekenkundige ondergrens van 1 mol. Projecten die daaronder blijven, worden uitgezonderd van de vergunningplicht. In het derde kwartaal van dit jaar komt het kabinet met een voorstel voor een nieuw vergunningstelsel.”

“Het nieuwe stelsel moet ook perspectief bieden voor ondernemers die te maken kregen met juridische uitspraken over intern salderen of PAS-meldingen. De legalisering van PAS-melders heeft daarbij prioriteit”, stelt van der Plas.

“Boeren staan zelf aan het roer bij stikstofreductie. Via doelsturing krijgen zij ruimte om met eigen keuzes de reductie te realiseren. Voor de landbouw geldt een doelstelling van 42 tot 46% reductie in 2035 ten opzichte van 2019. Alles op vrijwillige basis.

Gedwongen opkoop of onteigening is uitgesloten. De lasten worden evenwichtig verdeeld: ook industrie en mobiliteit (inclusief bouw) krijgen elk een reductiedoel van 50%. Daarmee wordt gebroken met het oude beleid waarin landbouw onevenredig werd belast. De BBB heeft zich hard gemaakt voor een evenwichtige en eerlijke aanpak – en dat wordt nu in beleid verankerd,” zegt van der Plas.

Focus verleggen naar andere factoren dan enkel stikstof

De natuurdoelanalyses worden verbeterd. Er komen in Nederland kritische prestatie-indicatoren (KPI’s) voor natuurbeheerders zoals Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. De focus komt te liggen op de feitelijke staat van natuurgebieden, inclusief drukfactoren als droogte en recreatie. Daarmee verdwijnt de eenzijdige focus op stikstof. Feiten, metingen, gebiedsgericht beleid en controle op terreinbeheerders komen centraal te staan. Er komt een pilot bij Staatsbosbeheer waarbij kritischer wordt gekeken naar de effectiviteit van natuurbeheer. Dit moet leiden tot beter inzicht in wat werkt en waar geld het meeste effect sorteert. Op termijn moet er een herijking van Natura 2000-gebieden komen.

In augustus van dit jaar wordt een totaalpakket met verdere juridische verankering, financiering, maatregelen per regio en sector verwacht.

FVDL