Wacht niet met tegelwippen tot de zomer

Planten aan de gevel zorgen voor verkoeling in de zomer, vangen regenwater op en bevorderen de biodiversiteit door bijen, vlinders en ook vogels zoals mussen en meesjes aan te trekken. Bovendien creëren ze een gezellige, groene sfeer die bijdraagt aan het welzijn van bewoners.

Ook bij de groendiensten van gemeenten en steden begint men steeds meer het belang in te zien van een groene leefomgeving. Planten en bomen zijn niet langer louter een kostenpost, maar worden welbewust ingezet om het leven in de stad en in de dorpskernen aangenamer te maken.

Regelgeving

Vandaar ook dat tegenwoordig heel wat steden de aanleg van een gevel- of tegeltuin promoten en er vaak zelfs subsidies voor geven. Ook nemen steeds meer steden en gemeenten zelf het logistieke werk voor hun rekening, zoals het weghalen van de tegels, het plaatsen van de boordstenen en het plantklaar maken van de bodem.

Neem voor je aan de slag gaat dus het best even contact op met de groen- of milieudienst van je stad of gemeente. Zij kunnen je vertellen wat de specifieke regels zijn voor de aanleg van je eigen geveltuintje. Dikwijls gelden er regels over de breedte van de geveltuin en, om de veiligheid van voetgangers te garanderen, mag je ook niet zomaar overal aan het tegelwippen slaan.

Niet alleen in steden is gevelgroen een verrijking, ook in reguliere tuinen zijn klimplanten ideaal om oude, lelijke muren te bedekken, om pergola’s te laten begroeien, als haagplant over een draadomheining of om grote, saaie gevels wat natuurlijker te maken.

Vlaams Kampioenschap Tegelwippen

Ook in 2025 vindt het Vlaams Kampioenschap Tegelwippen opnieuw plaats. Iedereen kan meedoen door tegels uit te breken in zijn voor-, achter- of geveltuin. Ook de tegels die verwijderd worden voor de aanleg van geveltuintjes komen dus in aanmerking voor deelname aan dit kampioenschap. Op de website ‘vk-tegelwippen.be’ kan je nakijken of je stad of gemeente deelneemt aan dit kampioenschap. Als dit zo is, kan je het aantal tegels dat werd verwijderd voor de aanleg van je geveltuintje ingeven op de website en zo je gemeente aan de overwinning helpen in dit kampioenschap. Op de website vind je heel wat inspirerende voorbeelden van andere tegelwippers.

Klimplanten voor de geveltuin

Klimplanten zijn ideaal om met een minimum aan inspanning, investering en onderhoud een maximum aan groene return te krijgen. Eén gewipte tegel volstaat om een klimplant te laten wortelen, groeien en bloeien. Niet alle klimplanten groeien echter vanzelf omhoog tegen muren of staketsels. Enkel zelfhechtende soorten, die zich met hechtschijfjes of hechtwortels vastzetten, hebben geen steun nodig. Ze groeien probleemloos omhoog op onbeschilderde, niet te gladde muren.

Er zijn echter heel wat alternatieven: klimplanten die zich niet vasthechten aan de muur, maar die omhoog groeien langsheen draden of klimrekken.

Slingerplanten of winders (bijvoorbeeld blauwe regen) Deze planten winden zich met hun stengels om boomstammen, draden of andere hulpmiddelen.

Rankers Deze klimplanten (bijvoorbeeld druif, clematis)hebben specifieke draadvormige stengeluitlopertjes die zich rond allerlei objecten winden en zo hun weg naar boven zoeken.

Enteraars Deze klimplanten (bijvoorbeeld klimroos, winterjasmijn) zijn voorzien van doornen of haakjes waarmee de takken van de plant op de klimhulp rusten. Om deze laatste goed en veilig omhoog te laten groeien, kan je ze best regelmatig aanbinden aan de steunhulp.

Oriëntering bepaalt de keuze

De ligging van het geveltuintje zal bepalend zijn voor de keuze van de beplanting. Een geveltuintje op het zuiden biedt de meeste mogelijkheden, omdat veel bloeiende planten uitbundig bloeien in de volle zon. In de zomer zal je eenjarigen en jonge aanplanten wel regelmatig water moeten geven. Gevels die op het westen of het oosten georiënteerd zijn, vragen om planten die het goed doen in de zon tot halfschaduw. Gevels die op het noorden georiënteerd zijn, vragen om echte schaduwplanten.

Overzicht van klimplanten

Omdat het assortiment klimplanten voor noordergevels eerder beperkt is, geven we graag een overzicht van klimplanten die het wel goed doen op dergelijke gevels.

Duitse pijp (Aristolochia macrophylla) Dit is een goed winterharde klimplant die, mits een goede klimsteun, zelf naar omhoog kruipt. De plant heeft grote hartvormige bladeren, die met elkaar een gesloten bladerdek vormen. Eens goed aan de groei, wordt ze tot 6 m hoog. Dat kan enkele jaren duren.

Winterjasmijn (Jasminum nudiflorum) Deze klimplant heeft lange, slappe, groene takken die moeten aangebonden worden. Als extra troef bloeit deze plant al heel vroeg in het jaar, nog voor de bladeren verschijnen, met gele bloemetjes. De plant wordt uiteindelijk 3 tot 4 m hoog.

Hop (Humulus lupulus) is misschien niet meteen de plant waar je aan denkt als gevelklimmer. Nochtans heeft deze inheemse, sterke plant heel wat troeven. Een goed gespannen touw volstaat voor deze krachtige klimplant om zich zelfstandig omhoog te slingeren tot wel 8 m hoog op één groeiseizoen. Kies je voor een vrouwelijke plant, dan kan je in de late zomer nog genieten van de sierlijke hopbellen. In de herfst sterft de plant af en vóór het uitlopen van de nieuwe scheuten in het voorjaar dienen de oude ranken verwijderd te worden.

Andere klimplanten die het goed doen op beschaduwde plaatsen zijn onder meer: Clematis alpina en Clematis montana, Hedera (klimop), ook de bonte soorten, Lonicera, Parthenocissus (wilde wingerd) en Vitis coignetiae (Japanse wijnstok).

Voor gevels op het oosten, westen en zuiden is er volop keuze. Dat gaat van eenjarige klimplanten die je gemakkelijk zelf kan zaaien, tot mediterrane, uitbundig bloeiende, maar helaas niet winterharde planten en alles ertussenin.

Geert Brantegem