Groen licht van de 27 voor gebruik van Nieuwe Genomische Technieken
Vertegenwoordigers van de 27 EU-lidstaten hebben 14 maart een akkoord bereikt om met het Europees Parlement te onderhandelen over het gebruik van Nieuwe Genomische Technieken (NGT’s) in de agrovoedingssector. Dat kondigde de Europese Raad vrijdag aan.
De Nieuwe Genomische Technieken (NGT's) zijn gebaseerd op genetische modificaties om plantenvariëteiten minder veeleisend te maken voor water, meststoffen of pesticiden. Ze kunnen worden gebruikt om variëteiten te creëren die beter bestand zijn tegen droogte, insecten of ziekten, tarwe met een laag glutengehalte... En dit alles zonder externe toevoegingen, in tegenstelling tot transgene GGO's.
Maar de vereenvoudiging ten gunste van NGT's die de Europese Commissie in 2023 heeft voorgesteld, wordt aangevochten door milieu-NGO's, die voorstander zijn van een voorzorgsprincipe voor de gezondheid. Zij zien NGT's als nieuwe GGO's. Sommige landbouworganisaties, zoals FUGEA, zien deze deregulering als een gunst voor een handvol zaadmultinationals die via patenten handelen.
Octrooien
In februari 2024 nam het Europees Parlement het voorstel van de Commissie nipt aan (307 stemmen tegen 263, bij 41 onthoudingen), met een aantal waarborgen, zoals de uitsluiting van NGT-planten van biologische landbouw, verplichte etikettering en een verbod op alle octrooien op NGT-planten. Octrooien zouden de kosten kunnen verhogen en nieuwe afhankelijkheden kunnen creëren voor boeren en kwekers. Ze zouden een impact kunnen hebben op de toegang van kwekers en boeren tot verschillende plantaardige veredelingsmaterialen, waarschuwden Europarlementariërs vorig jaar.
In het voorstel van de Europese Raad – een compromistekst naar voren geschoven door Polen – zouden octrooien wel nog mogelijk zijn, mits een aantal voorwaarden. Bedrijven of kwekers moeten bijvoorbeeld informatie indienen over alle bestaande of in behandeling zijnde octrooien. Die informatie moet worden opgenomen in een openbaar toegankelijke database die door de Commissie wordt opgezet en die een lijst bevat van alle NGT-planten die een categorie 1-status hebben verkregen. De database zou transparantie moeten garanderen met betrekking tot NGT 1-planten. De lidstaten dragen de Commissie ook op de impact van octrooien op de toegankelijkheid van plantveredelingsmaterialen op te volgen, en indien nodig bij te sturen.
Antwoord op malaise
“De verordening zal een solide bescherming van de gezondheid van mens, dier en milieu garanderen, en er tegelijkertijd voor zorgen dat de plantenveredelingssector veilig, transparant en concurrerend is”, stelde de Raad (lidstaten) in een persbericht. De tekst over NGT's is door zijn voorstanders naar voren geschoven als een van de antwoorden die de EU kan geven op de malaise in de landbouw.
Het lukte de lidstaten lang niet om tot een vergelijk te komen over NGT’s. België schoof bijvoorbeeld tijdens haar voorzitterschap van de Raad een eigen compromisvoorstel naar voren, dat uiteindelijk de eindstreep niet haalde. Polen slaagt er nu wel in. Gek genoeg deed dat land in het verleden zelf moeilijk over de octrooibaarheid van NGT’s, waardoor het voorstel van België faalde, terwijl het Pools voorstel nu wel octrooien toelaat. Als voorzitter van de Raad moet het land zich gedragen als een honest broker, wat waarschijnlijk de attitudeverandering verklaart.
België steunde het voorstel van Polen en erkent de nood aan een specifiek wetgevend kader voor planten verkregen via NGT’s, valt te lezen in een persbericht verstuurd door het kabinet van federaal minister van Landbouw David Clarinval (MR). “We mogen ervan uitgaan dat deze voorruitgang ons in staat zal stellen talrijke uitdagingen aan te gaan, zoals de vermindering van de behoefte aan pesticiden, of nog een antwoord bieden op de klimaatverandering”, aldus Clarinval.
Wel had ons land nog een aantal bezorgdheden over de thema’s octrooien, traceerbaarheid, informatie aan gebruikers en biolandbouw, en variëteiten die resistent zijn tegen plaaginsecten. Die moeten bij verdere onderhandelingen verder uitgewerkt worden. “België wil er zeker van zijn dat dit nieuwe reglementair kader rekening houdt met de milieu- en sanitaire risico’s en de vrije keuze verzekert voor actoren en consumenten.”
Het Europees Parlement en de lidstaten moeten nog onderhandelen over een finale tekst. Aangezien ze het niet eens zijn over bijvoorbeeld de octrooibaarheid van NGT’s, zal het nog even duren voordat er een beslissing genomen wordt over NGT’s.
Vooruitgang welkom
Europese landbouwkoepel Copa-Cogeca verwelkomt de vooruitgang in het dossier, omdat het toegang verschaft tot gewasvariëteiten die beter bestand zijn tegen droogte en ziekten, terwijl de opbrengst ermee zou verbeteren en het gebruik van productiemiddelen zou teruggedrongen worden.
De landbouworganisatie verzet zich wel tegen een mogelijke toelating van octrooien van plant-NGT’s. “Het voorstel voor NGT-planten zou lopende patentaanvragen versnellen en er zouden veel nieuwe patenten voor planten worden toegekend, waardoor de toegang tot genetisch materiaal mogelijk wordt beperkt en controle wordt uitgeoefend over planten en producten op basis van planten, van de kweek tot de eindconsument. Europese boeren willen volledige kwekersvrijstellingen en boerenprivileges.”
