“We hebben een verantwoordelijkheid

tegenover de landbouwers”

Het is de dertiende keer dat ons land het voorzitterschap van de Raad van Europese Unie zal waarnemen. In overeenstemming met de bepalingen van het Verdrag van Lissabon gebeurt dat in het kader van een voorzitterschapstrio met Spanje, dat ons is voorafgegaan, en Hongarije, dat op 1 juli 2024 de fakkel overneemt.

In Landbouwleven van 21 december lieten we Lins Heivers, coördinator van het voorzitterschap vanuit het Vlaamse departement Landbouw en Visserij, al aan het woord over de uitdagingen die hiermee gepaard gaan. We vroegen federaal minister van Landbouw David Clarival (MR) wat dit voorzitterschap voor hem betekent.

Voedselzekerheid is een prioriteit

Mijnheer de minister, wat worden de belangrijkste krachtlijnen van het Belgische voorzitterschap?

We willen van voedselzekerheid een echte prioriteit maken. Dat aspect ligt me als minister van Landbouw bijzonder na aan het hart. Tijdens de coronacrisis is gebleken dat onze ondernemingen niet in staat waren om mondmaskers en hygiëneproducten te produceren om ons te beschermen, en het conflict tussen Rusland en Oekraïne heeft aangetoond hoe afhankelijk we waren van Rusland voor onze energie.Voor onze voedselzekerheid kan hetzelfde gelden. Als we niet opletten en onze landbouwers geen oplossingen aanreiken voor alle uitdagingen waar ze vandaag voor staan, dan kan dat tot een situatie leiden waarbij we afhankelijk zijn van andere continenten. Zoals we al doen sinds het begin van het Russisch-Oekraïense conflict, blijven we de situatie op de markten op de voet volgen. Ik heb in dat verband al mijn Tsjechische, Slowaakse, Luxemburgse en Deense collega's ontmoet, en stuk voor stuk zeiden ze me dat het cruciaal is om te anticiperen en om oplossingen te vinden voor de impact die wordt veroorzaakt door de toestroom van Oekraïense producten naar onze markt.

Welke rol kan onze landbouw in die context spelen?

We moeten onze landbouwers alle tools in handen geven om voldoende hoogwaardige voeding te produceren voor Europa én om de contracten na te komen die lopen met derde landen, bijvoorbeeld in Noord-Afrika, die voor hun graangewassen van ons afhankelijk zijn.Tegelijk is het van groot belang dat diezelfde landbouwers kunnen rekenen op inkomsten die overeenstemmen met de inspanningen die ze leveren. Vandaag de dag stellen we echter vast dat dat niet het geval is. Tot slot wil ik zeker ook vermelden dat we onze engagementen op duurzaamheidsvlak moeten nakomen. Ik blijf ervan overtuigd dat we dankzij nieuwe technologieën en innoverende oplossingen al die uitdagingen kunnen waarmaken.

Wat dat betreft: wat zal België doen op het vlak van nieuwe genomische technieken (NGT), waar u altijd een voorstander van bent geweest?

NGT's zijn een van de elementen waarmee we de uitdagingen van de landbouw van morgen kunnen aangaan. Ik zal alles in het werk stellen om op dat vlak vooruitgang te boeken, zelfs als België zich onthoudt door tegenstand uit groene hoek, terwijl de liberalen het concept wél genegen zijn.Dat zal me immers niet tegenhouden om, als voorzitter van de raad van Europese ministers van Landbouw, hard te werken aan een compromisoplossing. Het is niet omdat de Belgische groene partijen tegenstander zijn, dat hetzelfde geldt voor de Bulgaren, de Roemenen of de Polen!Het Spaanse voorzitterschap heeft op dat vlak goed werk geleverd door al 8 vergaderingen te organiseren over dit dossier. Daaruit blijkt dat de meeste landen voorstander zijn van NGT's. Ik denk dan ook dat we snel tot een akkoord kunnen komen als we de tekst nog wat versoepelen, onder meer wat betreft de beperkingen inzake octrooien. Een aantal lidstaten maken zich zorgen dat er te makkelijk een octrooi kan worden genomen op NGT-zaaigoed, waardoor nieuwe plantenvariëteiten met een zeer grote waarde niet voor iedereen beschikbaar zouden zijn. Ik deel die ongerustheid trouwens, want het is niet de bedoeling dat de landbouwers meer moeten betalen voor zaaigoed dat beter presteert.

Evaluatie van het GLB

In 2024 zal het nieuwe gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB) een jaar van kracht zijn. Ons land zal dus een stand van zaken moeten opmaken...

We zullen een evaluatieprocedure opstarten. Daarbij zullen we de aanpak waarop de lidstaten hun strategische plannen hebben uitgevoerd vergelijken, eventueel wat bijsturen, de beste toepassingen bekijken en waar nodig het huidige GLB aanpassen. We zien immers een vorm van hernationalisering, wat heel wat vragen oproept over de concurrentie tussen de verschillende landen. Tegelijk zorgt die evolutie van het GLB voor interessante nationale initiatieven. Zo ontwikkelde men voedingssupplementen om de methaanproductie van runderen te verminderen. Daardoor lijkt het mogelijk om de doelstellingen voor CO2-vermindering te halen zonder de veestapel af te bouwen.

Moet België al nadenken over het volgende GLB?

Het is inderdaad belangrijk om nu al na te denken over het GLB van na 2027. Binnenkort krijgen we echter ook de toekomstige toetreding van Oekraïne voorgeschoteld. Onze markten krijgen nu al tal van producten uit het land te verwerken, bijvoorbeeld uit de pluimveehouderij of de graanteelt, om maar 2 sectoren te noemen. Zowel de oppervlakte als de productiecapaciteit van Oekraïne zijn groter dan die van Frankrijk, waardoor het land de grootste begunstigde zou worden van landbouwsubsidies, vóór onze zuiderburen.

Europese verkiezingen in juni

Tijdens het Belgische voorzitterschap vinden van 6 tot 9 juni de Europese verkiezingen plaats, en hieraan voorafgaand de bijhorende campagne. Hoe wilt u dat aanpakken?

Er liggen nog zo'n 150 dossiers op tafel, maar gelukkig niet allemaal in de landbouw. We zullen proberen om er in het begin van ons voorzitterschap zoveel mogelijk af te ronden. Na de verkiezingen heeft het niet veel zin meer om de teksten te bespreken, omdat de kaarten dan anders zullen liggen. Voor eind 2024 zal er geen trialoog mogelijk zijn. (n.v.d.r. Bij ‘trilogen’ of ‘trialogen’ gaan vertegenwoordigers uit de Commissie, het Parlement en de Raad van de Europese Unie met elkaar in overleg en worden wetsvoorstellen onderhandeld om tot één finale wettekst te komen.)Het is dan ook de bedoeling om de periode tussen april en juli aan te grijpen om denkoefeningen te houden en werkgroepen op te richten, die de toekomstige Commissie en het nieuwe Parlement nieuwe initiatieven aanreiken die gedragen worden door België.

Kunt u daar enkele concrete voorbeelden van geven?

Neem om te beginnen de vaccinatie van pluimvee tegen vogelgriep. Op dat vlak staan we op dezelfde lijn als Frankrijk, dat in 2023 voor het eerst heeft beslist om eenden te vaccineren. We willen vaccinatie mogelijk maken voor lidstaten die dat wensen, op basis van een kader dat een eventuele export niet verhindert.Verder willen we focussen op antibioticaresistentie. We zijn trots op het werk dat in België al is verricht door het Amcra (het kenniscentrum over het gebruik van antibiotica) en door de veehouders, die al grote inspanningen hebben geleverd om de dosissen te verlagen die worden toegediend aan hun vee. Die aanpak en ervaringen kunnen zeker nuttig zijn voor de andere lidstaten.Tot slot willen we ons buigen over de eiwitautonomie. We willen een sterke, maar ook veerkrachtige Europese keten uitbouwen.

Green Deal

Wat zijn de plannen van België voor de strategieën in verband met de Europese Green Deal, als we zien hoe verdeeld de meningen zijn?

Ik snap dat een aantal politieke families in het Europees Parlement in opstand zijn gekomen. De door Frans Timmermans gedragen Green Deal heeft immers een bestraffende insteek en infantiliseert de landbouwers, die beschouwd worden als vervuilers. Dat is volstrekt onaanvaardbaar. De Green Deal van de voormalige eurocommissaris wilde een revolutie tegen de landbouw. Wij kiezen liever voor een evolutie voor en met de landbouwers. Persoonlijk ben ik in elk geval verheugd dat een aantal buitensporige teksten geschrapt zijn.Dat betekent echter allerminst dat we onze ambities en doelstellingen inzake duurzaamheid moeten terugschroeven. Wel moeten we pragmatisch en bedachtzaam te werk gaan. Vergeet niet dat Europa wereldwijd al bij de beste leerlingen behoort. Het is zinloos om nog verder te gaan zonder gelijkaardige regelgeving voor de andere continenten, die goedkoper en met minder beperkingen kunnen produceren.

Wat vindt u ervan dat de verordening inzake bestrijdingsmiddelen niet is goedgekeurd door het Europees Parlement?

De opgelegde beperkingen en verbodsbepalingen in de tekst waren onaanvaardbaar en buitensporig. Ik ben dan ook blij dat ze verdwijnen. Ik denk echter wel dat de tekst ook elementen bevatte waarmee we aan de slag kunnen, en dat is mijn boodschap voor de diplomatie. Daarbij denk ik bijvoorbeeld aan biologische bestrijding, waarvoor er momenteel geen kader bestaat, en aan de ontwikkeling van dergelijke slimme oplossingen die de klassieke producten kunnen aanvullen. Ik zou trouwens ook willen dat sproeien met behulp van drones wordt toegelaten, iets wat vandaag alleen voor experimentele doeleinden mogelijk is.Het zou ook mogelijk moeten zijn om gebruik te maken van IPM (Integrated Pest Management), de databank van de Commissie met zo'n 1.300 voorbeelden van technieken en technologieën voor de geïntegreerde bestrijding van schadelijke dieren of planten.

Opvolger van Spanje

Hoe kijkt u terug op het Spaanse voorzitterschap en meer bepaald op het werk dat is verricht door uw voorganger aan het hoofd van de Raad, Luis Planas?

De samenwerking met Luis Planas was uitstekend. We konden rekenen op een delegatie en een man met een bijzonder grote dossierkennis en dezelfde pragmatische visie als België.Hun recentste succes dateert nog maar van enkele weken geleden, in de vorm van de goedkeuring van de zogenaamde 'ontbijtrichtlijnen', waarvoor een laatste trialoog onder ons voorzitterschap zal volstaan.

Hoe voelt u zich als voorzitter van de raad van Europese ministers van Landbouw?

Ik vind het een bijzonder belangrijke verantwoordelijkheid in de context van een oorlog die woedt aan de grenzen van de EU. De impact op de landbouw is immers groot. Denk maar aan de reacties van landen die bijvoorbeeld besloten hebben om hun grenzen te sluiten of die sancties hebben genomen tegen hun buren. Daar moet snel en correct op worden gereageerd. We hebben ook een verantwoordelijkheid tegenover de landbouwers. België zal de kans krijgen om hun bezorgdheden op de agenda te plaatsen.Ik stop niet weg dat mijn enthousiasme groot is. Het zorgt er immers voor dat ons kleine, maar mooie land gewicht in de schaal werpt.

Marie-France Vienne