Verouderd machinepark met grotere werkbreedte
Tabel 1 toont duidelijk dat het aantal veldspuiten door de jaren heen afneemt, maar we zien wel een minder sterke daling van het aantal toestellen in de 9e cyclus dan in de 8e cyclus. Vermoedelijk is het grootste effect van de verstrengde wetgeving uitgewerkt (verplichting anti-drup, driftreducerende doppen, verval fytolicentie).
Bouwjaar Een ander interessant gegeven is de evolutie van het bouwjaar. De gemiddelde leeftijd van de gekeurde veldspuiten was eind 1998 ongeveer 12 jaar, terwijl de gemiddelde leeftijd eind 2022 gestegen is naar ongeveer 22 jaar! Dit wijst op een sterk verouderend machinepark. Dit kan gelinkt worden aan de vergrijzing van de actieve landbouwers, investeringen worden minder snel gemaakt en toestellen worden zolang mogelijk gebruikt. Er worden in Vlaanderen ook vrij veel tweedehands toestellen verhandeld, dikwijls afkomstig uit Nederland.
Schaalvergroting Verder kunnen we zien dat de gemiddelde werkbreedte van de toestellen met bijna 4 m is gestegen, wat bij de huidige schaalvergroting van de landbouwbedrijven een normale evolutie is. Toch is de totale spuitboombreedte met goed 13% gedaald doorheen de jaren. Dit wijst enerzijds op een efficiënter gebruik van elk spuittoestel (meer oppervlakte per spuittoestel) maar anderzijds ook op het dalende landbouwareaal in Vlaanderen. De totale spuitboombreedte is in vergelijking met de 8e cyclus wel min of meer stabiel gebleven.
Naast de werkbreedte kende ook de gemiddelde tankinhoud een duidelijke stijging van minder dan 800 l tot bijna 1.400 l.
Bekijken we de verdeling van de werkbreedtes voor de laatste keuringscyclus (2020-21-22), dan zien we dat voor de werkbreedtes 12 m - 15-16 m en 18 m gelijkaardige aantallen worden genoteerd, namelijk ongeveer 1.400 toestellen. Met meer dan 1.600 stuks vormen de toestellen van 21 m de grootste groep. Verder zijn ook de toestellen van 24 m, 27 m en 33 m vrij populair. Voor wat betreft de zeer grote werkbreedtes, zijn er 97 toestellen van 39/40 m en 15 met een werkbreedte van 45 m, de grootste werkbreedte die op dit moment gekeurd wordt in Vlaanderen.
Evolutie regelsystemen In tabel 2 kunnen we eveneens de evolutie van de gebruikte regelsystemen zien. Hierbij zien we een duidelijke stijging van het aantal toestellen met spuitcomputer (DPAe) ten nadele van toestellen met manuele regeling (DPM, CD) of mechanische volumeregeling (DPAm). Verder blijft het aandeel gedragen toestellen veruit het grootst, maar toch zitten zowel de getrokken als de zelfrijdende machines overduidelijk in de lift.
Effect van IPM
Doptypes Aangezien in de keuringssoftware pas vanaf 2008 alle dopgegevens worden bijgehouden, zijn er wat betreft doptypes en maten maar gegevens beschikbaar voor de laatste 5 cycli. Toch kan op basis hiervan reeds een duidelijke trend vastgesteld worden. Vooreerst zien we dat het gebruik van werveldoppen op veldspuiten langzaam volledig uitdooft. Dit kan enkel toegejuicht worden, aangezien werveldoppen niet thuishoren op een veldspuit vanwege hun kegelvormig spuitbeeld, met als gevolg een slechte vloeistofverdeling. De klassieke spleetdop verliest nu zeer snel terrein op de luchtmengdop. Met de invoering van de verplichting in Vlaanderen om binnen de IPM (integrated pest management) lastenboeken enkel nog driftreducerende doppen te monteren met minimum 75% driftreductie, is dit uiteraard logisch. Vanaf 2026 wordt dit trouwens 90% driftreductie binnen IPM.
Dopmaten Een ander interessant gegeven zijn de gebruikte dopmaten in Vlaanderen. In tabel 3 is duidelijk te zien dat de rode ISO-dopmaat nog steeds de meest gebruikte maat is, en dit op de voet gevolgd door blauw. Dit betekent dat de gangbare spuitvolumes in Vlaanderen zich situeren tussen de 200 en 300 l/ha. Echt uitgesproken tendensen zijn hier niet vast te stellen, wat laat vermoeden dat het spuitvolume de laatste 15 jaar bijna ongewijzigd is gebleven in Vlaanderen (geen gegevens voorhanden omtrent de gebruikte rijsnelheden).
Technische opmerkingen veldspuiten 9e cyclus
Op de keuring worden de vastgestelde gebreken onderverdeeld in 3 categorieën. Een eerste categorie zijn de afkeuringen die binnen de 3 maanden moeten hersteld worden. De tweede categorie zijn de gebreken die tegen de volgende keuringscyclus dienen hersteld te zijn, en een
Afkeuringen (klasse I-gebreken)
In figuur 1 is te zien dat afkeuringen voor manometer, doppen en lekken, gezamenlijk goed zijn voor ongeveer de helft van alle afkeuringen. Nochtans kunnen deze afkeuringen perfect vermeden worden, aangezien de keuringsdienst toestaat om een reservedoppenset en/of -manometer los mee te brengen naar de keuring (te melden bij aanvang van de keuring). Bij een afgekeurde gemonteerde doppenset en/of manometer kan het toestel direct goedgekeurd worden met het reservemateriaal, op voorwaarde dat het defecte materiaal vrijwillig wordt achtergelaten op de keuring. Ook grote lekken (18,6%) kunnen gemakkelijk opgespoord worden door het toestel stationair te laten spuiten bij 4 bar en door grondig te observeren op lekkages.
Op de vierde plaats vinden we problemen met afsluitkleppen terug (11,4%). Dit valt opnieuw eenvoudig zelf te controleren door het toestel te laten spuiten en door na te gaan of alle kranen correct afsluiten (hoofdkranen en sectiekranen).
Stoornissen in de voedingsdarm (8,1%) duiden op problemen met drukverschillen tussen de secties onderling, vermoedelijk te wijten aan een knik of verstopping in een voedingsdarm of problemen na de verdeler. Je kijkt dus het best regelmatig de toevoerleidingen naar de secties na.
Ook worden vrij veel problemen vastgesteld met spuitcomputers (7.5%), die dikwijls te wijten zijn aan een slecht werkende flowmeter. Wanneer je tijdens het spuiten vaststelt dat het werkelijke spuitvolume niet meer overeenstemt met wat ingesteld werd, dan kijk je de flowmeter het best na op vervuiling of slijtage.
Verder zijn er nog een aantal minder frequent voorkomende afkeurgronden terug te vinden in het overzicht. De 6 belangrijkste zijn echter verant-woordelijk voor ongeveer 80% van de afkeuringen en kunnen mits een controle vooraf of door de aanschaf van reservemateriaal perfect vermeden worden. Ons advies is om dan ook altijd aandachtig de oproepingsbrief na te lezen waarin duidelijk de gronden van afkeuring worden vermeld.
Klasse II- en III-gebreken
Klasse II-gebreken Figuur 2 toont een overzicht van de gebreken die bij de volgende driejaarlijkse keuring moeten hersteld zijn. Hier zien we in eerste instantie problemen met kleinere lekken (26,6%) en met scharnieren (18,9%). Te slappe scharnieren kunnen bij stuurcorrecties zorgen voor een te sterk zwiepende spuitboom, met als gevolg plaatselijke over- en onderdoseringen. Daarom moet hier op de keuring de nodige aandacht aan besteed worden.
Op de derde plaats vinden we slecht werkende antidrupsystemen terug (15,5%). Veelal gaat het hier om anti-drupmembranen die te ver ingesleten/verstorven zijn. Het vervangen van deze membranen verhelpt meestal het probleem en het is aangewezen om ineens de membranen van alle spuitdophouders te vervangen. Eveneens zijn er ook nog problemen met hindernissen in het spuitbeeld, meestal ten gevolge van leidingen (8,6%). Ook stellen we soms problemen vast met de verticale stand van de spuitdophouders (10%). Verder vinden we nog een aantal andere minder frequent voorkomende gebreken terug in het overzicht.
Klasse III-gebreken Bij de adviserende opmerkingen (niet bindend) zijn de belangrijkste: problemen met de leesbaarheid van de inhoudsmarkering (21,2%), een slecht afgestelde compensatieregeling (14,6%) en krommingen van de spuitboom (12,5%). Alhoewel de klasse III-opmerkingen niet kritiek zijn voor een goede werking van het spuittoestel, verdient het toch aanbeveling om waar mogelijk de nodige aanpassingen te doen.
Streef naar correcte werking
Alhoewel velen de keuring vooral als een verplichting beschouwen, zorgt deze verplichting er wel voor dat elke eigenaar van een spuittoestel toch zeker één keer om de 3 jaar zijn toestel grondig moet (laten) nazien. Op de keuring worden de (grote) problemen gedetecteerd, en op het keuringscertificaat wordt interessante informatie meegegeven die kan leiden tot een efficiënter en duurzamer gebruik van gewasbeschermingsmiddelen met een correct werkend spuittoestel.
vlaanderen.be/nl vind je een schat aan informatie terug. Op het tabblad ‘aangiftes’ kan je alle aangiftes, verkopen, aankopen en buitengebruikstelling doorgeven aan onze dienst. Op het tabblad ‘keuringslocaties’ vind je de ligging terug van alle testcentra in Vlaanderen. Wil je naar een ander testcentrum, dan kan je dit telefonisch of per mail doorgeven (keuringspuit@ilvo.vlaanderen.be). Op het tabblad ‘formulieren’ vind je de huidige Belgische wetgeving keuring spuittoestellen en eveneens een aantal beschrijvende artikels omtrent de keuring.
