‘Voedselprijzen in 2019 speelbal van handelsoorlogen, ziekten en El Niño’

Rabobank komt tot deze conclusie in een serie zogeheten Visie-rapporten, waarin de vooruitzichten voor meer dan 15 agrarische grondstoffen plus vlees en vis worden geanalyseerd. Rabobank is in Nederland de grootste financier van landbouwers en agribusiness, en financiert de landbouw ook in onder meer de VS, Brazilië en Australië. In België financiert Rabobank vanuit een kantoor in Antwerpen bedrijven in de toelevering en verwerking van landbouwproducten.

Stefan Vogel, hoofd grondstoffenanalyse bij Rabobank en mede-auteur van het rapport: “De agrarische grondstofprijzen mogen dan momenteel relatief stabiel zijn, het is lang geleden dat er vanuit zo veel hoeken zo veel verschillende bedreigingen voor voedselgrondstofprijzen kwamen – van handelsoorlogen en koersschommelingen tot aan weersbedreigingen en veeziekten.” Justin Sherrard, die de wereldmarkt voor dierlijke eiwitten volgt, voegt toe: “Voedselproducenten staan voor een smeltkroes van risico’s. Deze zullen mogelijk niet allemaal doorzetten, maar er dienen voorzorgsmaatregelen getroffen te worden voor een moeilijk en zorgwekkend 2019.”

Amerika tegen China

De VS staat voor handelsoorlogen en valutamoeilijkheden, terwijl Braziliaanse graanboeren op beide fronten hun voordeel doen. De handelsoorlog tussen de VS en China heeft 2018 gedefinieerd. China wordt nu juist bediend door de Brazilianen. Als deze naar verwachting doorzet in 2019, zal dit de mondiale handelsstromen volgend jaar en daarna van koers doen veranderen. Op de markt voor sojabonen is het grootste effect voelbaar, aldus de Rabobank. Soja is in dollars het belangrijkste Amerikaanse exportproduct op de Chinese markt.

De Rabobank voorspelt dat China, die momenteel 60 % van de wereldwijde handel in sojabonen importeert, zijn intake in 2018/19 tot onder 90 miljoen ton verlaagt vanwege importbeperkingen. Wanneer China elders koopt, zullen Amerikaanse boeren met een overschot aan sojabonen zitten. De soja gaat nu al toenemend naar de EU, dat sowieso steeds kritischer staat tegenover Braziliaanse soja - omdat de teelt hiervan gepaard gaat met schade aan het milieu. Omdat de VS niet meer naar China kan, zet dat druk op de prijs die ze kan vragen.

De bank voorspelt dat de voorraden tegen het einde van 2018/19 meer dan verdubbelen tot recordniveaus. Tegelijkertijd zal Brazilië, ’s wereld op een na grootste sojaboonproducent, de gewasprijzen in stand zien blijven. Hiermee worden sojaboeren de voornaamste begunstigde van de handelsoorlog, terwijl de veesector te maken krijgt met hogere lasten door toegenomen voerkosten. Met het oog op dierlijke eiwitten gaan Amerikaanse voedsel- en visexporteurs op zoek naar nieuwe handelspartners buiten China. Dit biedt kansen voor Brazilië, Canada en de EU, die allen de vraag in de Chinese markt naar varkensvlees willen vervullen.

De Amerikaanse dollar staat dan weer op het hoogste niveau sinds 18 maanden. Rabobank verwacht dat de dollar blijft aansterken tot eind 2019 om daarna te stabiliseren. Amerikaanse exporten zullen vervolgens de negatieve gevolgen van een gebrek aan buitenlandse concurrentie blijven ondervinden, wat de winstgevendheid van Amerikaanse boeren verder onder druk zet.

Braziliaanse politiek

De toch al zwakke real heeft in Brazilië te kampen gehad met langdurige nationale politieke onrust. Dit is de concurrentiepositie van suiker- en koffie-export in exportmarkten ten gunste gekomen. Daarentegen heeft een overschot aan koffiebonen en suiker de prijzen gedrukt. Brazilië heeft echter ook zijn voordeel kunnen doen met de toegenomen Chinese import van varkensvlees. ’s Werelds op een na grootste economie heeft zich op dit vlak gericht op Brazilië – en op Europa. De Rabobank verwacht dat dit zich in 2019 voortzet. Of de real concurrerend blijft, is de vraag, nu een nieuwe president is verkozen.

Vogel voegt toe: “De grootste bedreiging voor boeren is de handelsoorlog tussen de VS en China. Tenzij de twee grootmachten verzoenen, zullen grondstoffen zoals Amerikaanse sojabonen naar alle waarschijnlijkheid in zwaar weer blijven verkeren als China deze links laat liggen. Dit brengt financieel leed voor Amerikaanse landbouwers, en dat terwijl onze verwachting dat de dollar tot ver in 2019 sterk blijft ook al uitdagend voor hen is.”

“Desondanks zijn Amerikaanse sojabonen goedkoper dan Braziliaanse bonen gezien de overschotniveaus. Amerikaanse boeren richten zich dan ook op andere landen die sojabonen importeren om van hun voorraden af te komen. China kan mogelijk deels weer aankloppen bij de VS zodra het geschil is bijgelegd, maar een volledig herstel van deze handelsstroom lijkt onwaarschijnlijk.”

Bioveiligheidsrisico’s verspreiden zich

De Rabobank verwacht dat de verspreiding van de Afrikaanse varkenspest een blijvende wereldwijde impact op de productie van varkensvlees zal hebben. Dit heeft voornamelijk een schadelijk effect in China, waar het aanbood afneemt, prijzen stijgen en import toeneemt. Europa kampt nog altijd met een overschot aan varkensvlees, wat een lastig probleem wordt als de uitbraak van Afrikaanse varkenspest productieniveaus treft en de exportmogelijkheden vermindert.

Voor België geldt al dat een uitbraak onder everzwijnen de exportmogelijkheden van varkensvlees belemmert. Rabobank denkt dat het beeld dat consumenten hebben van varkensvlees door de uitbraak van Afrikaanse varrkenspest verandert. De vraag kan hierdoor afnemen. De pluimveesector kent een vergelijkbaar scenario, waar het toenemende risico van vogelgriep consumenten zorgen blijft baren. Dit leidt tot aanzienlijke schommelingen in de handelsstromen.

Sherrard: “Bioveiligheid zal een steeds grotere bedrijfsprioriteit voor veehouderijen worden de komende jaren, gezien de heftigheid van ziekte-uitbraken onverminderd doorgaat. Grote uitbraken hebben een effect op mondiale handelsstromen en de voorkeuren van consumenten. Het resultaat is dat wij verwachten in bepaalde markten een verschuiving richting rundvlees- en visconsumptie zullen zien.”

El Niño dreigt op de horizon

Nu de kans 80 % is dat weerfenomeen El Niño formeel afgekondigd wordt in het noordelijk halfrond tegen het einde van de winter, verwacht de Rabobank dat het weerfenomeen verdere onzekerheid op de grondstoffenmarkten zal voortstuwen. Normaal gesproken wordt het water voor de westkust van Zuid-Amerika aangevoerd door een zuidelijke stroming die koud water uit het Zuidpoolgebied aanvoert. Dat koude water is zeer rijk aan voedingsstoffen, wat een sterke plankton- en visgroei als effect heeft. In een El Niño-jaar treedt echter een stroming op die tropisch oceaanwater aanvoert uit de omgeving van Indonesië en de Filipijnen Dat warme water bevat veel minder voedingsstoffen.

Hierdoor daalt de visvangst in Zuid-Amerika. Daarnaast verdampt het oceaanwater sneller dan normaal, omdat het warmer is. Hierdoor ontstaat droogte in bijvoorbeeld het Andes-gebied, met ook aardverschuivingen tot gevolg. In Aziatische landen en Australië ontstaat ook droogte, met kleinere oogsten tot gevolg. Tegelijk kan natter weer in de Southern Plains in de Verenigde Staten kan een stimulans voor de graanproductie betekenen, aldus de Rabobank. De wereld zal minder palmolie, suiker en koffie oogsten. De handelsstromen in deze markten, welke nu al een overaanbod kennen, worden verlegd omdat de wereldwijde vraag naar koffie en suiker robuust blijft.

De voorraad van vismeel is aan het toenemen sinds de laatste El Niño. De Peruaanse quota was met 3,3m ton in begin 2018 het hoogst in drie jaar. Als de klimatologische omstandigheden zich niet stabiliseren zal een lagere quota opwaartse druk en instabiliteit voor de vismeelprijzen betekenen in 2019.