‘Alarmerende’ concentraties TFA gevonden in Europese wijnen
Concentraties trifluorazijnzuur (TFA), een korteketen-PFAS die geproduceerd wordt door de ontbinding van andere PFAS-verbindingen, zijn alarmerend toegenomen in Europese wijnen. Dat zegt het meest recente rapport van het Pesticide Action Network Europe (PAN Europe). De studie vond de forever chemical terug in alle recent geanalyseerde wijnen, met een aanzienlijke stijging van de concentraties in de afgelopen jaren.
Het rapport onderzocht 10 oude wijnen en 39 recente wijnen, geproduceerd in 10 Europese landen waaronder België. “TFA werd in alle recente wijnen aangetroffen, in concentraties die ongeveer 100 keer hoger waren dan de gemiddelde concentraties gemeten in oppervlakte- en drinkwater”, onthult Virginie Pissoort van Nature & Progrès. De geanalyseerde Vlaamse wijn bevat zelfs de op een na hoogste concentratie TFA, 310 µg/l. Ter vergelijking: in Vlaanderen geldt momenteel de – hevig bekritiseerde – norm van 15,6 µg/l. in drinkwater. In de wijnen geoogst voor 1988 zijn echter geen TFA gedetecteerd.
TFA is het niet-afbreekbare eindproduct van de afbraak van andere PFAS-verbindingen, die gebruikt worden in koeltechnologieën of als actieve stoffen in pesticiden. De stof wordt ervan verdacht bij chronische blootstelling een risico te vormen voor de reproductieve gezondheid van de mens.
Andere analyses onthulden ook de aanwezigheid van 8 pesticiden en metabolieten – tussen- of eindproducten – van pesticiden in 94% van de conventioneel geproduceerde wijnen. In totaal waren er 18 pesticiden detecteerbaar in alle flessen, waaronder 2 PFAS-fungiciden, fluopyram en fluopicolide. Opmerkelijk was dat 4 van de 5 geanalyseerde biologische wijnen geen detecteerbare residuen van bestrijdingsmiddelen bevatten. Ze bevatten wel allemaal TFA.
Alarmerende resultaten
“Deze resultaten zijn alarmerend”, zegt Helmut Burtscher-Schaden, een milieuchemicus die het onderzoek heeft opgezet. “Het is waarschijnlijk dat we via ons voedsel veel meer TFA binnenkrijgen dan eerder werd gedacht.”
PFAS-bestrijdingsmiddelen zijn een direct of indirect bijdragende factor die de hoge TFA-gehaltes in gewassen kan helpen verklaren, aldus Michael Müller, professor Farmaceutische en Medicinale Chemie aan de Universiteit van Freiburg. Wijnen met hogere gehaltes TFA bevatten volgens het onderzoek immers ook een groter aantal en een grotere hoeveelheid residuen van synthetische bestrijdingsmiddelen, terwijl de laagste concentraties TFA teruggevonden werden in biologisch geproduceerde wijnen.
Officiële gegevens die in 2017 door de Europese Unie zijn verzameld, geven een mediaanconcentratie van 50 µg/l in Europese wijnen aan, met een maximumwaarde van 120 µg/l. Het PAN Europe rapport vermeldt een mediaan van 110 µg/l, met pieken van 320 µg/l. De aanwezigheid van TFA is dus sterk gestegen sinds 2010. “Er is dringend actie nodig om verdere aanwezigheid van TFA in het milieu te stoppen”, stelt Burtscher-Schaden.
Verbod op PFAS-bestrijdingsmiddelen
PAN Europe en partners zoals Bond Beter Leefmilieu en Nature & Progrès roepen autoriteiten op om snel actie te ondernemen tegen TFA-vervuiling door alle pesticiden die PFAS bevatten te verbieden. Half mei stemmen de lidstaten van de Europese Unie over een voorstel van de Commissie om flutolanil te verbieden, een PFAS-bestrijdingsmiddel dat TFA uitstoot.
“Burgers willen geen cocktail van pesticiden in hun omgeving, voedsel, water of wijn. Een verbod op PFAS-houdende pesticiden en andere TFA-bronnen is het enige logische antwoord”, zegt Kristine De Schamphelaere van PAN Europe.
Heleen De Smet van Bond Beter Leefmilieu stelt: “In Vlaanderen is er al een verbod op moeilijk verwijderbare stoffen aangekondigd in het regeerakkoord en specifiek een verbod op PFAS-pesticiden in het Vlaamse pesticidenplan. Toch schoot minister Brouns nog niet in actie. Deze steekproef bevestigt dat de PFAS-kraan zo snel mogelijk dicht moet: enkel zo voorkomen we dat TFA nog meer in onze leefomgeving terechtkomt.”
