Zaaidrone en wiedende robot kapen aandacht op demodag agro-ecologie
Op 4 juli vond in Hansbeke de vijfde jaarlijkse demodag rond agro-ecologie plaats. Heel wat landbouwers en geïnteresseerden zakten af naar het proefplatform agro-ecologie om er de demo’s met een zaaidrone, een zelfrijdende robot, bodemsparende machines, nieuwe teelten en zaaitechnieken van de ILVO-onderzoekers bij te wonen. De interesse voor deze vorm van natuurinclusieve landbouw bij landbouwers groeit.
Elke zomer vindt op het Proefplatform Agro-ecologie, dat geïntegreerd is op de terreinen van het bedrijf van biolandbouwer Felix de Bousies in Hansbeke, een demodag rond agro-ecologie plaats. De resultaten van de proeven en de opbrengst van de gewassen werden er toegelicht aan landbouwers, adviseurs, beleidsmakers en liefhebbers van deze vernieuwende, duurzame landbouwvorm. Tegelijk werden er innovatieve technieken en machines gedemonstreerd.
Zaaidrone als primeur
De blikvanger en primeur voor Vlaanderen was een drone die aan 40 kg zaaigoed per ha winterrogge inzaaide. “Door met een drone te zaaien, verminderen we de druk op de bodem en verkleinen we de periode dat percelen braak blijven liggen. Dit zorgt voor een onkruidremming en een vroege kieming, zonder verstoring van de bodem”, vertelt ILVO-onderzoeker Precisielandbouw Jonathan Van Beek. “Zeker op de natste stukken van een perceel kan dit soort toepassing een alternatief zijn voor de klassieke zaai. In de toekomst zouden we er ook nuttige insecten mee kunnen uitstrooien over een veld, of een bespuiting uitvoeren, zodat rijpaden op de akker niet meer hoeven. Dit zou een areaalwinst van 1 tot 3% kunnen opleveren.”
ILVO werkte voor deze demonstratie samen met Agriflight uit Overijse. Dat kreeg als eerste bedrijf in Vlaanderen toelating om met drones te zaaien en bemesten. Agriflight is vooral actief in Wallonië, maar ook steeds meer in Vlaanderen. Dronepiloot Arnaud Laurencin zaait vanaf een oppervlakte van 10 ha aan een prijs van 40 euro/ha. “Die prijs wordt ook sterk beïnvloed door het aantal kg/ha dat ik moet strooien. De drone is immers een kleine machine die maar 40 kg zaaigoed kan meenemen. Die kan hij op 1 ha op een kleine 8 minuten inzaaien. De drone is met RTK aangestuurd en werkt precies in mooie rechte lijntjes. Om meststoffen te strooien heb ik veel vluchten nodig, dus dat is financieel minder interessant voor landbouwers. Een andere beperking is dat het zaaigoed wordt uitgestrooid en niet in de grond wordt geplant. Een voordeel is dan weer dat je er ook bodembedekkers zoals klaver mee kan inzaaien. “Dat kan zelfs kort voor de oogst van je graangewas. Ik geloof vooral in het potentieel om met deze drones bespuitingen via spotspraying uit te voeren, maar dat staat de fytowetgeving nog niet toe. Mijn prijzen zijn vergelijkbaar met die van een loonwerker die op de klassieke manier zaait.”
Wiedende robot
Een belangrijk principe in agro-ecologie is het bodemleven stimuleren door veel variatie te brengen in de gewassen, maar ook door de bodem minder te bewerken en door zo weinig mogelijk chemische producten te gebruiken. Daarom ging op de demodag ook nu weer veel aandacht naar machines die alternatieven bieden voor ploegen en spuiten. Zo demonstreerde ILVO-proefveldmedewerker Julie Merchie de ILVO-robot, die volledig autonoom onkruid wiedt. “Je kan er een schoffel of een wiedeg onder hangen en zo door graanpercelen of eiwitgewassen rijden, omdat hij smalle wielen heeft. De robot, die een maximumsnelheid van 10 km/uur haalt, werkt op gps. Die geeft hem een traject en veiligheidszone mee tijdens zijn werkgang. Je zou de robot perfect kunnen inschakelen in de fruitteelt of wijnbouw. We werken ook met een volledig autonome, omgebouwde tractor van New Holland. Die heeft een cardan om een rotoreg aan te sturen.”
Agri Bio-Solutions
De Nederlandse machinefabrikant Agri Bio-Solutions stelde 3 andere machines voor. De kettingeg scheurt oppervlakkig grasland op zo’n 4 à 5 cm bodemdiepte en kan percelen aan een hoog tempo klaarmaken om te bewerken. Ze is veel lichter dan een schijveneg en heeft daardoor ook een lager brandstofverbruik.
De Kvick-Finn-schoffelcultivator kan snel kweekgras verwijderen in verschillende stappen. Je kan deze machine ook gebruiken om andere wortelonkruiden te bestrijden en om tijdelijk grasland te scheuren.
De rotorwieder Greenline Rotor is een multifunctionele machine die je kan gebruiken bij beteelde bodems. Het is tegelijk een mechanische onkruidbestrijder, korstbreker, beluchter en zaaibedmaker voor doorzaai in gras of onderzaai in mais.
Demo boerderijcompostering
Onderzoekers van Viaverda lichtten het composteringsproces van boerderijcompostering toe, met de voordelen en uitdagingen die het stelt. Via boerderijcompostering verwerk je je reststromen tot een waardevolle bodemverbeteraar. Oogstresten en mest kunnen, aangevuld met bijvoorbeeld stro en houtsnippers, worden omgezet tot een complete meststof, die, naast het aanleveren van nutriënten, ook de structuur van je bodem verbetert en werkt als pH-buffer. Belangrijk hierbij is dat in de compostril bij de start de juiste verhouding van koofstof en stikstof aanwezig is om het composteringsproces optimaal te laten verlopen. Via een nauwgezette opvolging van de temperatuur, het CO2- en het vochtgehalte, kan je, waar nodig, bijsturen. Voor het opzetten en keren van de compost op jouw bedrijf kan je Lien De Schrijver van Viaverda contacteren via lien.deschrijver@viaverda.be.
Veelbelovende (meng)teelten
Vorig jaar waren de resultaten in de mengteelt maïs-klimboon op de percelen van ILVO-Plant veelbelovend. De drogestofopbrengst was vrij gelijkaardig met die van de monoteelt maïs, maar er werd een veel hogere eiwitopbrengst per hectare mee behaald. Dit jaar werd er bijna 3 ha ingezaaid bij een melkveehouder in Lokeren voor een voederproef in de komende winter. Daarbij wordt de mengteelt opgenomen in het rantsoen van de melkkoeien. De kwaliteit en hoeveelheid van de melk wordt opgevolgd en er wordt bekeken hoe het rantsoen kan worden aangepast, zodat er minder toevoegingen zoals sojaschroot bij moeten. Maïs-klimboon is vrij makkelijk inkuilbaar. Onkruidbestrijding is wel een uitdaging: in vooropkomst zijn er middelen erkend die je kan gebruiken, in naopkomst moet je vooral mechanische onkruidbestrijding toepassen. Een onkruidbestrijdingsfiche is verkrijgbaar bij HoGent.
Op een ingezaaid perceel graan-microklaver in Hansbeke werd de bodemgezondheid onderzocht. “We zagen er diverse positieve effecten van de agro-ecologische maatregelen, zoals een accumulatie van organische stof aan de oppervlakte”, aldus Adriaan Vanderhasselt, onderzoeker bij ILVO-Plant. “Veel meer nutriënten kwamen beschikbaar dankzij samenwerking met het bodemleven. Er was echter nog steeds een verdichte laag te zien. Door diepwortelende gewassen (zoals groenbedekkers als bladrammenas, luzerne en wikke) te gebruiken, kan je die laag doorbreken, maar dat is een verhaal van vele jaren. Diepwoelen gaat sneller, maar dat combineer je dan het best met een diepwortelend gewas.”
In een proef rond het zeer vroeg zaaien van graan in klaver werd de sterke uitstoeling en wortelontwikkeling in het najaar geduid, voor een goede oogst volgend jaar.
Strokenteelt
Nog opvallend was een proef met peulvruchten en granen in strokenteelt. Veldboon, erwt en rode nierboon werden in smalle stroken gezaaid naast durumtarwe (voor pasta), baktarwe en brouwgerst (voor bier). ILVO onderzoekt het effect van deze gewassenrijkdom op de verspreiding en aanwezigheid van ziekten en plagen in het perceel. Ook het effect van een teeltrotatie peulvruchten-voor-granen op de stikstofbeschikbaarheid in het perceel wordt gemonitord.
Volgens ILVO-onderzoeker Inge Speeckaert heeft strokenteelt heel wat te bieden. “Zo lokken de bloeiende peulvruchten bijvoorbeeld meer bestuivers naar het perceel, terwijl natuurlijke vijanden van onder meer de bonenluis hun thuis vinden in de granen.”
Boekweit biedt veel voordelen
Boekweit is een duurzaam pseudograan zonder gluten dat perfect past in een teeltrotatie na granen. “Het bloeit zo’n maand en wordt door veel bijen en zweefvliegen bezocht”, lichtte ILVO-onderzoekster Gerda Cnops toe. “Boekweit heeft een kwalitatief hoog eiwitgehalte en is voedingsrijk. ILVO werkt aan een Post Harvest Pilot waar kleine hoeveelheden van nieuwe gewassen zoals soja, boekweit, quinoa en kikkererwten getrieerd, gekleursorteerd en gepeld kunnen worden.”
Biolandbouwer Felix de Bousies switchte na een mislukte tarweteelt naar een mengteelt van boekweit met grasklaver. Hij ziet veel voordelen in de boekweitteelt. “Vooreerst is het laat (tot 5-6 juli) zaaibaar, dus als het bijzonder nat is of je denkt aan een tweede teelt op 1 seizoen, dan is het zeker een optie. Verder heeft het weinig nood aan stikstof en is het onkruidverstikkend. Je kan het telen op heel lichte, zandige, arme bodems. Tot slot levert het een hoogwaardig eindproduct. Het wordt onder meer gebruikt in brood, pasta, pannenkoeken, voor bierbrouwerijen, honing, vogelzaad en als mengsel voor bloemenweiden. De pel van boekweit wordt dan weer gebruikt in yogamatten, kussens… en is soms meer waard dan de korrel zelf.”
Boekweit kan op de stoppel vrij ondiep direct door worden gezaaid. “Het gewas heeft niet veel water nodig en je kan het ook samen met een ander gewas inzaaien, zoals grasklaver. Tussen de boekweitplantjes krijg je dan grasklaver of een graskruidenmengsel, dat steeds populairder wordt.”
Verdienmodel
Uiteindelijk kreeg Felix 3 teelten (mengteelt graan + erwt of boon, boekweit en grasklaver) in 2 zaaibeurten, waarvoor slechts een eenmalige zaaibedbereiding nodig was. Daarna volgden 3 oogsten in 1 seizoen. De gps mengteelt verkocht hij aan een melkveehouder aan 1000 euro/ha op stam. De boekweit verkocht hij aan een Waals-Brabantse molenaar aan 800 euro/ton getrieerd. Biologisch boekweitzaad kostte hem 3,85 euro/kg, gezaaid aan 50 kg/ha. Dit jaar hergebruikte hij zijn zaaizaad als hoevezaad, wat ook een mooie besparing was. Het overblijvende stro werd op het land achtergelaten als bodemverbeteraar, maar kan ook als voeder worden gebruikt. Een late snede grasklaver leverde hem 150 à 200 euro/ha op. De bijkomende kosten voor boekweit bedroegen 105 euro/ha voor de directzaai en 230 euro/ha voor het maaien en dorsen. Net zoals veldbonen rijpt boekweit ongelijk af. Daarom moet de boekweit gedroogd worden op zwad.
Aandachtspunten bij de teelt zijn: beschikbaarheid van dorsers in oktober, kan je zelf boekweit drogen en triëren (met een zeef of wanmolen), de variëteitenkeuze en de ongelijke afrijping, waardoor je een zwadmaaier moet inzetten. Bijkomende voordelen van de speciale teeltcombinatie zijn volgens Felix een minimale bodemverstoring, optimale vochtretentie, hergebruik van het wortelnetwerk van het vorige gewas en het feit dat je op 1 groeiseizoen 4 à 10 plantensoorten (rogge, wikke, erwt, boekweit, kropaar, rietzwenk, witte en rode klaver...) zal hebben op hetzelfde perceel. “Dat is goed voor de diversiteit. We proberen hier gezonde producten op een zo klimaatvriendelijk mogelijke manier te telen”, besluit Felix.
