Natuurpunt en BBL waarschuwen voor gevolgen van onderhandelingen tussen regering en landbouw
De Vlaamse regering onderhandelt deze week met 3 landbouworganisaties over oplossingen voor de dagenlang geuite grieven en frustraties van de landbouwers. Aan de onderhandelingstafel circuleert volgens Bond Beter Leefmilieu (BBL) en Natuurpunt een nota met mogelijke kortetermijnmaatregelen en enkele langetermijnmaatregelen. Zij wijzen op de grote juridische risico’s voor de landbouwsector en de Vlaamse overheid.
De kortetermijnacties die op de onderhandelingstafel liggen drijven Vlaanderen volgens Natuurpunt en BBL verder richting het juridische moeras. “In plaats van meer rechtszekerheid te krijgen, riskeren zowel landbouwers als andere sectoren een hoogst onzekere situatie. In plaats van goed bestuur krijgen we een overheid die tegen boetes en veroordelingen zal aanlopen. Ook op de lange termijn bieden de voorliggende maatregelen geen toekomstperspectief voor de landbouwsector”, zeggen de natuurorganisaties.
Samengevat gaat het volgens Natuurpunt en BBL over het risico op een vergunningenstop in meerdere sectoren en over juridische veroordelingen op zowel Europees als Vlaams niveau die kunnen leiden tot boetes en dwangsommen.
Beschermen van landbouwgrond
Een werkgroep met stakeholders moet tegen 1 juli een advies formuleren over hoe de taakstellingen in het beleid rond ruimtelijke ordening best verdeeld worden. Hierbij bespreekt men ook de zonevreemde functiewijzigingen. Op de onderhandelingstafel liggen twee maatregelen. In herbevestigd agrarisch gebied koopt de overheid geen gronden meer aan. In agrarisch gebied koopt de overheid eveneens geen gronden meer aan mits functionele uitzonderingen (waterbeheersing, speciale beschermingszones, of voor de grondenbank voor landbouwers).
Dit plaatst volgens Natuurpunt en BBL het Vlaamse beleid op losse schroeven.“De processen die via brede inspraak ruimtelijke ordeningsbeslissingen bepalen zijn bepaald en lopen. Hierop een stop zetten gaat uit van een stand-still in Vlaanderen op vlak van ruimtelijke noden (wonen, industrie, infrastructuur, …). De deadline van het natuurdecreet voor het realiseren van 125.000 ha Vlaams Ecologisch Netwerk gebied bijvoorbeeld, is nu al overschreden. De verdere aanduiding on hold zetten, vergroot de aanvechtbaarheid van het beleid”, zeggen de natuurorganisaties. Er is volgens de organisaties een grondwettelijk recht op de bescherming van een gezond leefmilieu. “Artikel 23 laat géén terugschroeven van de bescherming toe.”
Watercaptatie faciliteren
Er is volgens Natuurpunt en BBL ook het voorstel dat de Vlaamse regering waterbekkens zal helpen creëren bij landbouwers en dat watercaptatie zal gefaciliteerd worden. De Vlaamse regering overweegt om makkelijker waterwinningen te vergunnen. “Waterbekkens faciliteren die de uitbreiding van op heden sterk watervervuilende teelten boosten is niet verstandig: de deadline van de kaderrichtlijn water die vraagt om alle waterlopen tegen 2027 zuiver te krijgen, nadert met rasse schreden. Er zijn beslissingen nodig die de landbouw sterker, niet minder in deze richting stuwen. Niet voldoen betekent hypothekeren van de vergunningverlening want het verslechteringsverbod uit de kaderrichtlijn water speelt vandaag al een belangrijke rol. Niet voldoen aan de deadline betekent dat Vlaanderen vatbaar wordt voor een Europese veroordeling.”
Ook het sterk faciliteren van watercaptatie zonder de gevolgen voor natuur mee te nemen, verzaakt volgens Natuurpunt en BBL aan het grondwettelijke recht op de bescherming van een gezond leefmilieu.
Voorts zou er nieuw overleg komen over het mestactieplan (MAP7) en ook daaraan hangen volgens de 2 organisaties juridische risico’s vast.
Van depositie naar emissie
Een ander voorstel op de onderhandelingstafel is volgens Natuurpunt en BBL dat de Vlaamse regering onmiddellijk de werkzaamheden zou starten om van een depositie- naar een emissiemodel te gaan. De Vlaamse regering zou onmiddellijk in overleg gaan met de Europese Commissie en eist dat er intussen ‘geen onomkeerbare maatregelen’ gebeuren. Geen extra maatregelen in het Turnhouts Vennengebied bijvoorbeeld en geen toewijzing van natuurdoelen in de speciale beschermingszones.
“Het Vlaamse beleid blijft juridisch aanvechtbaar, in de mate dat dat nu nog niet het geval is, bij verdere degradatie van de te beschermen habitats en niet voldoen aan de Habitatrichtlijn. Slechts 3 van 44 habitats zijn gunstig en de deadline is 2050. Verdere degradatie is aannemelijk als men nu van nul start, maatregelen zou bevriezen en opnieuw jaren onderhandelt.”
De vergunningverlening komt volgens de organisaties op losse schroeven. “Bij vernietiging van het stikstofdecreet gaan we naar individuele ‘passende’ beoordelingen van de impact op beschermde natuur per inrichting, met de onmogelijkheid om op ‘krediet’ vergunningen te verlenen. Het stikstofdecreet versnelt de toewijzing van doelen, voor meer rechtszekerheid. Dit wordt hiermee on hold gezet, wat gelijkstaat aan langere onzekerheid.”
Soepeler boetes in het mestdecreet
Ook voorzien in de onderhandeling is het schuiven met bepaalde data in het mestdecreet en het versoepelen van boetes in het mestdecreet. Voorts zijn er voorstellen om het Wetenschappelijk Comité Veehouderij sterker te bezetten en de doorlooptijd van erkenning van nieuwe innovatieve veelal stikstofreducerende technieken te verkorten. Een langetermijnidee in de onderhandeling is het streven naar een maximaal agrarisch gebied tot 750.000 ha te herbevestigen behalve wanneer het speciale beschermingszones betreft. Ook die voorstellen houden volgens Natuurpunt en BBL juridische risiso’s in.
