Vooral voor de Belgische varkensslachters is het tot nog toe behaalde resultaat in 2024 respectabel, gezien de terugval van de productie in landen als Nederland en Denemarken. Afgaande op het aantal slachtingen van Nederlandse vleesvarkens ligt deze productie bij ons buurland ongeveer 2% onder die van 2023.
Hoger slachtgewicht bij varkens
De Belgische slachterijen boekten volgens de Statbel-cijfers juist 0,4% meer in de categorie varkens in de gewichtsklasse tussen 25 en 130 kg, feitelijk de ‘standaard ’vleesvarkens (figuren 1-3). Dat steekt schril af bij de circa 11% teruggang in het Belgische slachtvolume vleesvarkens, gerekend over het gehele jaar 2023 ten opzichte van 2022. De opbrengst in vlees is wat meer gegroeid, te weten 1,3%. De basis daarvoor is een hoger gemiddeld slachtgewicht, dat tot en met oktober uitkwam op 99,4 kg, bijna een kilo meer dan het jaargemiddelde van 2023. Daarmee volgt het verloop van het slachtgewicht sinds 2015 een trend, die alleen in het jaar 2022 is gebroken, een jaar waarin veel varkens min of meer noodgedwongen zijn opgeruimd wegens malaise in de sector. Sinds 2015 is het gemiddeld slachtgewicht in België dus meer dan 5 kg gestegen.
Zeugenhouder heeft het moeilijk
Duitsland speelt in de Europese varkenssector een sleutelrol. Het gaat daar niet voorspoedig met de varkensboeren. Er is door de aanhoudende problematiek van de Afrikaanse varkenspest een flinke terugval in het aantal varkenshouderijen. De boeren hebben grote onzekerheid over hun toekomst. De Duitse belangenorganisatie van varkenshouders ISN meldt resultaten van de Duitse landbouwtellingen van het Duitse bureau voor statistiek. In het afgelopen jaar (peildatum 3 november) zijn er van de 15.600 Duitse varkenshouderijen 600 weggevallen, dat is 3,4%. Het gaat vooral in de groep bedrijven met biggenproductie hard. Er zijn nu nog 5.000 bedrijven met zeugen, ofwel 200 minder dan vorig jaar (minus 4,6%). Deze categorie heeft niet alleen te kampen met de invloed van economische teruggang en hoge voerkosten, maar ook met aangescherpte eisen aan dierenwelzijn. Niet voor niets is Duitsland momenteel de grootste exportmarkt voor Deens varkensvlees en voor Deense en Nederlandse biggen. ISN signaleert wel dat de Duitse varkensstapel stabiliseert, wat duidt op schaalvergroting binnen de sector.
In België is iets gelijkaardigs aan de hand bij de biggenproducenten, afgaande op het aantal slachtingen van varkens in de gewichtscategorie boven 130 kg. Hiervan betreft een aanzienlijk deel ‘uitgestoten’ zeugen (figuur 4). In 2021 waren de biggenprijzen in België op een abominabel niveau beland. Er zijn toen veel zeugen geslacht. Het aanbod daalde daardoor in 2022 en 2023 flink, eerst met 20% en daarna met 30%. In de eerste 10 maanden van 2024, een financieel gezien minder jaar dan 2023 (afgaande op het recente verloop van de Belgische vleesvarkens- en biggenprijzen) is er echter weer groei in het aantal slachtingen in deze categorie, met 7,4%.
Stieren ook zwaarder geslacht
De slacht van varkens vindt al jaren voor ruim 93% in Vlaanderen plaats. Wallonië heeft juist een groot overwicht in het slachten van stieren, luxe vleesvee. In de periode 2014 tot en met 2023 groeide in België het aandeel in stierenslachtingen voor Wallonië van 55 naar 73% (figuur 5). Als geheel krimpt het slachtvolume in dit segment echter wel, sinds 2015 met ruwweg een vijfde. Ook in 2024 is er een terugval te bespeuren. Het gaat nu om een kleine krimp, van 0,6%. De opbrengst in kilo’s is echter wat gegroeid, met 0,1%. Dat is weliswaar niet veel, maar het is de eerste plus sinds 2015. De basis hiervoor is een gestaag gegroeid gemiddeld slachtgewicht. Over de eerste 10 maanden van 2024 kwam het uit op afgerond 485 kg, bijna 10 kg meer dan in 2015.
De omstandigheden om vleesvee te houden zijn lastig. Vooral in 2023 was het zwaar omdat de voerkosten zwaar wogen. Soja, voor vleesvee een belangrijke voergrondstof, en ook granen, waren erg duur. De voerprijzen zijn inmiddels wel wat gezakt. De horecabedrijven hebben het echter al enkele jaren moeilijk vanwege de naweeën van Covid-19, en dat is een belangrijk afzetkanaal voor luxe vlees. Het is afwachten dus of de krimp in de slacht van vleesstieren blijvend achter de rug is.
Groei in kalversector
De kalverslacht zette de trend naar groei door. Er zijn in de eerste 10 maanden van 2024 zo’n 290.000 kalveren geslacht, dat is een groei met 10,7% (figuur 7). Groei moet misschien gezien worden als herstel van de klap die de kalversector kreeg in 2020 als gevolg van de Covid-19-crisis. In de jaren erna groeide het aanbod kalveren ieder jaar weer iets. Ook bij de kalveren zien we een toename van het gemiddeld slachtgewicht, zodat de vleesproductie in dit segment meer groeide dan het aantal geslachte dieren. Ten opzichte van de eerste 10 maanden van 2023 was dat 11,9. Verhoging van het slachtgewicht is bij de kalveren echter niet zo trendmatig als bij de varkens en vleesstieren.
Slachtgewicht koeien iets gedaald
Het gemiddelde slachtgewicht van koeien is net als vorig jaar wat gedaald, met ongeveer een kilo. Het aantal koeienslachtingen is toegenomen met 4,2%. De melkveehouders hebben een paar jaren achter de rug met droogte en ook hoge voerkosten.
Zwaardere braadkippen
De slacht van gevogelte betreft in België vooral braadkippen. Jarenlang was dat een zeer stabiel productievolume, zowel qua aantallen geslachte dieren als hun gemiddelde slachtgewicht.
In 2023 kwam daar verandering in volgens de aangepaste gegevens van Statbel. Feit is wel dat de gemiddelde slachtgewichten van de braadkippen in 2022 zeer stabiel zijn geweest. In 2023 bleven ze het eerste halfjaar onder dat peil, stegen daarna tot het oude slachtgewicht en kwamen in november uit op een gemiddelde in de range van 1,74 kg ofwel ruim 200 g hoger dan in 2022. In 2024 bleef het slachtgewicht min of meer op dit peil (figuur 8). Het aantal slachtingen van braadkippen steeg in de eerste 10 maanden van 2024 met 4% in vergelijking met 2023, maar de opbrengst aan vlees met 31%.
Jack Kwakman
