Breekt robotisering in aspergeteelt door?

De asperge – ook ‘koningin der groenten’ of ‘het witte goud’ genoemd – werd zo'n 5000 jaar geleden al gegeten in Egypte. Het is een van de weinige echte seizoensgroenten. Vanaf begin februari worden asperges in serres en onder plastic kappen geteeld. Vollegrondsasperges komen in de tweede helft van april op de markt. Het seizoen eindigt op 24 juni met het traditionele Sint-Jansfeest.

‘Robotisering in de aspergeteelt’ was het centrale thema op de eerste Asperge Innovatiedag, die Aspergegilde Limburg en advies- en onderzoeksbureau Compas Agro organiseerden bij Teboza. Dit familiebedrijf beschikt in zijn nieuwe bedrijfsloods over een op maat gesneden koelsysteem voor 8 koelcellen om asperges onder de meest optimale omstandigheden te bewaren en vers te houden.

Doorbraak hightech

Jeroen Rondeel van Blue Engineering, een innovatief bedrijf uit Venlo gespecialiseerd in het automatiseren van productieprocessen, voorspelde dat hightech of spitstechnologie in geen tijd zal doorbreken in de agrovoedingssector “De wet van Moore stelt dat de processnelheid van een computer dankzij de technologische vooruitgang elke 2 jaar verdubbelt. Dat proces zal nog zeker tot 2040 doorgaan, wat betekent dat computers tegen dan 1000 keer sneller zullen zijn dan ze nu zijn. Op 7 jaar tijd is de 3D-printer veel goedkoper geworden. Dat zal met sensoren en precisietechnologie ook zo zijn. Daar ligt een grote kans voor de agrovoedings-sector. Wees daarop voorbereid, want zo hou je voorsprong.” Rondeel stelde dat robots ook in de landbouw volop opkomen. “Ze kunnen zwaar, vervelend werk weghalen en zo samenwerken met mensen. Die zogenaamde ‘cobots’ worden bijvoorbeeld ingezet om maaltijdsalades te bereiden en om producten op de oogstmachine te sorteren.” Rondeel vindt dat de landbouw volop moet inzetten op innovatie. “Wie hier niet in investeert, zal snel achterop raken. De Chinezen hebben dit begrepen, zij investeren zwaar in robots en automatisering.”

Snelle ontwikkeling

Ook Cindy van Rijswick van de onderzoeksafdeling Tuinbouwketen bij Rabobank brak een lans om in te zetten op robots en AI. Ze stelde dat nuttige robots al worden gebruikt op diverse land- en tuinbouwbedrijven. “Sommige moeten nog beter worden uitontwikkeld, zoals de multifunctionele robot Thorvald van de Noorse startup Saga Robotics, die meeldauw in de aardbeien- en druiventeelt kan bestrijden. Robots worden snel beter en goedkoper, waardoor de verkoop ervan wereldwijd flink toeneemt. Grote tractormerken investeren ook in veldrobots of hebben er partnerships in, vaak ook gekoppeld aan investeringen in kunstmatige intelligentie, camera’s, sensoren… Kwaliteitsinspectie-, verpakkings- en veredelingstaken kunnen vrij makkelijk worden geautomatiseerd. Het oog-handcoördinatieproces is voor robots nog wel lastig, denk aan het plukken van fruit of het oogsten van groenten.”

Rabobank voerde ook onderzoek naar veldrobots en autonome tractoren, die vooral voor onkruidbestrijding en lichte grondbewerking worden ingezet. Redenen om niet te investeren in robotisering waren het gebrek aan flexibiliteit, de noodzakelijke aanpassingen op het bedrijf, het investeringsrisico, personeel dat niet met robots kan omgaan… Verder is er nog veel wet- en regelgeving nodig rond autonome tractoren en zijn er vragen rond het eigenaarschap van data en de seizoensmatigheid van het werk. Een robot moet ook door weer en wind kunnen. Ook aan de ontwikkelingskant zijn er nog belemmeringen, want veel investeerders vinden het niet echt een aantrekkelijke categorie.

Meer dan personeelstekort opvangen

Arbeid is een knelpunt in de landbouw, dat is algemeen geweten. Van Rijswick noemde de inzet van arbeidsmigranten nu nog een oplossing in de sector, maar niet op lange termijn. “Die inzet staat wereldwijd onder druk en de arbeidspool die kan worden aangeboord verdwijnt na 2030 in Nederland. Robotisering heeft nog andere voordelen: de omstandigheden van het personeel beter maken, een stabielere productie, minder afval… Automatisering zal over een paar jaar betaalbaar en toegankelijk worden, maar het moet wel een win-winsituatie zijn voor ontwikkelaar en gebruiker. Daarom is een gezamenlijke ontwikkeling en implementatie ideaal.” Van Rijswick besloot dat robotisering echt nodig is voor het voortbestaan van de tuinbouw. “Robots kunnen meer dan alleen het personeelstekort opvangen. Ze zijn niet goedkoop en het zal wat tijd kosten om bestaande drempels weg te nemen en om de juiste partners te vinden. Ze zullen echter zorgen voor een beter product, voor meer tevreden klanten en soms ook voor een duurzamere productie.”

‘Dry misting’ in gekoelde opslag

In en rondom de bedrijfsloods van Teboza demon-streerden innovators hun oplossingen voor de aspergeteelt. Marius Janmaat, verkoopmanager bij Contronics Dry Misting, stelde de innovatieve technologie dry misting voor. “Reguliere koelsystemen onttrekken vocht uit de lucht en daardoor ook uit de producten in de koelopslag. Dry misting reguleert de luchtvochtigheid en temperatuur op een natuurlijke manier. Kleine waterdruppels worden in de lucht ver-spreid, waardoor een dunne mistlaag ontstaat. Door de dry misting stijgt de vochtigheid en bij verdamping op de asperges daalt de temperatuur op natuurlijke wijze. Pas je deze techniek toe op verse producten, dan behoud je hun versheid, kleur en voedingsstoffen. Asperges drogen minder uit, waardoor ze 50% minder gewicht verliezen. De techniek zorgt ook voor een intensere smaak, voor minder bruine vlekken op de asperges en voor een langer schapleven. Dry misting kan door de hele keten worden toegepast, van direct na de oogst tot het winkelschap.”

Meetstation

Wolky Tolky ondersteunt telers met meet- en weerstations. “Ons cloud-based meetstation maakt via een mobiel netwerk verbinding met een datacentrum”, legde WolkyTolky-directeur Luc Verkoelen uit. “Via onze app blijf je op de hoogte van alle ontwikkelingen op je perceel. Gebruik je bijvoorbeeld een bodemvochtsensor, dan kan WolkyTolky je een alarmsignaal sturen als het te droog dreigt te worden voor je gewas. Aspergetelers kunnen met het systeem de temperatuur en het vochtigheids-percentage in de aspergebedden op 4 verschillende dieptes meten. Zo kunnen ze beter sturen, omdat ze weten wat er in de grond gebeurt. Meten is weten, en als je weet wat je meet, kan je die info ook interpreteren.” Elk WolkyTolky-station heeft een accu, zonnepaneel, gsm-module met simkaart voor dataoverdracht en een gps-module voor locatiebepaling. Zo heb je geen externe stroomvoorziening of wifiverbinding nodig.

Oogstmachines

Geschikt personeel vinden is steeds meer een uitdaging. AVL Motion stelde zijn Compact S9000-oogstrobot voor autonoom selectief oogsten van witte asperges voor. De machine, die tot 80% van de handarbeid kan vervangen, wordt bediend door 1 operator. Die dirigeert de machine met een afstandsbediening naar een te oogsten aspergerug. Tijdens het oogsten hoeft hij enkel de asperges te verzamelen. Dankzij een ingenieus gondolasysteem draaien de oogstmodules continu rondjes. Gemiddeld is de oogstrobot vanaf 10 ha rendabel. De technische maximumcapaciteit bedraagt 9.000 geoogste asperges per uur. De machine haalt een maximumsnelheid van 3,6 km/uur uur en heeft een ultrakorte draaicirkel van 4,5 m. Door de elektrische hoogteregeling past het masterframe zich automatisch feilloos aan de hoogte van het bed aan.

Chris, de oogstmachine voor witte asperges van Christiaens Agro Systems, kan dankzij haar rupsbanden ook onder ongunstige omstandigheden presteren. “Dubbelrijsystemen kan Chris verwerken tot een breedte van 820 mm. De persoon die haar bestuurt helpt ook mee de asperges in kisten voor te sorteren. In totaal kunnen er 4 personen op de machine aan het werk”, aldus Angelique Christiaens. “In witte asperge kan Chris van 0 tot 60 m/minuut door het aspergebed rijden. De snijhoogte is instelbaar. De asperges worden met 2 ronde messen afgesneden. Door een combinatie van een sterren- en mazenketting wordt het product omhooggebracht. Hierbij wordt de grond gezeefd, waarna de stengels op een band terechtkomen. De medewerkers op de machine kunnen de asperges van de band rapen, voorsorteren en in de kisten leggen. Door het zeven van de grond wordt het bed opgeschoond, wat de kwaliteit van de volgende aspergeoogst verbetert. Je krijgt meer rechte stengels en minder roest en in een combinatie machine-hand een efficiëntere handoogst. De machine is ook heel wendbaar.”

Landbouwmechanisatiebedrijf Coenders Lottum presenteerde de HBW M5- werktuigdrager van Kubota. Die kan worden uitgerust met diverse op maat gemaakte werktuigen om te schoffelen, te frezen, en om aan- en terug te aarden. Door de hydrostatische aandrijving is de rijsnelheid traploos regelbaar van 0 tot 30 km/uur. De vrije doorrijhoogte van 1,75 m geeft de machine ruimte om moeiteloos over aspergeruggen heen te kunnen rijden.

Autonome machines

Veel bekijks hadden ook de geheel autonoom rijdende veldrobot AgBot 5.115T2 van de Nederlandse startup AgXeed en de LaserWeeder van de Amerikaanse producent Carbon Robotics. De AgBot 5.115T2, de zilveren innovatie award-winnaar op mechanisatievakbeurs AgriTechnica 2023, kan op afstand worden aangestuurd en kan zelfstandig het veld in. De machine is geschikt voor urenlang werk met hoge capaciteit op uitgestrekt akkerland: voorbereiding van de bodem, zaadbedbereiding, precisiezaai, grondbewerking … Ze beschikt over bodemvriendelijke rupsbanden en heeft een verstelbare spoorbreedte van 1,90 tot 3,20 m. Het ingebouwde veiligheidssysteem zorgt ervoor dat de machine automatisch stopt als er personen en objecten in de buurt komen. “Als we rekening houden met een arbeidsbesparing tot 90% bij het gebruik van de AgBot, en ook met het brandstofverbruik en de lagere onderhoudskosten, zien onze klanten gemiddeld 25 tot 35% lagere totale eigendomskosten vergeleken met een conventionele tractor”, zegt Pieter Rooijakkers van AgXeed.

Tielen Groenten showde de LaserWeeder, die het onkruid dat zijn camera's hebben gedetecteerd vollevelds kapotbrandt met een laser. De Andela Robot Weeder stipt het onkruid aan en elektrocuteert het. De Trabotyx boort met een freesje van 20 millimeter het onkruid weg en de Odd.bot plukt het met grijpertjes gericht uit de grond. Volgens producent Carbon Robotics vermindert deze technologie het gebruik van herbiciden, elimineert het onnodige grondbewerking voor regeneratieve landbouw en vaak de noodzaak voor wiedploegen van wel 75 mensen per veld per LaserWeeder-eenheid.

Jan Van Bavel