Landbouwgrond en -infrastructuur onder druk
Het werd een boeiend thema, waar we ook in de editie van volgende week dieper zullen op ingaan. Anna Verhoeve, expert in de materie bij het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) toonde in haar presentatie immers heel wat pijnpunten. Het landbouwgebied zonder landbouwgebruik is namelijk angstvallig groot. Gemiddeld blijkt dit in Vlaanderen op te lopen tot 28%, maar in de provincie Antwerpen spreken we zelfs over 34% (in 2018). Het is dus geen marginaal probleem. Ook de agrarische infrastructuur staat onder druk.
Tijdens het SALV-event werden in dat kader 3 landbouwbedrijven in de regio Geel bezocht. SALV-voorzitter Hendrik Vandamme: “Deze bezoeken maakten duidelijk dat er bedrijven zijn die tegen grenzen aanlopen. Zo zal de jonge landbouwer Tuur Van Geel ook niet alles kunnen realiseren in functie van landbouw. Het wonen bij het bedrijf zelf blijkt bijvoorbeeld niet zo evident, terwijl hij daar wel een professionele activiteit wil ontwikkelen.”
Vandamme verwees in zijn slotwoord ook naar de presentatie van Verhoeve. “De studie toont aan dat de complexiteit van de Vlaamse ruimtelijke ordening – eigenlijk de ruimtelijke ‘wanordening’ – voor heel veel praktische problemen zorgt. De versnippering is er en die wordt alleen maar versterkt.”
Standvastig beleid gewenst
Het gebrek aan standvastigheid in de beleidsbeslissingen is voor Vandamme een doorn in het oog.
“De voorbije decennia zijn heel wat beleidskeuzes gemaakt over het ruimtegebruik in agrarisch gebied en de mogelijkheden daarin. De lat werd soms wat hoger gelegd, maar die periodes zijn dikwijls van korte duur. Daardoor zitten we in de toestand zoals we die vandaag kennen, met alle voor- en nadelen. Ik denk dat er eerder nadelen zijn voor de sector, zeker voor de jonge landbouwers.” Vandamme wees erop dat er momenteel beleidsinitiatieven worden genomen buiten landbouw die ook een grote druk leggen op agrarisch gebruik in agrarisch gebied. “Dat zijn zaken die zeker op beleidsvlak moeten meegepakt worden bij de verschillende overwegingen die men maakt op die verschillende beleidsdomeinen. Dat gaat om omgeving, pacht, grondgebruik via pacht… Wat uiteraard mogelijkheden geeft of beperkt aan landbouwers.”
Tijdens het debat op het netwerkevent rezen vragen over rechten die kunnen verworven worden op een industrieterrein of in zones bestemd voor industriële toepassing. Er rees ook de vraag of er in agrarisch gebied een kooprecht moet zijn voor niet-agrarisch gebruik, en daaraan een gekoppeld woonrecht voor niet-landbouwers. Vandamme: “Dat zijn fundamentele vragen die we moeten stellen binnen de SALV. We hebben vooral nood aan een standvastig beleid. Het laatste wat we willen als landbouwsector is wispelturigheid. Toekomstperspectief geven, houdt ook in dat er op het vlak van grondgebruik in agrarisch gebied duidelijkheid en standvastigheid is. Anders start je niet als jonge landbouwer. Je moet langlopende zekerheid krijgen. Duurzaam beleid betekent ook duurzaam grondgebruik en duurzaam gebruik van agrarische gebouwen.”
Advies bleef liggen
In 2017 formuleerde de SALV al een advies over de open ruimte. “Zes jaar nadat de SALV toegang tot grond en infrastructuur als een van de 5 grote uitdagingen voor een duurzame toekomst heeft aangewezen, kan eenieder vaststellen dat de ruimtelijke uitdagingen er niet minder op zijn geworden. Aan het agrarisch onroerend goed wordt voortdurend geknabbeld. In zijn Visienota onderlijnde de SALV dan ook de nood aan een coherent beschermend ruimtelijk beleid, met meer slagkrachtige instrumenten en met als uitgangspunt de herwaardering van voedselproductie en de andere ecosysteemdiensten die de landbouw levert. We komen jammer genoeg tot de vaststelling dat we – 6 jaar na ons SALV-advies – nog altijd in hetzelfde bedje ziek zijn”, besloot Vandamme.
