Er zijn wel bescheiden indicaties van herstel: zo komt er meer beschermde natuur bij, maar vaak in de vorm van kleine, geïsoleerde en dus kwetsbare gebieden. “De verbetering van de milieukwaliteit sinds de jaren 90 lijkt de laatste jaren te stagneren. De natuur blijft zwaar onder druk staan door de klimaatverandering en de droogte die ze met zich meebrengt. Er strijken meer invasieve soorten neer. Verstedelijking, vermesting en structurele verdroging blijven onze natuur bedreigen. Onze impact op de biodiversiteit in het buitenland is nog vele malen groter”, aldus Anik Schneiders.
7% van Vlaamse oppervlakte natuurgericht beheerd
De noodzaak van een Vlaams herstelplan voor biodiversiteit blijkt volgens het rapport van het INBO uit de grondige analyse van de toestand en de trends van de natuur in Vlaanderen aan de hand van meer dan 150 indicatoren. “Een derde van de onderzochte planten en dieren in Vlaanderen staat op de Rode Lijst en is dus tot op bepaalde hoogte bedreigd. Onze Europese natuur gaat er mondjesmaat op vooruit: inspanningen lonen, maar de vooruitgang loopt achter op de vooropgestelde doelen.” Slechts 7% van de Vlaamse oppervlakte wordt natuurgericht beheerd.
Een benadering vanuit de ecosystemen bevestigt volgens het rapport de ernst van de situatie. “Vlaanderen blijft met 10% bebossing één van de bosarmste regio’s van Europa, met heel weinig oud bos. Oude bossen herbergen soorten die nergens anders voorkomen en zijn onvervangbaar. Heide, moerassen en kustduinen vormen minder dan 2% van de oppervlakte van Vlaanderen en hebben naast een grote recreatieve waarde ook een belangrijke rol als toevluchtsoord voor bedreigde soorten. Ze herbergen één derde van onze meest bedreigde planten en dieren.”
Vlaams herstelplan bevat aanbevelingen
Meer dan de helft van Vlaanderen is landbouwoppervlakte, maar - zo stelt het rapport - amper 5% daarvan heeft ook een hoge natuurwaarde. “Landbouw blijft een van de belangrijkste bronnen van vermesting in andere ecosystemen. Minder dan 1% van de waterlichamen in Vlaanderen voldoen aan de doelsstelling van de Kaderrichtlijn Water.”
Het Vlaams herstelplan voor biodiversiteit bevat onder andere volgende aanbevelingen:
- Zet Europese strategieën sneller om in een concreet sectoroverschrijdend Vlaams beleidsplan met meetbare doelstellingen.
- Creëer meer natuur, meer ecologische verbindingen en meer multifunctionele landschappen.
- Beperk de ruimte die wordt ingenomen voor wonen en werken, en stop het verdere verlies aan open ruimte.
- Ondersteun de landbouwer in een transitie naar een rol als beheerder van het landschap en de biodiversiteit, gekoppeld aan een leefbaar inkomen.
- Creëer meer bos in Vlaanderen, minstens de vooropgestelde 10.000 ha bosuitbreiding tegen 2030.
De uitdaging is groot, maar er wordt werk van gemaakt
Het Natuurrapport werd online voorgesteld en symbolisch overhandigd aan Vlaams minister Zuhal Demir. “De uitdaging is groot, dat bewijst dit Natuurrapport wederom. Stap voor stap hebben we de voorbije jaren zaken in beweging gezet om de biodiversiteit te verbeteren om de tanker te keren.”
“Een Vlaams herstelplan voor de biodiversiteit zal inspanningen moeten vergen doorheen alle sectoren, maar we maken daar werk van. Wetenschappelijk onderbouwd en in lijn met de Europese biodiversiteitsstrategie zet ik mijn schouders hier alvast onder”, stelt Vlaams minister Zuhal Demir.
