Amcra mikt trapje hoger met Visie 2024

Amcra werkt al sinds zijn oprichting in 2011 aan een duurzaam antibioticumgebruik in de veehouderij. Dat was ook nodig want het gebruik van antibiotica in de diergeneeskunde en de veehouderij en de daaruit volgende ontwikkeling van resistentie bij dier en mens was een belangrijk probleem. Sindsdien werd al een hele weg afgelegd.

Visie 2024

In opvolging van de Visie 2020-tekst die in 2014 werd opgesteld, ontwikkelde Amcra recent een nieuwe visie over het antibioticabeleid bij dieren in België na 2020. Visie 2024 formuleert de nieuwe reductiedoelstellingen voor een verantwoord antibioticagebruik bij alle diersoorten en door iedere dierenarts in België tussen 2021 en 2024.

Het plan werd in 2019 opgesteld in samenwerking tussen Amcra, Universiteit Gent en Universiteit Luik, VDV (dierenartsorganisatie), pharma.be, BFA (mengvoederindustrie) en het Agrofront (Boerenbond, ABS en FWA). De visie 2024 van AMCRA zal deel uitmaken van het One Health National Action plan tegen antimicrobiële resistentie.

Centraal staan 3 reductiedoelstellingen, geflankeerd door 9 actiepunten. Bij het opstellen van de doelstellingen werd uitgegaan van het behalen van de doelstellingen beschreven in het plan Amcra 2020. Een blijvende monitoring van deze doelstellingen – 50% minder totaalgebruik, 50% daling antibiotica gemedicineerde voeders en 75% vermindering van gebruik van antibiotica met rode Amcra-kleurcode – moet er voor zorgen dat deze nooit opnieuw worden overschreden.

Doelstelling 1: Diersoort-specifieke grenswaarden op bedrijfsniveau

De eerste reductiedoelstelling streeft naar diersoortspecifieke grenswaarden op bedrijfsniveau en maximaal 1% grootgebruikers tegen 2024.

Voor iedere diercategorie (voedselproducerende dieren) worden benchmarkwaarden opgesteld. Hierbij zal van meet af aan duidelijk worden gemaakt waar de grenswaarden voor laaggebruikers (groene zone), aandachtgebruikers (gele zone) en grootgebruikers (rode zone) zullen liggen in 2024. De grenswaarden voor 2024 zullen zo worden bepaald dat het realiseren ervan, zal overeenkomen met het beoogde doel van 50 mg/kg over alle diersoorten heen. Deze waarden zullen in 2020 worden vastgelegd op basis van de op dat moment beschikbare benchmarkdata. De weg ernaartoe gebeurt stapsgewijs. Er zullen tussentijdse grenzen worden bepaald voor 2022. Amcra streeft bovendien naar een evenredige verdeling van de lasten over de verschillende diersoorten. Op deze manier worden alle veehouders en dierenartsen individueel geresponsabiliseerd.

Grootgebruikers (rode zone) worden actief opgespoord en gecontacteerd. Bedrijven/diercategorieën in de rode zone zullen samen met de bedrijfsdierenarts een plan moeten opmaken waarin de acties die moeten leiden tot een drastische reductie van het antibioticumgebruik, worden gestipuleerd. Wanneer dit onvoldoende (snel) lukt, zullen maatregelen worden voorgesteld. Amcra streeft naar een situatie waarbij nog maximaal 1% van de bedrijven in de rode zone zit en dit enkel incidenteel (dus geen 2 opeenvolgende rapporteringen).

Doelstelling 2: Daling naar Europees mediaan gebruik

In het recentste rapport van de European Surveillance of Veterinary Antimicrobial Consumption (ESVAC) situeerde de mediaan van het antibioticagebruik in 30 Europese landen zich op 57 mg/PCU (population correction unit). De voorbije jaren bleef deze mediaan relatief stabiel. Ook landen met vergelijkbare, intensieve productiesystemen als België, hebben een antibioticagebruik rond 60 mg/PCU (ongeveer 50 mg/kg biomassa).

In 2018 was het totaal antibioticagebruik bij dieren in België 94,6 mg/kg (BelVet-SAC). Een graduele reductie van het antibioticagebruik in België moet finaal leiden tot een totaal gebruik van 50 mg/kg biomassa tegen eind 2024. Dit betekent dat we ten opzichte van 2011, 65% minder antibiotica zouden gebruiken in de diergeneeskunde. Een extra 15% dus indien we er van uitgaan dat de 50% reductiedoelstelling tegen eind 2020 bereikt wordt.

Doelstelling 3: Maximaal 1 mg/kg colistine

Voor Europese landen met een laag gebruik van colistine in de diergeneeskunde heeft het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) een doelstelling van 1 mg/PCU gebruik vooropgesteld. In 2018 bedraagt het gebruik van colistine in België 1,69 mg/kg biomassa. Er werd al 64,4% gereduceerd sinds 2011. Het streefdoel is om uiterlijk eind 2024 de EMA-doelstelling te realiseren. Hiertoe zal het gebruik van colistine in gemedicineerd voeder uiterlijk 2021 stopgezet worden.

Negen actiepunten

Datacollectie en benchmarking voor alle dieren Vandaag wordt het antibioticumgebruik op bedrijfsniveau reeds verzameld voor alle bedrijven waar varkens, pluimvee en vleeskalveren worden geproduceerd en op de meerderheid van de melkveebedrijven. Het doel is om dit uit te breiden naar alle voedselproducerende dieren tegen uiterlijk 2022. Daarnaast moet een systeem opgezet worden om ook het antibioticumgebruik bij gezelschapsdieren te monitoren via de dierenarts. Dit systeem moet uiterlijk 2024 operationeel zijn.

Datacollectie en benchmarking voor alle dierenartsen Alle dierenartsen die actief zijn in de sector van de voedselproducerende dieren moeten gebenchmarkt worden via de data die gecollecteerd worden op bedrijfsniveau. Dierenartsen die actief zijn in de niet-voedselproducerende dieren (gezelschapsdieren, paarden…) moeten AB-gebruiksdata rapporteren op praktijkniveau.

Individuele coaching Aandacht- (gele zone) en grootgebruikers (rode zone) moeten actief worden begeleid naar een verbeterde diergezondheid en een gereduceerd antibioticumgebruik aan de hand van het bedrijfsgezondheidsplan. Hierin moet duidelijk staan hoe en binnen welke termijn men kan zakken naar een meer aanvaardbaar niveau. Het opstellen en opvolgen van de vooruitgang van het bedrijfsgezondheidsplan moet begeleid worden door de bedrijfsdierenarts en voor de grootgebruikers eveneens door een externe coach.

Gerichte controles De rapporten over het gebruik en het verschaffen van antibiotica laten toe om onregelmatigheden op te sporen op het vlak van kwantitatief en kwalitatief gebruik. De overheid voert gerichte controles uit bij veehouders en de dierenartsen om anomalieën op te sporen.

Uitbreiding ‘rode’ antibiotica naar alle diersoorten De regelgeving met betrekking tot het restrictief gebruik van ‘rode antibiotica’ moet uitgebreid worden naar alle diersoorten. Tegelijk dient de beschikbaarheid van ‘gele’ antibiotica gestimuleerd te worden, ook voor minor species. Niet kritisch belangrijke antibiotica moeten steeds prioritair kunnen gebruikt worden op de ‘rode antibiotica’.

Opleiding veehouders Alle veehouders die een contract voor bedrijfsbegeleiding hebben en bijgevolg het recht om een voorraad van antibiotica op hun bedrijf te hebben, moeten verplicht een opleiding volgen met betrekking tot goed en voorzichtig gebruik van deze geneesmiddelen. Daarnaast moet deze opleiding ook aandacht besteden aan de mogelijkheden van preventieve maatregelen die tot een reductie van het antibioticagebruik kunnen leiden (zoals de fytolicentie).

Sensibilisatie en educatie Amcra zal blijvend inzetten op adviseren, communiceren en sensibiliseren via alle beschikbare geschreven en gesproken communicatiewegen en door zichtbaarheid op beurzen en evenementen.

Focus op dierziektepreventie Het niveau van bioveiligheid en dierziektepreventie op de veebedrijven moet verhoogd worden. Actieve programma’s zullen helpen om de bioveiligheid en het vaccinatieplan op ieder bedrijf te evalueren en bij te sturen waar mogelijk. De bioveiligheidsevaluatie wordt dan ook een integraal onderdeel van het bedrijfsgezondheidsplan. De competente overheden moeten kritische factoren zoals bezettingsdichtheid, speenleeftijd, minimale leeftijd voor transport… actief controleren.

Monitoring en rapportering antibioticumresistentie wordt opgedreven De monitoring van antibioticumresistentie bij indicatorbacteriën wordt uitgebreid naar niet-voedselproducerende diersoorten. De monitoring van antibioticaresistentie bij pathogene bacteriën, afkomstig van voedselproducerende en niet- voedselproducerende dieren, krijgt meer aandacht en structuur.

Een uitgebreidere beschrijving van deze actiepunten kan je vinden op www.amcra.be onder de rubriek Visie 2024.

Anne Vandenbosch