Grote nederlaag CD&V benadrukt kloof tussen landbouw en burgermaatschappij

D e verkiezingen liggen achter ons. De N-VA verliest als grootste partij fors, maar blijft met 35 zetels met afstand de grootste partij. De grote winnaar is het Vlaams Belang, dat 23 zetels in het Vlaams Parlement laat noteren. Het Vlaams Belang is opeens de tweede grootste Vlaamse partij, waarbij opvalt dat de vaak met de stad Antwerpen geassocieerde partij relatief goed scoorde op het platteland.

Groen wint, anders dan haar Waalse evenknie, in Vlaanderen ondanks alle aandacht voor het klimaat in de media nauwelijks terrein. De partij zette onder meer in op kleinschalige landbouw, verkleining van de veestapel en verminderde vleesconsumptie. De Partij voor de Dieren in Nederland mag dan wel 5 zetels in het parlement optekenen, voor het Belgische DierAnimal blijft de teller bij de eerste verkiezingsdeelname staan op 1 zetel in het parlement van het Brussels Hoofdstedelijk gewest.

Verschil stad en platteland

Het CD&V bleek eerder in een opiniepeiling die is uitgevoerd in opdracht van Landbouwleven onder landbouwers zeer populair. Hoewel het aantal zwevende kiezers nog groot was, zou circa 60% op de partij stemmen. Van de totale Vlaamse bevolking stemde amper 15% op de christendemocraten. Het is geen Vlaamse maar feitelijk een internationale trend dat middenpartijen krimpen. Eerst was er de ontzuiling en de afgelopen jaren de polarisatie. Ook de tweede grootste partij onder boeren, Open Vld, scoort over heel Vlaanderen bekeken 13%. Onder landbouwers was de steun voor de liberale partij in de peilingen bijna 20%.

CD&V is traditioneel sterk met het platteland verbonden. Ze wordt in dat kader in één adem genoemd met de Katholieke Landelijke Jeugd, Groene Kring en Boerenbond. Het is tekenend dat in de kieskring West-Vlaanderen de CD&V toch weer de grootste was, met zowat een kwart van de stemmen. Een belangrijke uitzondering in deze provincie is overigens de gemeente Staden, die blauw kleurt. Het is de plaats waar de jonge burgemeester Francesco Vanderjeugd namens Open Vld burgemeester is. Vanderjeugd was de afgelopen jaren in het Vlaams Parlement een prominent lid van de landbouwcommissie.

Na interne partijstrubbelingen bij de lijstvorming in West-Vlaanderen heeft Vanderjeugd, die aanvankelijk derde op de Vlaamse lijst stond, zijn plaats afgestaan aan Mercedes Van Volcem.

Vanderjeugd leek goede banden te hebben met die andere Vlaamse landbouworganisatie, het Algemeen Boerensyndicaat (ABS). Voorzitter Hendrik Vandamme van ABS noemt zijn vertrek uit het parlement alvast “een tegenvaller”. “Het maakt ons niet uit van welke partij iemand is, als hij of zij maar een hart voor boeren heeft. Dat gold zeker voor Vanderjeugd.”

CD&V en Boerenbond

Hoewel formele banden niet bestaan, is de link tussen CD&V en Boerenbond nog altijd sterk. Bij de jaarlijkse nazomerontmoeting van Boerenbond in het Vlaams Parlement, zat een groot deel van de partijtop van CD&V keurig vooraan op een rij. Hoewel landbouwminister Joke Schauvliege op moest stappen vanwege uitspraken bij de nieuwjaarsbijeenkomst van ABS, werd bij haar vertrek de band met Boerenbond erbij gesleept. Volgens hoofdredacteur Karel Verhoeven had ze zich als belangenbehartiger van de sector opgesteld, in plaats van het algemeen belang te dienen. Bart Eeckhout van De Morgen noemde Schauvliege ‘een marionet van de Boerenbond.’

De afbrokkeling van CD&V raakt vanuit die optiek ook de invloed van de Boerenbond. Beperkt, want Boerenbond blijft als eigenaar van de Arvesta Groep (AVEVE, John Deer-distributie etc.), grootaandeelhouder van KBC en met zusterorganisatie Landelijke Gilden zijn rol wel spelen.

Hoewel de bijzondere band met CD&V wordt ontkend, liet Boerenbond-voorzitter Sonja De Becker zich al ontvallen dat men er in elk geval de telefoon opneemt. Dat is wel anders bij die tot voor kort rijzende ster aan het Vlaamse politieke firmament, de N-VA. De Vlaamsnationalisten van Bart De Wever staan op zijn zachtst gezegd wantrouwig tegenover middenveldpartijen. Op landbouwgebied moet de ware N-VA nog opstaan. Het is bijvoorbeeld de partij van mensen voor (Jelle Engelenbosch) en tegen (Jan Jambon) een opgelegde verkleining van de veestapel.

Coalitievorming

Op Vlaams niveau blijft een voortzetting van de ‘Zweedse coalitie’ van N-VA, CD&V en Open Vld mogelijk. Als de christendemocraten mee in de coalitie zitten, zullen ze waarschijnlijk landbouw opeisen. Landbouwminister Koen Van den Heuvel - die overigens veel minder voorkeurstemmen kreeg dan Schauvliege - voerde de afgelopen weken fanatiek campagne in de landbouw en heeft alvast gezegd dat hij de functie niet zal weigeren.

“Welke coalitie ook gevormd wordt”, aldus Vandamme, “ik hoop dat men het belang van de landbouw verstaat en dat men begrijpt dat aan de landbouw verwerking en handel vast hangen, waarmee het economisch belang plotseling veel groter wordt. Ik hoop ook dat men onderschrijft dat de landbouw een grote rol speelt in het openruimtebehoud. En waar men stuurt op duurzaamheid: akkoord, maar dan wel in een tempo dat de sector economisch kan dragen.”

Jan Cees Bron