Sanering van asbestvervuilde akkers is aangewezen
Akkers van Vlaamse boeren die door asbest zodanig bevuild zijn dat de gezondheid in gevaar komt, moeten worden gesaneerd. Minister Jo Brouns overlegt met OVAM hoe dat het best en snel kan gebeuren.
Tijdens de commissie Leefmilieu van het Vlaams parlement op 1 april zei minister van Omgeving en Landbouw Brouns (cd&v) dat de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) in contact staat met de gemeenten in het gebied waar asbest in grote hoeveelheden aanwezig is. Parlementslid Debby Burssens (PVDA) bond de kat de bel aan toen ze verwees naar een recente televisiereportage van Pano die pakkende getuigenissen van asbestslachtoffers op het scherm bracht.
Asbest op paden en akkers
Parlementslid Burssens huiverde nog na bij de beelden van een bodemonderzoeker die gewoon stukken asbest van de grond raapte op wandelpaden en geoogste akkers. Dat asbest is wellicht afkomstig van draailingen die het bedrijf Eternit gratis aan de buurtbewoners uitdeelde om hun wegenputten en opritten mee te vullen. Van het vernoemde aardappelveld kunnen stukken asbest tot in de verwerkingsbedrijven meereizen. Daar komen arbeiders ermee in contact. Dat is levensgevaarlijk en die mensen hebben geen flauw benul van het gevaar waarin ze verkeren.
Burssens weidde erover uit dat het niet de eerste keer is dat asbest op die manier in ons leefmilieu wordt aangetroffen. In 2023 kwam het probleem al eens in de media toen een boer in Lint tijdelijk gronden van Matexi mocht gebruiken. Tijdens het ploegen van die akkers kwamen vaste stukken asbest naar boven. En in Boom konden kinderen en jongeren, zowel van de jeugdbeweging als van de scholen in de omgeving, jarenlang wandelen en spelen op het oude asbeststort.
Dading van 4,8 miljoen
In de reportage werd aan toenmalig minister Joke Schauvliege (cd&v) gevraagd of de dading van 4,8 miljoen euro die zij met Eternit trof voor de financiële bijdrage aan de asbestsanering niet te weinig is. Mevrouw Schauvliege antwoordde dat ze toen enkel maar de adviezen van OVAM volgde. Van minister Brouns wilde Burssens graag horen hoe hij denkt de asbestvervuiling in speeltuinen, wandelpaden, akkers, natuurgebieden en verder aan te pakken.
Er is voor de minister in deze materie één conclusie: er moet met verenigde krachten worden samengewerkt om Vlaanderen zo snel mogelijk asbestveilig te maken. Ook al is Vlaanderen internationaal gezien een pionier qua verwijderbeleid, toch moet de asbestverwijdering nog versnellen. Brouns roept de voormalige producenten van asbest ter verantwoording om daar zeker ook aan bij te dragen. Zelf was hij bij de dading uit 2014 niet betrokken. Die vond volgens hem plaats in een heel specifieke context, maar dat neemt niet weg dat de verantwoordelijkheid voor de producent daar niet stopt. De dading kaderde in een projectwerking die de OVAM in 2004 opstartte rond het opruimen van zogenaamde draailingen. Dat was asbestafval dat werd gebruikt voor inritten en verhardingen allerhande, als een soort fundering. In 2013 onderhandelde de OVAM met Eternit voor een bijdrage voor die saneringskosten. Er was en is geen register of inventaris bij Eternit of de betrokken gemeenten met de locaties waar draailingen werden aangebracht. Op basis van de in 2013 beschikbare cijfers werd toen politiek beslist om dat akkoord aan te gaan. Brouns is vooral geïnteresseerd in de onderhandelingen die hij nu voert met Eternit.
Bufferzone voor landbouwmachines
In de regio rond Kapelle-op-den-Bos gaat het om een specifieke lokale problematiek. In de onverharde wegen komen daar vaak asbestcementen, snijresten en productieafval voor. Als dergelijke wegen aan een akker grenzen, kan het asbesthoudend materiaal verspreid raken over de akker bij de bewerking door de landbouwer, die met zijn tractor draait en dat zo meeneemt naar de akker. Om te vermijden dat het asbesthoudende materiaal zich verspreidt naar de landbouwgronden, kan er volgens Brouns met een bufferzone worden gewerkt langs die wegen voor landbouwmachines. Minister Brouns suggereert om bij reeds verontreinigde akkers het machinaal bewerken te vermijden. Enkel na een grondsanering met verwijdering van de asbestfragmenten kan de akker terug geschikt gemaakt worden voor bewerking.
Minister Jo Brouns is tevreden dat de bewuste Pano-reportage bijdraagt aan sensibilisering. Hij was dan ook aangenaam verrast na de oproep voor het gratis ophalen van asbestmateriaal bij landbouwbedrijven. “Doorgaans duurt het tot 4 maanden voor zo’n oproep volzet is. Nu duurde het minder dan 5 dagen voor 1.200 bedrijven zich hadden aangemeld.” Intussen is beslist om die oproep te verlengen.
