Edito: PFAS hangt als een zwaard van Damocles boven onze landbouw
De (historische) vervuiling van PFAS, de ‘forever chemicals’, is wijdverspreid. Zonder een permanente oplossing dreigt een economisch en sociaal bloedbad.
Vijf veebedrijven in de wijde omgeving van de Antwerpse haven zijn in opdracht van het Voedselagentschap (FAVV) geblokkeerd door PFAS-contaminatie van hun dieren. Vorige week berichtte Landbouwleven nog over de hoge kosten voor staalnames en het inkomensverlies waarmee deze boeren geconfronteerd worden. Een oplossing voor de resulterende cashflowproblemen zal nog jaren op zich laten wachten.
Deze boeren treffen hier geen schuld. Het gaat hoogstwaarschijnlijk om omgevingsvervuiling, waar de industrie van de Antwerpse haven voor verantwoordelijk is. In de buurt van deze veebedrijven bevinden zich mogelijke schuldigen, zoals de 3M-fabriek in Zwijndrecht.
De (historische) PFAS-vervuiling door industrie is wijdverspreid en hangt als een zwaard van Damocles boven de Vlaamse landbouwsector. Tel daar nog eens stortplaatsen bij vol consumentenproducten met PFAS – denk aan je teflonpan –, de erven waar brandweerlieden in het verleden met PFAS-houdend blusschuim toesnelden om een zware brand te blussen, of de velden en het grondwater vervuild door gewasbeschermingsmiddelen met trifluorazijnzuur (TFA), een ultrakorte PFAS.
De geblokkeerde veebedrijven zullen dus niet de enige landbouwbedrijven zijn die in de toekomst geconfronteerd zullen worden met deze problematiek. No regret-maatregelen voor risicozones raden niet voor niets aan om geen voedingsmiddelen te eten die op verontreinigde gronden worden geproduceerd.
In de eerste plaats moeten de overheid en industrie de boeren die te maken krijgen met vervuiling op hun bedrijf helpen. Dat betekent middelen vrijmaken om hen te compenseren voor gemaakte verliezen en begeleiding naar een permanente weg uit de blokkade, zodat zij terug kunnen boeren zonder beperkingen. Een economisch en sociaal bloedbad moet worden vermeden.
Maar zolang we de PFAS-kraan niet dichtdraaien, zullen boeren geconfronteerd blijven met blokkades, vervuild vlees en torenhoge kosten. Daar komt nog eens het gezondheidsrisico voor de consumenten bij. Boeren willen geen onvrijwillige handlanger zijn in de vergiftiging van hun klanten.
De maatschappij verwacht van landbouwers dikwijls snel oplossingen voor milieuproblemen. Van de industrie mogen we dan ook inspanningen verwachten om met PFAS-productie te stoppen en historische vervuiling te saneren. Een strijd waarvoor milieuorganisaties en de landbouwsector de handen in elkaar kunnen slaan.
