De muskusrat is terug
Een volledige uitroeiing van de muskusrat is in Vlaanderen geen evidentie. In de provincies Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant is de muskusrat zo goed als afwezig, maar in Oost- en West-Vlaanderen steekt ze opnieuw de kop op.
Volgens Vlaams minister voor Leefmilieu, natuur en ruimtelijke ordening Jo Brouns (cd&v) was de muskusrat in 2013 nagenoeg volledig weg uit Vlaanderen. Maar ze is terug. De heropleving van deze invasieve soort kent volgens de minister niet één enkele oorzaak. De instroom vanuit de omliggende regio’s is er volgens hem wel de basis van.
Waterkonijn
Vlaams Parlementslid Sanne Van Looy (N-VA) gooide minister Brouns op de leefmilieucommissie van 4 februari voor de voeten dat het waterkonijn dat in de volksmond ‘muskusrat’ wordt genoemd, geen populair beestje is. Dat is allerminst het geval in de land- en tuinbouwsector. Zij wilde daarom graag weten welke maatregelen er worden genomen om Vlaanderen muskusratvrij te maken.
Fragmentatie van het beheer en minder beheer hebben er volgens Brouns ook in Vlaanderen voor gezorgd dat de muskusrat na 2013 in bepaalde gebieden weer de kans kreeg om zich te vestigen. Een wegwerking van de versnippering in het beheer zal volgens de minister zeker bijdragen tot een meer kostenefficiënte bestrijding ervan. Brouns verwees naar de oprichting van de waterschappen, die alvast in Vlaanderen tot een meer coherente bestrijdingsaanpak gaan kunnen leiden.
Zijn conclusie is dat Vlaanderen er niet op zichzelf voor kan zorgen dat de heropleving van de instroom uit de naburige regio’s zich niet zal herhalen. Daarom is een afstemming met onze buurregio’s noodzakelijk om tot een gezamenlijke aanpak te komen. Dit gebeurt momenteel via het Nationaal Comité voor invasieve uitheemse soorten op het Benelux-niveau.
Niet realistisch
Omdat de impact van Vlaanderen op een nieuwe instroom vanuit de buurregio’s op dit ogenblik beperkt is, beschouwt Brouns de volledige uitroeiing niet als realistisch. Hij stelt daar ook geen streefdatum voor voorop. De huidige beheerregeling heeft als doel de muskusratpopulatie op een zo laag mogelijk peil te houden. De finale betrachting is om Vlaanderen te beheren als een muskusratvrij gebied ter bescherming van de biodiversiteit, ter beperking van schade aan de oevers en om bestrijdingskosten op termijn te kunnen drukken.
Nederlandse ambitie
Minister Brouns herinnerde er aan dat de Nederlandse ambitie om tot uitroeiing te komen, al in 2019 werd bekendgemaakt. Onze noorderburen stellen voorop om tegen 2034 geen levensvatbare populatie muskusratten meer te hebben. Nederland kijkt ook naar Vlaanderen om de strijd aan te binden. Brouns ziet de Nederlandse ambitie als een opportuniteit om de grensregio met Nederland muskusratvrij te maken.
De rattenbestrijders en exotenbestrijders van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) werken over hele grens ook nu al regelmatig samen met de Nederlandse bestrijders, zodat muskusratten bestreden worden aan weerszijden van de grens. Daarnaast zet de VMM, hierbij ondersteund door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), in op het gebruik van eDNA of omgevingsDNA – ook in Nederland van toepassing – om efficiënter te kunnen speuren naar de aanwezigheid van de muskusrat in de bekkens waar de soort vrijwel afwezig is. Zo kan personeel efficiënter worden ingezet voor bestrijding op plaatsen waar wel muskusratpopulaties te vinden zijn, met name langs de grenzen.
De huidige Vlaamse beheerregeling wordt momenteel geëvalueerd om na te gaan of er voor de volgende planperiode, 2026-2030, nog bijgestuurd dient te worden.
