Van agrarische bedrijfswoning naar residentieel onderkomen
Het blijft voor landbouwers mogelijk om hun bedrijfswoning in agrarisch gebied om te zetten naar een residentiële woning. Minister Jo Brouns die zowel voor leefmilieu als landbouw bevoegd is, voegt daar aan toe dat het weliswaar om een afwijking gaat mét beperkingen.
In de commissie voor Leefmilieu van 28 januari nam Lydia Peeters (Open Vld) het op voor landbouwers die haar zeggen zich zorgen te maken over het bestaansrecht van hun bedrijfswoning na de stopzetting van de uitbating van hun landbouwbedrijf.
Zonevreemde bedrijfswoning
Na het stopzetten van het bedrijf wordt de bedrijfswoning zonevreemd. Velen ervaren het als onmogelijk om deze woning dan nog te verkopen. Ook de bedrijfsgebouwen zelf raken na stopzetting van het bedrijf moeilijk herbestemd.
Vlaams minister Jo Brouns (cd&v) stelt voorop dat naar een evenwicht moet gezocht worden tussen enerzijds het landbouwgebied maximaal te vrijwaren voor de landbouw en anderzijds de landbouwers die stoppen en waarbij hun woning belangrijk is als een appeltje voor de dorst. Het respect voor de zone-eigen activiteiten is voor de minister daarbij van primordiaal belang.
Voor het omvormen van een bedrijfswoning in agrarisch gebied naar een residentiële woning moet een omgevingsvergunning worden aangevraagd. Na onderzoek adviseert het Agentschap voor Landbouw en Visserij de aanvraag de vergunningverlenende overheid. De gunstige adviezen zijn volgens Jo Brouns nog altijd groter in aantal dan de ongunstige.
Residentiële woonfunctie
De principiële mogelijkheid om in agrarisch gebied bedrijfsgebouwen een residentiële woonfunctie te geven, blijft volgens de Vlaamse minister voor Leefmilieu en Landbouw behouden. Het kader hiervoor wordt geactualiseerd met als uitgangspunt het hanteren van specifieke kwaliteitseisen en het terugdringen van het ruimtebeslag.
Het is volgens hem van groot belang dat de bewoners zich bewust zijn en blijven van de agrarische omgeving waarin de woning zich bevindt. De gebiedseigen activiteiten moeten doorgang kunnen blijven vinden. Het regeerakkoord vermeldt in dat verband expliciet het geurkader.
De in het regeerakkoord aangekondigde actualisatie van de mogelijkheden van zonevreemde functiewijzigingen is voor minister Brouns een prioriteit. Dit proces loopt, maar momenteel kan hij nog geen exacte inschatting geven van de timing. De minister bevestigt dat daar heel veel vragen over komen. “We moeten dus echt naar een betere aanpak en betere oplossingen gaan dan vandaag het geval is”, zegt hij daarover.
Bestaande basisrechten
Commissielid Bart Dochy (cd&v) ging in de discussie terug naar 18 mei 1999. Toen werd een decreet op de ruimtelijke ordening weerhouden waarbij de basisrechten voor de zonevreemde woningen werden goedgekeurd. Na een lange strijd en publiek debat werd in het decreet verankerd dat zonevreemde woningen basisrechten kregen. Ze konden herbouwen op een andere plaats, met 75% behoud van de oppervlakte, tot 1.000 kubieke meter enzovoort. Daar is een hele procedure aan voorafgegaan.
Dochy vindt dat het oneerlijk is het om vandaag vast te stellen dat op bepaalde plaatsen een woning naast een landbouwbedrijf, in dezelfde periode opgericht, bijvoorbeeld in de eerste helft van de 20e eeuw, basisrechten heeft gekregen, terwijl er vandaag procedures gevoerd worden over het behoud van de bedrijfswoning, om die eventueel ook het statuut van zonevreemde woning te geven. Hij vindt het niet kunnen dat de rechten van de woning naast het landbouwbedrijf gevrijwaard zijn door het decreet terwijl de woning op het landbouwbedrijf in vraag wordt gesteld door de procedures die vandaag gevoerd worden.
Zonevreemd functiegebruik
Mieke Schauvliege (Groen) herinnert zich dat in 2021 Boerenbond en 12 middenveldorganisaties opriepen om het zonevreemde functiegebruik in agrarisch gebied een halt toe te roepen. Hun redenering was dat het toelaten van het zonevreemde functiegebruik zorgde voor de residentialisering van heel wat hoeves.
Later volgde een rapport van het Departement Omgeving, waaruit blijkt dat de toename van het ruimtebeslag en de verharding zich vooral situeerde in het openruimtegebied op plekken waar die oude landbouwhoeves inderdaad werden opgekocht en ingericht voor niet-zone-eigen functies. Volgens Schauvliege moet de minister iets doen aan die zonevreemde functiewijziging.
Ook de bedrijfsgebouwen
Commissielid Jurgen Callaerts (N-VA) betoogde dat het in deze materie niet alleen gaat over de landbouwbedrijfswoningen, maar ook over de landbouwbedrijfsgebouwen. Volgens een bepaling in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO) is er een mogelijkheid om de landbouwbedrijfswoningen om te zetten naar zonevreemde woningen. Maar men kan ook de landbouwbedrijfsgebouwen omzetten. Hij stelt vaak vast op het terrein dat daar de ene opslagplaats voor caravans en mobilhomes na de andere opduikt. Callaerts is van mening dat dit, minstens voor wat betreft de landbouwbijgebouwen of loodsen en serres, een halt moeten toegeroepen worden.
