Europa gebruikt overschot plattelandsbudget om boeren te compenseren voor natuurrampen
Europees budget voor plattelandsontwikkeling mag gebruikt worden om boeren te compenseren voor geleden productieschade door natuurrampen. Vlaanderen bekeek ook of deze maatregel aangewend kon worden om veehouders getroffen door blauwtong te steunen. Maar ... het Vlaamse potje is al volledig opgebruikt.
Europa zal lidstaten toelaten ongebruikt budget van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling te gebruiken om landbouwers te compenseren voor productieschade veroorzaakt door natuurrampen. De maatregel komt er als reactie op de verschillende door klimaatverandering veroorzaakte natuurrampen in Zuid- Centraal- en Oost-Europa. Die gingen vaak gepaard met flink wat inkomensverlies en economische schade.
“Verschillende landen zijn in 2024 getroffen door natuurrampen. De beslissing van vandaag zal veel lidstaten helpen om niet-bestede middelen sneller vrij te maken voor degenen die ze dringend nodig hebben”, zei rapporteur Veronika Vrecionova (ECR) na de goedkeuring van de regeling in het Europees Parlement.
Dankzij de maatregel kunnen landbouwers waarvan minstens 30% van de productie verloren ging door een erkende natuurramp, normaal gezien tot maximaal 42.000 euro krijgen. Vlaanderen zal er waarschijnlijk echter geen gebruik van maken.
“De middelen van dit Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling zijn inmiddels volledig vastgelegd”, legt een woordvoerder van het Agentschap voor Landbouw en Zeevisserij uit. “De verwachting is dan ook dat het totale budget zal uitgegeven zijn.” Het Landbouwfonds moet de sociale, ecologische en economische duurzaamheid van het platteland verbeteren, waarbij Vlaanderen bijvoorbeeld focuste op de levensvatbaarheid en het concurrentievermogen van landbouwbedrijven. Er zijn in deze programma’s ook voldoende aandacht voor klimaat- en milieu-acties.
Brede weersverzekering
In Vlaanderen is er dus geen budget meer over van het Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling om gebruik te maken van deze maatregel. Vlaanderen kan dus niet ingaan op deze maatregel, maar steunt volgens het agentschap landbouwers getroffen door rampen al op andere manieren.
“Vlaanderen ondersteunt al landbouwers die een brede weersverzekering hebben afgesloten”, aldus de woordvoerder van het agentschap. “Een erkende brede weersverzekering dekt onder meer storm, hagel, vorst, ijs, regenval en droogte.
“Sinds 2020 betaalt de Vlaamse overheid een premiesubsidie tot 65% uit wanneer een erkende brede weersverzekering wordt afgesloten door een actieve landbouwer.”
De nieuwe Europese maatregel geldt bovendien enkel voor natuurrampen die plaatsvonden in 2024 én erkend zijn. Daar vallen in Vlaanderen enkel de storm- en rukwinden van 3 januari in Sint-Katelijne-Waver en Putte, de overstromingen van 2 tot en met 5 januari en de hevige regenval van 17 tot en met 18 mei in Voeren onder. Bijvoorbeeld de overstromingen in de Westhoek van november 2023 zouden dus sowieso niet onder deze regeling vallen.
Enkel van de stormwinden in Sint-Katelijne-Waver en Putte zijn al cijfers. Er zouden geen dossiers over schade aan teelten en niet binnengehaalde oogsten ingediend zijn. Voor de andere erkende natuurrampen van 2024 is de indieningstermijn voor een aanvraag tot tegemoetkoming nog niet gestart of nog niet afgerond. Bijgevolg kon het Vlaams Rampenfonds, dat sinds 2020 bevoegd is voor landbouwrampen, nog geen cijfers aanleveren. We kunnen dus nog niet weten hoe groot de landbouwschade was.
Blauwtong
De brede weersverzekering dekt voor een deel wel schade aan gewassen door extreme en ongunstige weersomstandigheden, maar daar zijn veehouders die schade ondervonden door blauwtong niets mee. Uit een antwoord van landbouwminister Jo Brouns (cd&v) op een schriftelijke parlementaire vraag van Lydia Peeters (Open Vld) blijkt dat de Vlaamse regering onderzocht of de nieuwe Europese crisismaatregel geen steun kan bieden aan deze veehouders.
Toen werden al dezelfde problemen geïdentificeerd als hierboven. “Aangezien we in Vlaanderen altijd streven naar een zo maximaal mogelijke inzet van alle EU-GLB-middelen die ons ter beschikking worden gesteld, en daar ook in slagen, zal deze optie geen soelaas brengen in ons geval”, aldus Brouns.
De andere Europese optie voor veehouders getroffen door blauwtong was de Europese crisisreserve. In september vroegen Belgische landbouwministers aan de toenmalige Commissaris van Landbouw Janusz Wojciechowski om die crisisreserve te openen voor getroffen landbouwers, maar ze ontvingen een negatief antwoord.
“De Europese Commissie beschouwt blauwtong als minder prioritair (‘category C disease’) ten opzichte van andere dierziekten zoals hoogpathogene vogelgriep of Afrikaanse varkenspest (‘category A diseases’)”, aldus Brouns als antwoord op Peeters’ vraag. Eerder bleek ook al dat compensatie van dieren gestorven aan een ziekte en andere productieschade buiten de rijkwijdte van de crisisreserve valt.
Federaal is er recent wel 40 miljoen euro vrijgemaakt om de verplichte vaccinatiecampagne komend jaar te financieren.
