Beschermingsstatus van de wolf wordt een beetje afgezwakt
Europa wijzigt de beschermingsstatus van de wolf van 'streng beschermde diersoort' naar 'beschermde diersoort'. De permanente commissie van het Verdrag van Bern, dat de bescherming van wilde dier- en plantensoorten bepaalt, heeft op 3 december ingestemd met die vraag van de Europese Unie. Op de beslissing komen gemengde reacties.
Door de beschermingsstatus van de wolf te versoepelen, wil de Europese Unie ‘meer flexibiliteit’ om te verhinderen dat de gegroeide wolvenpopulatie steeds meer schade blijft toebrengen aan de Europese veestapel.
Tussen 2012 en 2023 is het aantal wolven dat in Europa leeft bijna verdubbeld, van 11.200 dieren in 2012 naar meer dan 20.300 dieren 2023, met een toename van het aantal door wolven gedode stuks vee tot 65.500 per jaar als gevolg, aldus een berekening die in Europese middens circuleert.
De lidstaten van de EU legden de vraag om de jacht op wolven toe te laten eind september op tafel. Ze deden dat op voorstel van de Europese Commissie, die daar zelf toe aangespoord werd door de lokale autoriteiten in Europa.
Pony van von der Leyen aangevallen door wolf
"De terugkeer van de wolven is goed nieuws voor de biodiversiteit in Europa, maar de concentratie van wolvenroedels is in sommige Europese regio's een echt gevaar geworden, in het bijzonder voor het vee", verdedigde voorzitster Ursula von der Leyen (CDU/EPP) het voorstel destijds. In 2022 werd haar eigen pony door een wolf gedood.
Over de bescherming van wilde diersoorten kan de Europese Unie niet zelfstandig beslissen. Die kwestie wordt geregeld door het internationale Verdrag van Bern, dat sinds 1979 die instandhouding regelt. Op de 44ste vergadering van de permanente commissie van het Verdrag heeft een tweederdemeerderheid van de leden ingestemd met het Europese verzoek. Op 6 december volgt het formele besluit. Over goed 3 maanden (7 maart) zou de nieuwe beschermingsstatus in werking moeten treden, waarna de Europese Unie haar habitatrichtlijn kan versoepelen. Tijdens de bezwaarperiode van 3 maanden, kan een derde van de verdragslanden het besluit nog blokkeren. Tot die tijd blijven de huidige beschermingsregels nog van kracht.
Lange procedure
Na 7 maart 2025 kan de Europese Commissie een wetswijziging voorstellen om de overeenkomstige bijlagen van de Habitatrichtlijn aan te passen, dat zowel door het Europees Parlement als door de Raad moet worden aangenomen. Deze verandering zal de lidstaten extra flexibiliteit geven bij het beheer van hun lokale wolvenpopulaties. Afwijkingen om een ‘beschermde’ soort te doden worden makkelijker verleend dan wanneer het om een ‘strikt beschermde’ soort handelt.
Het Verdrag van Bern is een initiatief van de Raad van Europa. Meer dan 50 landen hebben de tekst ondertekend, wat betekent dat minstens 34 landen op de vraag van de EU zijn ingegaan.
Voorstanders wijzen erop dat de versoepelde beschermingsstatus nog steeds niet zal toelaten dat de wolf als soort in gevaar mag worden gebracht, maar volgens tegenstanders is het niet zeker dat het afmaken van wolven het aantal aanvallen op het vee ook effectief zal verminderen.
Nederland trok aan de kar
De Nederlandse Europarlementariërs van de BoerBurgerBeweging en Jean Rummenie, de Nederlandse staatssecretaris van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, hebben zich de afgelopen maanden volop ingezet voor het verlagen van de beschermde status van de wolf in Europa. “Ons platteland wacht hier al heel lang op”, zegt BBB-Europarlementariër Sander Smit.
BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas is blij met het verlagen van de beschermde status van de wolf. “Eindelijk regeert het gezonde verstand. Sinds 2021 is de BBB al bezig om dit te bereiken. De BBB wil niet alle wolven afschieten, maar we moeten de mogelijkheid om een wolf af te schieten wel hebben als zich een noodsituatie voordoet. We zien in Nederland dat de situatie onhoudbaar aan het worden is met de groeiende wolvenpopulatie. Schapen, pony’s, kalveren en koeien worden afgeslacht in de weilanden en dit jaar waren er zelfs incidenten met honden en mensen. Er moeten zo snel mogelijk maatregelen genomen kunnen worden, zeker bij probleemsituaties of probleemwolven. Met een verlaagde status komen die mogelijkheden in zicht. Ik ben blij dat wij als BBB hier bovenop hebben gezeten en dat zullen we blijven doen.”
Duitsland ziet beter evenwicht
Cem Özdemir, de Duitse minister van Landbouw en Voeding (Die Grünen), verwelkomt het verlagen van de beschermde status van de wolf. Hij ziet dat er daardoor kansen zijn om de weidedieren beter te beschermen en dat er tegelijk duidelijke afspraken zijn over hoe de wolvenpopulatie kan gestuurd worden. Het verlagen van de beschermde status zorgt volgens Özdemir voor een beter evenwicht tussen beide belangen. In Duitsland leven 209 roedels wolven.
De Europese landbouworganisaties Copa en Cogeca zijn verheugd met het verlagen van de beschermde status van de wolf. De organisaties stellen dat het niet kunnen ingrijpen van de voorbije 30 jaar geen strategie is voor de lange termijn en dat de verzuchtingen van de veehouders terzake te lang werden genegeerd.
"Na ruim 100 jaar is de wolf eindelijk terug in onze streek, dat succes valt nu aan diggelen. Desinformatie past in dit natuuronvriendelijk plaatje", betreurt Europees parlementslid Sara Matthieu (Groen) de beslissing. Ze vreest voor een hellend vlak.
Kans om heel natuurwetgeving af te zwakken
"De Europese Commissie kan wel zeggen alleen de status van de wolf aan te willen passen, maar op het moment dat de wet wordt heropend, staat alles ter discussie. Conservatief rechts zal de kans aangrijpen om de gehele Europese natuurwetgeving af te zwakken. En zo wordt de politieke storm rond de wolf een gevaar voor alle natuur in Europa”, stelt Matthieu.
Natuurpunt noemt de beslissing een fout signaal dat decennialange inspanningen om het vreedzaam samenleven tussen mensen en wolven mogelijk te maken hypothekeert en vertraagt. Ook het WWF en Gaia reageren ontgoocheld.
De beslissing werd volgens Natuurpunt ingegeven door een politieke of persoonlijke motivatie, en niet door wetenschappelijk onderzoek. "Onder meer een brief van de Europese topexperten inzake carnivorenonderzoek toont aan dat de beslissing indruist tegen de onderzoeksresultaten en dat de beslissing foutief en zorgwekkend is", zegt Natuurpunt op 3 december. "Slechts 3 van de 9 Europese wolvenpopulaties zijn in goede gezondheid. Bovendien is al meermaals aangetoond dat jacht op wolven niet helpt om schade te voorkomen. Door verstoring van de sociale cohesie in een wolvenroedel kan het net meer schade veroorzaken. Legaal afschot leidt ook tot meer illegaal doden van wolven."
Fout signaal
Het verlagen van de beschermingsstatus en meer jacht toelaten is volgens Natuurpunt een erg fout signaal. "Het zaait twijfel en onduidelijkheid. Veehouders kunnen zich gaan afvragen of het nog wel nodig is om in te zetten op preventieve maatregelen als er ook afschot zou mogelijk zijn, terwijl dat de enige weg is om conflicten te vermijden en samenleven mogelijk te maken", klinkt het.
Voorlopig verandert er in Vlaanderen niets. Indien men hier de lagere beschermingsstatus wil invoeren, moet bestaande regelgeving worden aangepast. "Ook als de beschermingsstatus verlaagd wordt, blijft de verplichting om een goede instandhouding te bereiken voor alle wolvenpopulaties. Wolven zullen dus aanwezig blijven in Vlaanderen", besluit de natuurorganisatie.
"We moeten meer inzetten op wolfwerende omheiningen, want dat biedt effectieve oplossingen om schade te voorkomen. In Vlaanderen is er nog geen enkel schadegeval geweest in een goed functionerende wolfwerende omheining en er werden intussen meer dan 720 omheiningen aangepast."
