Is driemaal daags melken interessanter?
Het ILVO Rundveeloket kreeg deze vraag van een melkveehouder. Zijn zoon komt mee in het melkveebedrijf en ze willen graag overstappen naar driemaal daags melken. Het Rundveeloket geeft duiding over aan wat ze zich mogen verwachten en wijst hen op de aandachtspunten.
De melkfrequentie verhogen resulteert gemiddeld in een aanzienlijke productiestijging per koe. Dit verbetert de productiviteit per koeplaats zonder grote bijkomende investeringen. Toch zal overstappen van tweemaal naar driemaal per dag melken gepaard gaan met een stijging van heel wat rechtstreekse, maar ook onrechtstreekse kosten.
Een goed inzicht in je huidige kostenstructuur laat toe om de impact van de overstap zo correct mogelijk in te schatten.
Meer, maar dunnere melk
De stijging in melkproductie per koe na overgang van tweemaal naar driemaal daags melken bedraagt gemiddeld 3,5 kg/dag, ongeacht het niveau van de totale dagproductie (spreiding 3,1 – 3,9 kg/dag). Bij eerstekalfskoeien is het effect doorgaans groter dan bij koeien in een latere pariteit.
De hogere productie gaat gepaard met een daling van de gehaltes, maar de totale geproduceerde hoeveelheid vet en eiwit neemt wel toe. Op een individueel bedrijf kunnen de wijzigingen in melkproductie en gehaltes uiteraard afwijken van deze gemiddelden.
Andere gevolgen
Als koeien meer melk geven zullen ze meer voeder moeten opnemen, moet het rantsoen rijker zijn of zullen ze hun lichaamsreserves sneller aanspreken. Bij een overgang van tweemaal naar driemaal daags melken moet het rantsoen dus aangepast worden.
Een verhoogde melkfrequentie kan verder de vruchtbaarheid van de koe negatief beïnvloeden. Een langere tussenkalftijd of een hoger inseminatiegetal kan hiervan het gevolg zijn. Het effect op de vruchtbaarheid wordt evenwel niet in alle onderzoeken bevestigd. Er spelen dus wellicht andere factoren mee. Tot slot ligt het celgetal gemiddeld lager bij driemaal daags melken.
Financieel plaatje
De melkprijs zal dalen door de lagere gehaltes, maar zal mogelijk ook stijgen door een grotere plaspremie. Ondanks mogelijke lagere gehaltes zal de totale opbrengst per koe in kg vet en eiwit gemiddeld hoger zijn door driemaal daags te melken.
Daar staan evenwel enkele extra kosten tegenover. Ten eerste zal de voerkost stijgen doordat koeien meer opnemen of doordat het rantsoen duurder wordt. De extra/laatste liters zullen in de praktijk immers in belangrijke mate uit een hogere krachtvoergift komen. Hoewel dit ook wat ruwvoer verdringt, zal de totale rantsoenkost stijgen. Ook de kost voor het melken stijgt. Het gaat hierbij vooral om verbruik van elektriciteit, water, reinigings- en dipmiddelen. Ook onderhouds- en controlekosten stijgen.
Tot slot zal de hogere melkproductie per koe ook aanleiding geven tot een verhoogde mestafzet. Als de uitscheidingsnorm per koe stijgt met 8 à 10 kg N/jaar komt dit overeen met de extra afzet van ongeveer 2 ton drijfmest per koe. Afhankelijk van de bedrijfssituatie kan deze kost sterk oplopen.
Extra arbeid
Na alle extra kosten blijft uiteindelijk nog een marge over om de arbeid, nodig voor een extra melkbeurt, te vergoeden. Hoeveel deze marge bedraagt, hangt af van de eerder vermelde factoren.
Als de extra arbeid ingevuld wordt met externe arbeid zal de kost hiervoor uiteraard eerst van de overblijvende marge gaan vóór er mogelijk iets voor de bedrijfsleider overschiet.
Rekenvoorbeeld
Volgend fictief rekenvoorbeeld geeft een inschatting van het potentieel van driemaal daags melken:
Een jaarlijkse productiestijging van 9.000 l/koe (vet 4,3% en eiwit 3,6%) naar 10.250 l/koe (vet 4,2% en eiwit 3,5%) levert ongeveer 420 euro extra melkopbrengst op (op basis van de melkprijs bij Milcobel in maart 2024).
Aan een voederkost van 0,22 euro/100 l gaat hiervan 275 euro op aan voeder. Extra mestafzet in LAT kost zo’n 20 euro en de andere variabele kosten voor onder andere het melken bedragen zo’n 25 euro.
Zo blijft er ruwweg 100 euro per koe over als compensatie voor arbeid. Melk je 150 koeien, dan komt dit dus op 15.000 euro. Duurt een melkbeurt 2 uur in je eentje, dan heb je dus 20,5 euro per uur verdiend. Voor externe arbeid blijft hiervan in deze situatie dus niet zoveel over.
Kennis van eigen cijfers is cruciaal
Dit rekenvoorbeeld toont aan dat bij driemaal daags melken de marktsituatie en bedrijfsspecifieke omstandigheden bepalend zijn of en hoe interessant dit is op economisch vlak. Ook blijkt dat driemaal daags melken interessanter wordt naarmate je efficiënt melk produceert, zowel op het vlak van voer als van arbeid. Bovenal blijkt dat kennis van je eigen cijfers cruciaal is voor een goede inschatting.
Heb je ook een vraag voor het ILVO Rundveeloket? Klik hier.
