Meer groene subsidies voor landbouwers
Vlaanderen wil inkomenssteun voor boeren meer afleiden naar groene subsidies. Dat zijn N-VA, Vooruit en cd&v overeengekomen in de formatiegesprekken. Dat schrijft de krant De Tijd, die de Vlaamse landbouwnota kon inkijken. Bedrijven die omschakelen naar biolandbouw zouden een grotere som geld krijgen.
Wanneer de volgende Vlaamse regering opnieuw een verdeling van de Europese subsidies voor landbouwers moet uittekenen, zal ze die meer laten afhangen van de milieu-inspanningen van boeren. De rechtstreekse steun om hun inkomen stabiel te houden, zal daardoor afnemen. Dat staat volgens De Tijd in de Vlaamse landbouwnota.
Tussen 2023 en 2027 verdeelt Vlaanderen 1,6 miljard euro van het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) over zijn boeren, waarvan ruim een half miljard bedoeld is als inkomenssteun. Terwijl ontslagnemend minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) bij het akkoord over de landbouwstrategie al sprak over ‘het groenste GLB ooit’, moet de volgende regering verdergaan op die weg.
Subsidies voor korte- of langetermijninspanningen
In plaats van inkomenssteun krijgen boeren subsidies voor de korte- of langetermijninspanningen die ze leveren voor natuur, milieu of klimaat. Voor de jaarlijkse, kleinere inspanningen gaat het om de aanleg van bufferstroken naast waterlopen waarop geen gewasbeschermingsmiddelen mogen worden gebruikt, het gebruik van mechanische onkruidbestrijding of een ecologisch beheer van graslanden. Bedrijven die omschakelen naar biolandbouw, grasland blijvend beschermen of meerjarige bloemenstroken inzaaien, krijgen daarvoor meer geld. Na 2027 ‘dient het GLB een proportionele bijdrage te leveren aan de Europese natuur-, milieu- en klimaatdoelstellingen’, klinkt het in de nota. Om die reden wordt in geheime regeerafspraken opgenomen dat de minister van Landbouw de Vlaamse landbouwstrategie samen met de minister van Omgeving agendeert, zodat natuurbelangen voldoende zouden doorwegen. Van meer geld voor landbouwers is, behalve de vage passage dat er ‘voldoende budget’ moet zijn, geen sprake.
Oprichting prijzenobservatorium
Verder maakt de nota dezelfde beloften van de Vlaamse regering eerder dit jaar, toen boze boeren massaal op straat kwamen. De administratieve lasten moeten worden teruggedrongen. De minister van Landbouw – de verwachting is dat cd&v de post weer zal claimen voor Brouns – krijgt de opdracht daarvoor ten laatste tegen begin 2026 een actieplan op te stellen.
Ook willen de 3 partijen tegemoetkomen aan de grootste grief tijdens de boerenprotesten: dat de boeren te weinig overhouden aan hun producten. Aan de federale regering, waar N-VA, Vooruit en cd&v ook aan timmeren, zal worden gevraagd een prijzenobservatorium op te richten. Daar kunnen boeren melden als ze vinden dat ze een oneerlijke prijs krijgen van producentenorganisaties of voedselverwerkers.
Ingrijpen in de prijs kan de politiek niet, maar het moet dienen als opstap naar de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA), die onderzoek kan doen naar te sterke marktmacht. Sowieso is het niet evident de omzet van boeren op te drijven in een markt die gestuurd wordt door een internationale vraag en aanbod.
Discussiepunten
Terwijl over dat alles een consensus in de maak lijkt, liggen nog enkele punten uit de nota ter discussie die later door de centrale werkgroep van formateur Matthias Diependaele (N-VA), de voorzitters en de partijkopstukken moeten worden uitgeklaard. Vooruit wil de omvang van de veestapel afstemmen op de hoeveelheid veevoeder die in Vlaanderen wordt geproduceerd en plaatst al langer vraagtekens bij onze vleesexport. Bij cd&v ligt het gevoelig dat de nota spreekt van de afbouw van de veestapel. Het woord ‘veestapel’ is voor hen beladen, mogelijk biedt ‘veedichtheid’ een uitweg. Ook passages als ‘minder pesticiden en meer ruimte voor biodiversiteit’ liggen gevoelig.
Stikstofdecreet en Mestactieplan
De scherpste angels voor landbouwers zitten echter in de werkgroep Omgeving, waar gesproken wordt over het natuur- en vergunningenbeleid. Ook daar worden de lastigste discussies pas na de onderbreking van komende week gevoerd. Over hoe snel het stikstofakkoord moet worden omgegooid, is nog geen consensus.
In het dit jaar gestemde stikstofdecreet is afgesproken dat het beleid in 2030 verandert, maar cd&v zou dat graag vervroegen. In plaats van te kijken naar wat de natuur aan stikstof aankan, zou daarbij alleen naar de uitstoot worden gekeken, wat vergunningen krijgen volgens cd&v makkelijker moet maken. Ook een gewasbeschermingsmiddelenverbod in natuurgebieden ligt moeilijk.
Maar het moeilijkst lijkt het zevende Mestactieplan, met scherpere bemestingsregels om de waterkwaliteit te verbeteren. In het landbouwakkoord van februari werd afgesproken dat de nieuwe mestregels kunnen ingaan zonder het afgesproken bemestingsverbod in bepaalde natuurgebieden. Cd&v wil daaraan vasthouden, maar N-VA en zeker Vooruit willen dat landbouwakkoord opzijschuiven en de mestregels inclusief het bemestingsverbod invoeren. Zeker nu Europa Vlaanderen gedagvaard heeft voor de slechte waterkwaliteit en het uitblijven van nieuwe regels.
Heetste hangijzers na volgende week
Eerder meldden we al dat alle 19 thematische werkgroepen in de Vlaamse formatie hun voorbereidende werk hebben afgerond. Over de bovenstaande delicaatste thema’s van het landbouwbeleid – de afbouw van de veestapel, aanpassing van het stikstofakkoord en het zevende Mestactieplan – wordt pas na de pauze van volgende week gesproken.
