Wateropname van kalveren in beeld gebracht
Over verbruik en het belang van drinkwater voor kalveren en jongvee is nog niet veel bekend. Nochtans is water essentieel voor de groei, ontwikkeling en gezondheid van de dieren. Het WAVE-project deed hier onderzoek naar.
Omdat kwaliteitsvol water steeds schaarser wordt, is up-to-date kennis over dit thema noodzakelijk. Het lopende WAVE-project (WAterverbruik in de Veehouderij), gefinancierd door het Blue Deal-programma van de Vlaamse overheid, wil daarom antwoorden formuleren op vragen rond waterverbruik. Dit bacheloronderzoek maakt deel uit van het WAVE-project.
Nog heel wat vragen over wateropname
Als een koe geen water drinkt, zal ze geen melk geven. Dat weet iedereen. Toch is niet elke landbouwer overtuigd van het belang van proper en vers drinkwater voor zijn dieren, en al zeker niet voor de kalveren. Nochtans toont onderzoek aan dat een kalf beter groeit als het vanaf de geboorte drinkwater krijgt. Maar hoe beïnvloedt de watervoorziening de groei? Stel dat we kalveren warm drinkwater aanbieden, zou dat de waterinname dan bevorderen? Kalveren drinken immers ook liever warme melk. Op deze en meer vragen werd in de bachelorproef een antwoord gezocht.
Proefopzet met Holstein-vaarzen
Van 23 Holstein-vaarskalveren op het proefbedrijf van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) werd het dagelijkse drinkwaterverbruik gemeten. Tot 8 weken leeftijd werden de kalfjes in eenlingiglohutten gehouden. De dieren kregen daar ofwel warm (38 °C) ofwel koud (12 °C) leidingwater verstrekt. Vanaf 8 weken zaten ze per 2 in een groepsiglo met drinkbal met staafventiel. Hier was enkel koud grondwater beschikbaar en het verbruik werd opgevolgd door dagelijks de meterstand van de waterteller te noteren.
De proef liep van 12 februari tot en met 8 mei. De klimatologische omstandigheden waren in deze periode vrij constant. De omgevingstemperatuur en relatieve luchtvochtigheid schommelden weinig. Er was ook geen hittestress bij de kalveren in deze periode.
Hoeveel drinkt een kalf?
Voor deze vraag werd de waterinname in functie van de leeftijd in kaart gebracht. Allereerst toont deze studie aan dat kalveren al vóór het spenen water drinken, hoewel ze nog melk drinken (figuur 1). Die waterinname is noodzakelijk voor onder meer de ontwikkeling van de pens van het kalf en voor de vertering van vast voer. De grafiek toont verder een sterke stijging van de waterinname vanaf de leeftijd van 2-3 maanden. Als de dieren 2 maanden oud zijn, start het spenen. De melkgift wordt geleidelijk afgebouwd en de kalveren compenseren dit duidelijk door meer water te drinken. Ook na het spenen stijgt de curve verder en op een leeftijd van 6 maanden drinkt een kalf ruim 20 l water/dag.
Warm of koud water?
In de bachelorproef werd ook onderzocht welk effect warm drinkwater (38 °C) heeft op de kalveren ten opzichte van koud drinkwater (12 °C). Zullen ze meer drinken? Zullen ze meer vast voer eten en zullen ze daardoor sneller groeien? De resultaten tonen aan dat de dieren inderdaad meer water drinken als het water warm is (figuur 2). Tot 8 weken drinkt een kalf dagelijks gemiddeld 1 l meer warm water dan koud water. Na 8 weken, het begin van de speenperiode, stijgt de waterinname sterk en drinken de dieren zelfs zo’n 2 l meer warm dan koud drinkwater. Bij elkaar geteld drinkt één kalf op 12 weken tijd gemiddeld 28 l koud water. Als dezelfde optelsom gemaakt wordt bij warm water, bedraagt het totaal 41 l (+ 46%). De voorkeur voor warm water is ook bekend bij volwassen melkkoeien, waar het warme water afkomstig van de voorkoeler van de melktank een gegeerde drinkwaterbron is.
Naast de duidelijk hogere waterinname als warm water verstrekt werd, kon in deze beperkte studie geen hogere krachtvoerinname vastgesteld worden. De dieren groeiden ook niet sneller. In publicaties over gelijkaardig onderzoek wordt dezelfde conclusie getrokken: de dieren drinken meer als ze warm water krijgen, maar dit gaat niet gepaard met extra voederinname of groei. Net zoals bij de waterinname, kon verder ook vastgesteld worden dat de inname van krachtvoer sterk stijgt als de speenperiode begint.
Conclusie
Zelfs al drinken kalveren hoofdzakelijk melk, toch nemen ze ook al een behoorlijke hoeveelheid water op vanaf de eerste levensdagen. Dit water is van belang voor de pensontwikkeling, voor de groei van de pensbacteriën en voor de vertering van vast voer. Eerder onderzoek toonde aan dat water voorzien vanaf de geboorte de groei bevordert.
In het bachelorproefonderzoek dronken kalveren meer warm (38 °C) dan koud water (12 °C). Deze hogere inname had echter geen extra invloed op de melk- of krachtvoeropname, of op de groei. Het onderzoek toonde verder ook aan dat vanaf de speenperiode de water- en voederinname sterk stijgt. Door de beperkte omvang en duur van het onderzoek moeten de gevonden resultaten voorzichtig geïnterpreteerd worden. ILVO zal in de zomer van 2024 het onderzoek herhalen bij een grotere groep dieren. Mogelijk levert dit aanvullende inzichten op in het waterverbruik van kalveren.
