Startpagina Uw stem

Belgapom reageert op kritisch aardappelsectorrapport Greenpeace

Belgapom, beroepsvereniging voor de Belgische aardappelhandel en -verwerking, reageert op het rapport van Greenpeace, waarin de milieuorganisatie een ‘opvallend onevenwicht’ tussen boeren en een industrie die veel winst maakt, aanklaagt. “Die interpretatie van de sectorcijfers is gebaseerd op onvolledige informatie waardoor de waarheid geweld wordt aangedaan”, zegt Christophe Vermeulen, CEO van Belgapom.

Leestijd : 8 min

Allereerst geven we graag mee dat we, net als elke andere sectorfederatie, erg trots zijn dat onze leden goeie financiële resultaten kunnen neerleggen. Die zijn het resultaat van de inzet van meer dan 6.300 medewerkers in onze industrie, van stevige samenwerkingsverbanden met vele leveranciers en klanten, en van een groei die gebaseerd is op duurzame, moderne en efficiënte fabrieken.

De interpretatie van de sectorcijfers die Greenpeace in haar rapport weergeeft is echter gebaseerd op onvolledige informatie waardoor de waarheid wat geweld wordt aangedaan.

Cijfers in perspectief

In elk geval is het voor de voedingsindustrie erg belangrijk dat er winsten kunnen gemaakt worden in elke schakel van de keten. Dat is de enige manier om onze industrie op lange termijn te verankeren en om de werkgelegenheid in de sector te blijven garanderen.

Dat verschillende bedrijven in de sector enkele sterke jaren gehad hebben is geen geheim. Tijdens de covidperiode werd de sector geconfronteerd met erg hoge energieprijzen en een dalende vraag. De Oekraïnecrisis die volgde zorgde voor nog hogere energieprijzen, gigantische stijgingen in olieprijzen en verpakkingen waardoor de vaste kosten explodeerden.

Wat ook explodeerde echter vanaf 2022 was de vraag naar de Belgische aardappelproducten wereldwijd. De beschikbare productiecapaciteit kon op dat moment de vraag niet volgen.

Tegelijk bleven de aardappelprijzen stijgen door klimatologische omstandigheden en de dooruit voortvloeiende vrijemarktwerking, terwijl andere kostencomponenten, zoals bijvoorbeel energie, dan weer sneller daalden dan verwacht. Door de combinatie van die sterk stijgende vraag en de dalende energiekost konden in 2022 mooie resultaten neergezet worden. Te noteren valt dat voor olie, energie en verpakking samen in 2023 opnieuw 12% meer werd betaald dan het jaar voordien. Op de aardappelprijzen kom ik verder nog terug.

In het rapport van Greenpeace worden winstcijfers geponeerd die vergeleken worden met de winstcijfers van de jaren daarvoor. Er wordt daarbij voorbij gegaan aan het feit dat de sector doorheen die jaren een erg steile groei gekend heeft. Tussen 2017 en 2022 zijn verschillende bedrijven aanzienlijk gestegen in productiecapaciteit waarbij de sterkste groeispurt zich voor verschillende onder hen in 2022 realiseerde. Het is dus belangrijk om de winstcijfers steeds te bekijken in verhouding tot de groei van de productiecapaciteit.

Ook wat er met die winst gebeurd is erg belangrijk om deze cijfers in perspectief te kunnen plaatsen. Er werden de voorbije jaren inderdaad winsten geboekt. Tegelijk werden in diezelfde periode vaak meer dan het dubbele van dat winstbedrag geïnvesteerd in de productiefaciliteiten. In 2023 lagen die investeringen op meer dan 617 miljoen euro. Nemen we het jaar 2022 erbij dan zitten we boven het miljard euro aan investeringen! Die investeringen gingen trouwens ook volop door in de covid-jaren waar de winsten heel wat lager waren. Vandaar het grote verschil tussen 2021 en 2022 en 2023. Dat heeft helemaal niks met graaiflatie te maken. Dat bleek uitvoerig uit cijfers van de Nationale Bank van België. De NBB zegt daarbij zelf dat men bij de interpretatie van cijfers moet rekening houden met de automatische loonindexering wat uniek is voor ons land terwijl ze duidelijk aantoont dat de marges in onze sector NIET hoger waren dan andere sectoren, wel integendeel.

De verhoogde winst is het rechtstreeks gevolg van erg lage winst in de corona-jaren, volgehouden investeringen, sterk verhoogde vraag in een sector die voor 84% exporteert naar 160 landen, specialisatie, efficiëntie en een sterk verhoogde productiecapaciteit. We zien trouwens ook dat eenzelfde hoeveelheid verwerkte aardappelen veel meer output opleveren voor onze bedrijven door efficiëntiewinsten en inzet op specialiteiten met een hogere winstmarge dan frieten. Ook die evolutie heeft men bij Greenpeace volledig gemist.

Voor de toekomst werden intussen ook al heel wat nieuwe investeringen door de industrie aangekondigd. Deze investeringen zullen elke schakel in de keten ten goede komen.

Eerlijke prijzen voor aardappelen

Na jaren van sterke variatie in de contractprijzen voor de frietaardappelen, werd sinds 2022 een duidelijke structurele prijsstijging ingezet. 2022 werd ingezet met een prijsstijging van 20%, om in 2023 de contractprijzen voor aardappelen nog sterker te laten stijgen, namelijk met 15%. In 2024 biedt een verdere prijsstijging voor de contractaardappelen zich aan.

Ten opzichte van 2019 zijn de contractprijzen voor frietaardappelen gestegen met bijna 40%. Dat toont zich ook in de totale prijs die de verwerkende sector heeft betaald voor haar grondstof aan de landbouwer. Die steeg in 2023 alleen al met 35% in totaal van 937 miljoen euro tot 1,3 miljard euro. Laat ons ook niet vergeten dat de prijzen op de vrije markt (cf. infra, de Belgapomnotering) al 2 jaar op rij op recordhoogte zijn met een prijs, deze week van 600 euro per ton aardappelen bij de rechtstreeks afname bij de boer wat met dan het dubbel is van de hoogste contractprijs. In geen 50 jaar meegemaakt. Cijfers totaal afwezig in de beoordeling van Greenpeace.

Heel belangrijke nuance is het feit dat de prijzen waarop Greenpeace zich baseert, de contract- en vrijemarktprijzen zijn voor diepvriesfrieten. Deze hebben niks te maken met de veel hogere prijzen die worden betaald voor de tafelaardappelen in de winkel want dat is het topsegment. Ook voor frituren wordt, in de versmarkt, met andere, duurdere aardappelen gewerkt. De marge voor de landbouwer is daar sowieso hoger. Het is appelen met peren vergelijken. Zonder appelen en zonder peren.

Deze stijgingen zijn belangrijk om de landbouwers toe te laten om te gaan met de oogstrisico’s en met steeds meer milieumaatregelen die zullen moeten toegepast worden in de aardappelteelt. Bovendien is het ook voor aardappelverwerkende bedrijven steeds een strijd om landbouwers te overtuigen aardappelen te telen. Er zijn immers nog heel wat andere teelten in Vlaanderen waardoor een gezonde concurrentie ontstaat en verwerkende bedrijven bijgevolg ook hun prijszetting moeten aanpassen als ze hun bevoorrading willen verzekeren.

Belgapom maakt trouwens deel uit van Belpotato.be, samen met de Belgische landbouworganisaties. Binnen deze branche-organisatie heeft zij een gedragscode voor contracten uitgewerkt die trouwens binnenkort haar tweede update in evenveel jaren zal krijgen. Van enig onevenwicht tussen boeren en afnemers is hier helemaal geen sprake, wel integendeel. De federale overheid laat trouwens niet na om Belpotato.be als goed voorbeeld van een uitstekend werkende branche-organisatie naar voren te schuiven, hetgeen ze laatst nog deed in de discussie over het nieuwe KB Oneerlijke handelspraktijken.

Ten andere: de grote frietwerkende leden van Belgapom zijn ook en in de eerste plaats concurrenten. De vraag naar aardappelproducten stijgt wereldwijd en de productie van de aardappel staat onder druk door volatiel weer (klimaat, inderdaad) en wetgeving. Wie daaruit niet concludeert dat de individuele teler, voor wiens aardappelen almaar hogere prijzen worden betaald, de speelbal zou zijn van de grote ondernemingen, die dwaalt. De onderhandelingspositie van de boer in dit segment van de akkerbouw is nog nooit zo stevig geweest. Er staat altijd een concurrerende afnemer klaar om goeie aardappelen te kopen. Landbouwers zijn trouwens nog nooit zo geïnformeerd geweest als vandaag wanneer het gaat over hun eigen kosten en risico’s. De voorstelling van Greenpeace van een landbouwersgild als onwetende en onmachtige marktdeelnemers is niet alleen fout, ze is ons inziens beledigend voor de landbouwer zelf.

Belgapomnotering

De weergave van de Belgapomnotering is gebaseerd op verouderde en ronduit foutieve informatie. Elke vrijdagochtend publiceert de CEO van Belgapom de prijs die door de leden van de prijzencommissie werd betaald gedurende de 3 voorbije werkdagen voor frietgeschikte aardappelen. Het gaat dus om betaalde prijzen en NIET om een prijzenafspraak. Dat wordt ook gecontroleerd door het opvragen van de borderellen.

Meer nog, de notering gebeurt door de commissieleden individueel, zonder overleg en volledig digitaal. Enkel de CEO van Belgapom krijgt de individuele noteringen te zien. Op basis van meegegeven hoeveelheden bepaalt hij dan de meest verhandelde prijs op dat moment. De Belgapomnotering is een referentie in de voedingssector en gevalideerd door de Belgische Mededingingsautoriteit. Anders beweren of insinueren is tendentieus en schadelijk voor de sector wegens ronduit foutief.

Greenpeace gebruikt in haar rapport de cijfers om de stelling te ondersteunen dat een kartel van aardappelverwerkers woekerwinsten maakt op de kap van de boeren. Dat is een flagrante foute voorstel van de zaken. Er is geen kartel, er zijn geen woekerwinsten en de boer krijgt een meer dan eerlijke prijs voor zijn product. Tijdens de boerenprotesten heeft men heel weinig aardappelboeren gezien, dat kan ik verzekeren.

Conclusie

Onze leden proberen uiteraard goede resultaten neer te zetten om de vele investeringen te kunnen verantwoorden en om hun groeitraject te kunnen realiseren. Dit heeft tot gevolg dat verschillende van onze leden in 2022 voor de eerste keer in de top 50 van de grootste belastingsbetalers in België terecht gekomen zijn. Ook dit is iets waar we als federatie trots op zijn. Onze bedrijven hebben niet enkel een directe impact met hun activiteiten (werkgelegenheid, supply chain, …), maar dragen via die belastingen ook bij aan het overheidsbudget en aan de solidariteitsmechanismes in onze samenleving.

Als Greenpeace spreekt over winst dan noemt ze dat in dezelfde zin bijna altijd verdacht. En dan maakt men de link met uitbuiting en de verwoesting van de natuur. Dat is politieke keuze van Greenpeace die niet overeenstemt met de realiteit.

Onze bedrijven bereiden zich met deze winstcijfers voor op de toekomst. Er komen immers nog heel wat investeringen op hen af als we onze wereldwijde positie als Belgische industrie willen behouden en versterken. En dat willen we. Want wij telen hier aardappelen omdat dat ons bruine goud is. We hebben de beste grond, de know-how, de ligging én de traditie. En vooral: we hebben hier geen bananen. Zo simpel is het. Daarnaast investeren we ook massaal om te kunnen voldoen aan de duurzaamheidsinspanningen die, terecht, van onze bedrijven én hun leveranciers, de telers, verwacht worden.

Want wij staan zelf achter veel van de beleidsaanbevelingen van Greenpeace. Ook wij willen een duurzame landbouw, proper water, een gezonde bodem, een verstandig nutriëntenbeleid en veel minder pesticiden. Wij werken daar dagelijks aan samen met andere stakeholders binnen de agro-voedingssector, de natuurorganisaties, de academische wereld én de overheid. U kunt er ons jaarboek op naslaan. Dit is geen lippendienst, wel integendeel. Niet alleen beschikt de aardappelsector over de meest performante fabrieken als het op circulariteit en duurzaamheid aankomt, ze is een actieve partner van de landbouwer om de grondstof zo duurzaam mogelijk te kweken. Dat willen wij, dat willen onze klanten, dat wil de burger en dat heeft de natuur nodig.

Tot slot nog dit: we nodigen graag Greenpeace uit om hierover in gesprek te gaan en te zien wat ons bindt en waar we mekaar kunnen helpen en versterken. We verzekeren hen dat dat veel meer is dan men zou denken en dat wederzijds begrip én overleg de enige weg vooruit is.

Christophe Vermeulen, CEO van Belgapom

Lees ook in Uw stem

Opinie: Eigen eiwit eerst!

Uw stem Volgens Marc Ballekens, directeur van het PCLT, is het hoog tijd om onze Europese voedselautonomie onder de loep te nemen én te realiseren. Hij schreef onderstaand opiniestuk over het belang van eigen eiwitproductie.
Meer artikelen bekijken