Golf van boerenprotesten overspoelt Europa
Het begin van 2024 is woelig voor de landbouw: boerenprotesten breken uit in verschillende Europese landen. We geven hieronder een overzicht van de belangrijkste acties in binnen- en buitenland.
Al een maand tonen Europese landbouwers hun ongenoegen door op straat te komen. De beweegredenen zijn divers, maar kop van jut is meestal het Europees landbouwbeleid. Vaak speelt ook nog een lokale dimensie.
Een algemene verzuchting van landbouwers is dat ze te weinig kunnen verdienen. Landbouwproducten zijn te duur, terwijl boeren maar weinig krijgen voor het voedsel dat ze verbouwen. Door Europese milieurichtlijnen moeten zij nog meer investeren of kunnen ze minder produceren, bijvoorbeeld omdat een deel van hun akkerareaal onbebouwd moet blijven. Voor landbouwers is dit de druppel die de emmer doet overlopen. Andere grieven zijn de complexiteit van de regelgeving, wegvallen van subsidies en oneerlijke concurrentie door vrijhandelsovereenkomsten, zoals met Mercosur.
Tractors aan de Brandenburger Tor
Sinds het begin van het nieuwe jaar protesteren landbouworganisaties in Duitsland tegen de plannen van de overheid om brandstofsubsidies en andere voordelen voor de landbouw af te schaffen. Zo hoopte de Duitse overheid een put in de begroting van 60 miljard euro te dichten. Ondertussen deed die al enkele toegiften aan de Duitse boeren, maar die konden niet gesust worden. “Ze nemen de toekomstbestendigheid van de landbouw af”, zei Duits boerenbondvoorzitter Joachim Rukwied.
Tractorkonvooien trokken dan ook door steden en blokkeerden op- en afritten van snelwegen tijdens een actieweek van 8 tot 12 januari, met grote verkeershinder als gevolg. Hoogtepunt van de Duitse boerenprotesten is een grote demonstratie op maandag 15 januari in Berlijn: enkele tienduizenden betogers en zo’n 6.000 landbouwvoertuigen verzamelden zich die dag aan de Brandenburger Tor. Maar de acties waren tot nu toe slechts een ‘voorbode’, klonk het op 18 januari. De protesten gaan dan ook onverminderd door. Zo blokkeerden actievoerders op maandag 29 januari de havens van Hamburg en andere Duitse steden.
Omsingeling van Parijs
Het boerenprotest in Frankrijk ontvlamde in het zuiden van het land op 18 januari: demonstreerende landbouwers zetten verschillende snelwegen rond Toulouse af. De blokkades met tractoren en strobalen houden de dagen erna aan. “De boeren zetten door en zullen niet terugwijken”, zei de topman van landbouwerskoepel FNSEA.
De sfeer werd al snel grimmig: wijnboeren zouden in Carcassonne een gebouw van de regionale milieuadministratie aangevallen hebben met een springlading. Ramen en bureaus op de gelijkvloers sneuvelden. Een vrouw en haar dochter kwamen om nadat een auto inreed op een van de blokkades.
De Franse boeren komen om diverse redenen op straat, waaronder staatssteun voor een uitbraak van runderziekte EDH in de streek.
Ondertussen breidde het protest uit naar het noorden van het land. In heel het land waren honderden kilometers snelwegen afgesloten door blokkades van landbouwers. De FNSEA en de Jeunes agriculteurs trokken op vrijdag 26 januari met hun aanhang richting Parijs en dreigden ermee de hoofdstad te omsingelen.
Overleg op vrijdag met premier Gabriel Attal kon geen soelaas bieden. Maandag 29 januari hield de belegering van Parijs aan, voor onbepaalde duur zeggen de landbouworganisaties. 15.000 agenten moeten verhinderen dat de boeren de groothandelsmarkt van Rungis of de Parijse luchthavens blokkeren, en hen elke toegang tot Parijs verbieden. Voorlopig stellen de agenten zich wel nog terughoudend op.
Import van graan
Landbouwers in verschillende Oost-Europese landen sluiten zich aan bij de Europese protesten. Dinsdag 23 januari verzamelden zich een duizendtal landbouwvoertuigen in Vilnius, de hoofdstad van Litouwen. Daar hadden ze 2 dagen van protesten tegen het landbouwbeleid van de Litouwse overheid, maar ook de import van graan uit Rusland, gepland. Levensmiddelen vormen een uitzondering op de sanctiemaatregelen tegen Rusland van de EU als reactie op de inval in Oekraïne.
Boeren blokkeerden op woensdag 24 januari meer dan 160 wegen in Polen. Onder andere de “ongecontroleerde import van Oekraïense voedingsmiddelen hebben de Poolse markt grondig verstoord”, zei Poolse minister van Landbouw, Czeslaw Siekierski.
Eerste protesten in België
Een eerste sidder van ontevredenheid deze maand bij Belgische boeren was de verkeersbordenactie van Boerenhart Vlaanderen. Sinds vrijdagochtend 12 januari kan je langs plattelandswegen naamborden ‘op hun kop’ spotten. Online is een omgedraaide profielfoto uitgegroeid tot het symbool van steun aan de landbouwsector.
Frans boerensyndicaat Coordination Rurale (CR) klaagde op 24 januari voor het Europees parlement de ‘excessen van het Europese landbouwbeleid’ aan. Het Vlaamse Algemeen Boerensyndicaat (ABS) en andere Europese landbouworganisaties tekenden present.
Sinds vrijdag 26 januari voeren actievoerende landbouwers in verschillende provincies van Wallonië filterblokkades van snelwegen uit en bezetten ze rondpunten. De acties zijn geïnspireerd door die in onder meer Frankrijk en Duitsland. Waalse landbouworganisaties klagen onder andere over te lage inkomsten, te ingewikkelde wetgeving en te veel administratie. De acties blijven voorlopig doorgaan. Gemoederen raakten maandagavond verhit wanneer enkele kwade actievoerders Waals minister van Omgeving Céline Tellier (Ecolo) niet meer lieten vertrekken van de blokkade in Daussoulx.
Stikstofsteekvlam
De goedkeuring van het stikstofdecreet op 24 januari deed het protest in Vlaanderen ontvlammen. Op vrijdag 26 januari wachtten enkele landbouwers Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) op aan de opening van de vakbeurs Agro-Expo in Roeselare. Ze kwamen hun ongenoegen uiten over het stikstofdossier en andere problemen in de landbouwsector. Hetzelfde gebeurde maandagochtend bij de voorstelling van het tweejaarlijkse Landbouwrapport.
Zondagavond 28 januari trokken enkele honderden landbouwers gelinkt aan de Farmers Defence Force naar de binnenstad van Turnhout. Daar staken ze een galg met poppen van de 3 Vlaamse meerderheidspartijen in brand. Maandagochtend ging hun actie verder met een blokkade van warenhuis Aldi. De actie werd dezelfde dag nog opgeheven.
Blokkades rond en op de ring van Brussel op maandag 29 januari zorgden voor urenlange verkeershinder. Maandagavond meldden boeren aanwezig op een versperring van de E19 in Halle dat de ze daar voorlopig blijven betogen. Een colonne tractoren sloot dinsdagochtend onder andere de Antwerpse ring ter hoogte van het Sportpaleis af. West-Vlaamse boeren blokkeren die dag ook de haven van Zeebrugge.
Het boerenprotest van Vlaamse landbouwers lijkt eerder spontaan georganiseerd, maar de grote Vlaamse landbouworganisaties beginnen zich te roeren. ABS trapte op zondag 28 januari symbolisch hun protestacties af door samen met de Groene Kring te demonstreren aan het voetbalstadion van Sint-Truiden. Boerenbond mobiliseerde dinsdagmiddag ongeveer 400 boeren voor een demonstratie in Merksplas en plant nog acties in de dagen daarna.
Tractoren verzamelen langzaamaan in het centrum van Brussel. Zij staan klaar voor acties op 1 februari in het kader van een Europese top in Brussel, waar EU-leiders onder meer de steun aan Oekraïne zullen bespreken. Spaanse landbouworganisaties kondigen op dinsdag 30 januari aan dat ze ook gaan protesteren.
ABS plant in ieder geval om actie te voeren tot aan de verkiezingen in juni: “We blijven op straat komen, totdat we krijgen wat we verdienen.”
