In het voorjaar van 2024 waren het nieuwe stikstofdecreet en de bescherming van landbouwgrond de aanleiding om weken van boerenprotesten te ontketenen. Met het maatregelenpakket voor de landbouwsector trachtte de Vlaamse regering de rust te laten terugkeren en stortten de land- en tuinbouwers zich op de werkzaamheden op het veld of in de stal. Boerenbond peilde midden september 2024 bij haar leden in welke mate de boeren momenteel wakker liggen van het beleid.
Ernstige zorgen over het overheidsbeleid
Heel de sector (97%, figuur 1) is bezorgd over de impact van het overheidsbeleid op de toegang tot grond voor zijn bedrijf; maar liefst 44,4% maakt zich ‘zeer’ veel zorgen en 36,2% maakt zich ‘veel’ zorgen. Slechts 16,7% maakt zich ‘enige’ zorgen. Amper 2,56% maakt zich ‘geen’ zorgen of heeft ‘geen mening’.
De antwoorden op de vraag, ‘In hoeverre ben je het al of niet eens met volgende uitspraak: Ik vrees dat ik mijn bedrijf tegen 2030 - vroeger dan ik had voorzien - zal moeten stopzetten’ liggen in dezelfde lijn. Bijna 1 op 3 (32%) bedrijfsleiders is het ‘eerder’ tot ‘helemaal’ eens met deze uitspraak en vreest dus binnen de 5 jaar ‘vroeger dan voorzien’ te moeten stoppen.
Niet helemaal onlogisch, neemt de onzekerheid op lange termijn nog verder toe. Voor 2050 is 21,8% het helemaal eens met deze uitspraak; voor 2030 is dat ‘slechts’ 13.9%.
Landbouwgrond bedreigd
Ook de toegang tot landbouwgrond bezorgt land- en tuinbouwers grote kopzorgen, enerzijds over de gevolgen van het overheidsbeleid (80,7%), anderzijds over de betaalbaarheid (69,5%). Meer concreet wordt het aankoopbeleid van de Vlaamse overheid als belangrijkste bezorgdheid aangeduid (door 75,8%), onmiddellijk gevolgd door het aankoopbeleid van de natuurorganisaties (69,8%) en de bestemmingswijzigingen naar natuur en bos (63,4%).
Pas veel verder volgen het gebruik van landbouw-gronden door niet-professionele landbouwers (26%), bestemmingswijzigingen naar wonen, industrie of recreatie (14,1%), te weinig landbouwgrond (6%) en landbouwgrond die langdurig braak ligt en niet verpacht wordt (5,3%).
Erken landbouw als strategische sector
De cijfers zijn volgens Boerenbond alarmerend, maar het bevestigt wat reeds langer bij leden leeft. Het aantal land- en tuinbouwers dat aangeeft binnen de 5 jaar te zullen stoppen, ligt verontrustend hoog. De Vlaamse overheid is vandaag de dag geen betrouwbare partner, met steeds wijzigende regelgeving, zoals het juridisch wankele stikstofdecreet, het afromen van emissierechten en dergelijke meer.
Lode Ceyssens, voorzitter Boerenbond: “Het is tijd dat de land- en tuinbouw als strategische sector erkend wordt en met de nodige prioriteit en planmatigheid wordt aangepakt. De sector draagt bij aan 120.000 jobs en is van strategisch belang om in onze eigen voedselvoorziening te kunnen voorzien. Land- en tuinbouwers moeten, net als andere bedrijfsleiders, omgaan met zeer veel uitdagingen. Bij land- en tuinbouwers komt daarbovenop de onzekerheid van het weer (en steeds meer ook het klimaat) en van de wereldmarkten. Wij vragen de Vlaamse regering om landbouwers rechtszekerheid te geven door een stabiel en duidelijk vergunningenkader, bijvoorbeeld in het kader van stikstof.”
Toegang tot landbouwgrond moet opnieuw prioriteit krijgen
De Vlaamse overheid koopt landbouwgronden aan voor niet-landbouwdoeleinden. Daarnaast heeft zij een ambitieus natuur- en bebossingsbeleid, bijvoorbeeld door natuurbeheerplannen goed te keuren waarin een ruime perimeter voorzien is om natuur te ontwikkelen. Hieruit volgt telkens een mogelijke grote impact op landbouwgrond, doordat er beheers- en aankoopsubsidies voorzien worden voor gronden die binnen deze perimeter gelegen zijn.
“Grond om op te boeren, is essentieel. Land- en tuinbouwers mogen niet in de kou blijven staan als gevolg van het klimaat- en biodiversiteitsbeleid van de overheid. Landbouwers zijn partners in natuurbeheer, geen vijanden. Het is de taak van de overheid om onze voedselproductie te verzekeren en om onze duurzame land- en tuinbouwsector te steunen.”
Boerenbond heeft enkele vragen voor de Vlaamse onderhandelaars:
Werk snel aan een haalbaar stikstofbeleid.
Behoud landbouwgrond voor voedselproductie.
Maak een rechtszeker kader voor vergunningen.
Schaf kalenderlandbouw af en verminder de administratieve lasten.
