Magnolia: zo mooi kunnen bomen zijn

Het jaar 2017 is een echt magnoliajaar, dankzij de hoge dagtemperaturen en het uitblijven van nachtvorst is de bloei opvallend vroeg en rijk maar jammer genoeg wat korter van duur. Nog door het zachte voorjaar is de bloeiperiode van de latere soorten wat vervroegd waardoor heel wat soorten gelijktijdig in bloei staan en het echt opvalt hoeveel magnolia’s er wel aangeplant staan in de Vlaamse tuinen.

Botanisch

De magnolia's of beverbomen zijn een geslacht uit de familie van de Magnoliaceae. Het geslacht telt meer dan 200 soorten, allen houtige bladverliezende of wintergroene bomen of struiken met opvallend grote bloemen. Sommigen groeien op hun oorspronkelijke groeiplaats uit tot reuzen van meer dan 40 meter hoog (Magnolia grandiflora) terwijl andere soorten nauwelijks hoger worden dan 1 meter (Magnolia stellata). Vaak worden magnolia's verkeerdelijk tulpenbomen genoemd, terwijl dit eigenlijk de Nederlandse benaming is voor de Liriodendron tulipifera (ook een geslacht uit dezelfde familie).

In het wild groeien magnolia's in het zuidoosten van Azië, in het zuidoosten van de Verenigde Staten, in Midden-Amerika en nog enkele soorten groeien in Zuid-Amerika. In Europa heeft men dan weer fossielen van magnoliasoorten teruggevonden, waardoor we weten dat magnolia's hier vroeger ook tot de inheemse soorten behoorden. De bloembouw van de magnolia's komt overeen met deze van de oudst bekende fossiele bloemen, wat erop duidt dat dit geslacht zo'n honderd miljoen jaar geleden moet zijn ontstaan.

Dat maakt dat deze bomen de eerste zouden zijn geweest die voor hun voortplanting gebruik maakten van bloemen. Dit merk je ook aan de merkwaardige kegelvormige en schubbige vruchten die wat doen denken aan een dennenkegel.

Standplaats

Hoewel de meeste magnoliasoorten die courant in de handel voorkomen winterhard zijn worden ze toch best op een beschutte plek aangeplant. Dit is enerzijds om te voorkomen dat deze windgevoelige planten schade zouden oplopen bij stormweer en anderzijds om de vroege bloemen te beschermen tegen late vorst, die de prachtige bloemen op één nacht tijd kan veranderen in bruine bevroren bloemen.

Ook de wintergroene soorten doen het beter op een plekje beschut voor de koude noordoostenwinden. De meeste magnolia’s groeien best op een lichtzure, humusrijke, goed waterdoorlatende bodem. Bij het planten kan de grond best vermengd worden met een deel potgrond voor zuurminnende planten.

Onderhoud

De magnolia is een vrij oppervlakkig wortelende plant. Daarom kan het nodig zijn om in het jaar van de aanplant tijdens droge periodes wat extra water te geven aan de jonge plant. Vanwege zijn oppervlakkig wortelgestel verdraagt hij slecht grondbewerkingen in zijn dichte omgeving. Zorg in de eerst jaren voor een goede vormsnoei. Te veel naar binnen groeiende takken mogen weggeknipt worden. Dode takken worden weggesnoeid tot op het gezonde hout. Eens goed aan de groei hoeft er niet meer gesnoeid te worden.

Wordt de struik toch te groot, of wil u nadien toch nog gaan vormsnoeien, dan kan dit best gebeuren na de bloei. Hou er dan wel rekening mee dat de plant het jaar erop minder uitbundig zal bloeien en de neiging zal hebben om extra veel waterloten (snelgroeiende verticale scheuten) te vormen, die in het daaropvolgend jaar best worden weggesnoeid of met één derde worden teruggesnoeid.

Courante (voldoende winterharde) soorten

Magnolia x Soulangeana: deze kruising tussen twee minder gekende magnoliasoorten leverde één van de populairste en ook in onze streken veel aangeplante magnolia’s op. Het is een langzaam groeiende struik met een eerder slordig, laag koepelvormige groeiwijze die in optimale omstandigheden kan uitgroeien tot een meerstammige boom van wel 10 m hoog met een geelgroen zomerloof. Het bloeit in april en dit jaar al sinds einde maart, met opgerichte tulpvormige bloemen die aan de basis roze en naar de top toe wit zijn. Ook later op het jaar verschijnen nog af en toe bloemen aan de plant die, omwille van het dan aanwezige blad, minder opvallend zijn. Er zijn van deze soort een 10-tal variëteiten op de markt met bloemen die variëren van zuiver wit over roze en paars tot wijnrood.

Magnolia liliiflora x stellata: deze kruisingen ontstonden in de jaren 50 van de vorige eeuw toen in het “National Arboretum” van Washington D.C. kruisingen uitgevoerd werden tussen M. Liliiflora en M. Stellata. De bedoeling was om kleine, rijk bloeiende magnolia's te bekomen die pas later op het jaar zouden bloeien om zo de kans op vorstschade tijdens de bloeiperiode te verkleinen. Een aantal van deze kruisingen worden nog steeds veel gekweekt nl. ‘Suzan’ met grote paarsroze bloemen en ‘Betty’ met witroze bloemen. Ze worden gekenmerkt door eerder bekervormige bloemen die ook al aan zeer jonge struiken tevoorschijn komen. Deze traaggroeiende soorten worden uiteindelijk zo'n 3 à 4 meter hoog en bloeien normaal in april-mei, dit jaar echter stond ‘Betty’ in mijn tuin begin april reeds in volle bloei.

Magnolia stellata: deze sterk vertakte, langzaam groeiende struiken worden tot 3 meter hoog maar blijven vaak kleiner en bloeien in maart-april met een zee van helderwitte, eerder kleine (7 – 8 cm) stervormige bloemen met lintvormige bloemblaadjes. Dit geldt ook voor Magnolia stellata “Rosea”, maar deze bloeit met roze bloemen en is veel groeikrachtiger (tot 4 m hoog na 15 jaar)

Magnolia kobus: deze soort wordt ook wel boommagnolia genoemd. Deze relatief traaggroeiende boom kan tot 12 meter hoog worden en vormt op latere leeftijd een brede ronde, halfopen kroon. Bloeit in april met grote, witte en geurende bloemen. Hoe ouder de boom wordt hoe rijker de bloei.

Magnolia grandiflora: de laatste jaren is ook de wintergroene magnolia erg in trek. Omdat hij niet volledig winterhard is geeft hij de voorkeur aan een beschutte, zuidelijk georiënteerde groeiplaats. De beschutting zorgt er voor dat hij minder last heeft van de wind, anders durft hij door zijn ondiep groeiend wortelgestel en zijn groenblijvende kroon weleens scheefwaaien. De boom heeft een onregelmatige, koepelvormige groeiwijze en stijve, bruin wollige takken. De glanzend donkergroene bladeren zijn smal en tot 25 cm lang en onderaan licht behaard met oranje pluis dat in de loop van het jaar afslijt. Vanaf juli tot diep in de herfst verschijnen geleidelijk de grote, rechtopstaande sterk geurende, witte bloemen, gevolgd door grote, eivormige, viltig behaarde vruchtkegels die bij rijping openspringen.

G.B.