Tiense Suiker kijkt hoopvol naar suikermarkt

Tijdens een bijeenkomst van de vereniging van landbouwjournalisten (BVLJ) duidde directeur Boonen de recente evoluties op de Europese en wereldmarkt.

700.000 ton suiker

TS, een onderdeel van de Duitse Südzuckergroep, telt momenteel ongeveer 4.300 planters die jaarlijks tussen 40 à 48.000 ha suikerbieten planten. Op dat areaal produceren ze tussen 3,5 en 4,5 miljoen ton suikerbieten. Dat levert RT 500 à 700.000 ton suiker per jaar op.

Vanaf midden september start de drukte in de suikerfabriek. “120 campagnedagen lang worden er dagelijks meer dan 13.000 ton bieten aangevoerd in de suikerfabriek van Tienen. Vandaag reikt die dagelijkse aanvoer zelfs boven 14.000 ton. In onze andere fabriek in Longchamps/Grand-Wanze worden normaal gezien zelfs meer dan 18.000 ton bieten per dag geleverd. Vandaag ligt de aanvoer er lager na technische problemen in 2018. Dit euvel sleept dit seizoen nog na.”

Hoog rendement in TS

Het aantal planters daalde de voorbije 20 jaar voortdurend. Vooral in 2007-2008, de start van de hervormingen in de marktordening voor de Europese suikersector, stopten heel wat kleinere bietentelers. Sinds oktober 2017 is het suikerquotum volledig afgeschaft. Sindsdien is de Europese suikermarkt geliberaliseerd.

Het rendement van de bietenteelt kende daarentegen een continue groei. De gemiddelde bietenopbrengst voor 2019 wordt in TS geschat op meer dan 88 ton/ha, waar deze 10 jaar geleden nog op 75 ton lag. Ook het suikergehalte kent een continue stijging. Dit jaar wordt zo’n 17,6 °S behaald. De productie suiker/ha stijgt dus sterk.

Bij vergelijking van de suikeropbrengsten binnen de productieregio’s van Südzucker, dan scoorde TS met 15,1 ton suiker/ha zelfs in het droge jaar 2018 nog behoorlijk goed. De droogte speelde overal een grote rol, maar vooral de Duitse bieten leden hieronder. De gemiddelde suikeropbrengst daalde er van 16 ton/ha in 2017 naar 12,9 ton/ha in 2018. In de oostelijk gelegen productiezones met een continentaal klimaat ligt het rendement sowieso veel lager, bijvoorbeeld slechts 6,7 ton in Roemenië.

Prijzen in vrije val

Zoals al aangehaald was de Europese markt voor 2007-2008 nog volledig afgeschermd met productiequota. De prijzen schommelden in die periode omtrent 550-600 euro/ton suiker. Na de eerste hervorming, met sterke daling van aantal planters en oppervlakte, evolueerde Europa van netto-exporteur naar netto-importeur. Sindsdien werden de prijzen ook in Europa heel volatiel.

Erwin Boonen: “In oktober 2017 stopte het volledige suikerbeleid. Om in een volatiele markt te kunnen overleven, moet je kostenefficiënt zijn om de bestaande fabrieken zo lang en zo goed mogelijk te laten draaien. Daarom vroeg TS in 2017 aan de telers om meer hectares met suikerbieten in te zaaien. Maar net in dat jaar hadden we een topjaar. Overal in de wereld en ook in Europa werden heel hoge rendementen behaald, waardoor de suikerprijzen uiteindelijk volledig onderuit gingen. Ze zakten tot flink onder 350 euro/ton.”

Diversificatie is noodzakelijk

De groep Südzucker sloot het vorige boekjaar (februari 2019) af met een omzet van 6,7 miljard euro en een winst van 27 miljoen euro. “Deze cijfers verhullen echter het verlies van bijna 240 miljoen in de suikerafdeling. Ook TS noteerde verlieslatende cijfers. Dit positieve totaal resultaat voor Südzucker dankt de groep aan de gunstige resultaten in de andere segmenten binnen het bedrijf. Momenteel is er geen enkele Europese suikerproducent die in deze markt kan overleven met enkel suikeractiviteiten. Gelukkig helpt de diversificatie van de groep ons door deze penibele marktsituatie.”

2019 was opnieuw behoorlijk droog. De voorlopige suikeropbrengsten wijzen in België, en ook in Duitsland, wel op betere resultaten dan vorig jaar. “Binnen TS halen we 15,6 ton suiker/ha tegenover 15,1 ton vorig jaar. In Frankrijk, Polen, Tsjechië, Slovakije en ook Oostenrijk zijn de opbrengsten opnieuw lager dan in 2018. De totale Europese productie zal dus net als vorig jaar beperkt zijn, ook omdat het areaal suikerbieten daalde.”

Südzucker sluit 5 fabrieken

De marktsituatie van 2017 zindert echter nog steeds enorm na. Südzucker besliste daarom drastisch in te grijpen in de eigen structuren om op die manier de productie te verminderen.

“Binnen de groep draaien dit seizoen 5 fabrieken hun laatste campagne. In 2020 zullen 2 fabrieken hun deuren sluiten in Frankrijk, 2 in Duitsland en 1 in Polen. We hopen met deze vermindering van de totale productiecapaciteit een gunstig effect op de prijzen te realiseren. Capaciteit afbouwen is de enige manier om op een structurele manier een oplossing te vinden voor de markt. Alle fabrieken wat minder lang laten draaien per campagne, is immers geen rendabele oplossing”, meent Boonen, “want dan is de kost per ton suiker te hoog. Het is beter om een aantal fabrieken te sluiten en de overblijvende fabrieken 120 dagen op volle toeren te laten draaien.”

Tweede jaar met verlies

TS is dus vragende partij voor meer bieten, want de fabrieken moeten aan een goede capaciteit draaien. “Maar van de huidige prijs worden de planters natuurlijk niet vrolijk. Aangezien wij 240 miljoen verlies leden, hebben de landbouwers ook geen goed jaar. Wij weten nu al dat we dit jaar (2019-2020) weer een verlies van 200 à 300 miljoen euro zullen hebben. Een deel van de verkoop van de suiker van vorig jaar zit immers nog in dit boekjaar.”

De marktanalist Platts-Kingsman geeft aan dat binnen Europa de nieuwe contracten allemaal boven 400 euro liggen, maar dit zal maar gedeeltelijk weergegeven worden in het boekjaar van TS. “De prijs van de suiker geproduceerd tijdens de campagne 2019 telt voor TS slechts voor 5 maanden mee. Het boekjaar loopt namelijk van 1 maart tot eind februari. Van 1 maart tot 31 september, 7 maanden, slepen we nog de lage prijs van vorig jaar mee. Sowieso hebben we dus een tweede jaar met zware verliezen terwijl voor de bietenprijs van 2019 enkel de verkoopprijs van de eerste 5 maanden van de nieuwe campagne wordt meegerekend en de prijs dus een minder somber zou moeten zijn. Anderzijds geven alle marktsignalen aan dat de prijzen voor de campagne 2020 veel beter zouden zijn, zowel voor de bieten als voor TS.”

Ondanks de moeilijke situatie voor de hele suikermarkt, reageren andere spelers in de suikermarkt niet op dezelfde maner. “Wij kijken naar onszelf. Als je 2 jaar na elkaar zo’n verlies maakt, vinden we dat we moeten ingrijpen. Ik sta te kijken dat andere spelers dat (bijna) niet doen.”

Ook over de nieuwe coöperatieve suikerfabriek in Seneffe, die in 2022 operationeel zou kunnen zijn, is Boonen kritisch: “Iedereen is vrij om te dromen. Maar verhoging van de capaciteit, zal een negatieve impact hebben op de suikerprijs.”

Zicht op betere prijzen

Volgens de Internationale Suikerorganisatie ISO zal er dit seizoen 2019-2020 een tekort zijn van 6 miljoen ton suiker op de wereldmarkt. De stocks zullen dus dalen. Voor het seizoen 2020-2021 voorspelt men een tekort van 3,5 miljoen ton. “Dit betekent dat de stocks die in 2017 wereldwijd werden opgebouwd geleidelijk zullen dalen. De prijzen zullen stilaan normaliseren.

Volgens de Europese Commissie hadden we in 2017-2018 in de EU een recordopbrengst van 21 miljoen ton suiker. De voorbije seizoenen daalde die opbrengst naar 17,5 miljoen ton. De consumptie bleef over de jaren ongeveer gelijk op 17,4 miljoen ton. Er was dus vooral in 2017 een sterk onevenwicht tussen productie en consumptie in Europa.

Met de sluitingen in 2020 en een dalende oppervlakte bij de andere suikergroepen verwacht men een lagere productie in 2020 en dus een betere prijs. We zien nu al dat de prijzen op de internationale markten aantrekken. Eindelijk beginnen de marktspelers de lagere productie te integreren in hun prijsvoorspellingen en speculatieve posities. Stilaan komen we dus uit het prijzendal.”

Contracten 2020

Voor de contracten 2020 wil TS het risico verminderen van de bietenprijs tegenover de volatiele suikerprijs. TS wil de hoeveelheden en de prijzen stabiliseren. “Daarom blijven we met een jaarcontract werken. We integreren evenwel een minimumprijs in onze bietencontracten om zo de volatiliteit voor de bietplanters te verminderen. We zullen dus niet alleen een verhoogde bietenprijs hanteren bij een hogere suikerprijs, maar ook bij lagere suikerprijzen voor de planters die hun contract verderzetten bij TS.

We starten bovendien met een nieuwe referentie prijsschaal aan 18 °S, zoals bij de Duitse collega’s. 18 °S komt overeen met de gemiddelde rijkheid van de voorbije jaren. Gemiddeld bedroeg deze de voorbije 5 jaar 18,02 °S, de voorbije 10 jaar 17,98 °S. En ook dit jaar startte de campagne met een rijkheid van 18,5 °S, door de regen daalde het gehalte intussen wel naar 17,4 °S.”

De beslissing om onze referentie naar 18 °S te brengen, wierp veel vragen op bij de planters. Ze maken zich zorgen wanneer ze slechts aan 17 °S of minder kunnen leveren. “Daarom analyseerden we de werkelijke leveringen van de campagne 2018. De planter met de hoogste rijkheid tijdens die campagne behaalde 20,49 °S, de planter met de laagste rijkheid 15,61 °S. Wanneer we uittellen wat deze planters respectievelijk in 2020 zouden ontvangen blijkt dat +0,85 euro/ton voor de eerste teler en +0,02 euro/ton voor de tweede teler. De tweede teler zal dus niets verliezen tegenover het voorgaande uitbetalingssysteem. De eerste teler zal onder de nieuwe condities een mooie meerprijs per ton opstrijken. Gemiddeld zou de meerprijs zo’n 55 cent per ton bedragen.”

In het nieuwe contract hoeven de planters ook niet meer bij te dragen in de transportkosten. Voor de planters die zelf leveren blijft het transport betaald, zoals voordien.

Aandeelhouderschap vergroten

De Tiense Suikerraffinaderij is dus een vrij autonoom geleid onderdeel van de Duitse Südzuckergroep. Südzucker is in Frankfurt op de beurs genoteerd. 57% van de aandelen zijn eigendom van de coöperatieve telersvereniging van Zuid-Duitse bietenplanters SZVG. Nog eens 10% is eigendom van Zucker Invest, een investeringsvehikel van Oostenrijkse bietentelers. De rest van de aandelen wordt vrij verhandeld.

De Belgische planters zijn ook aandeelhouders, maar enkel binnen RT, via de coöperatieve vennootschap Sobape-T. Dit is een duidelijk minderheidsaandeelhouderschap want dit omvat minder dan 1% van de aandelen, de rest is van Südzucker. Sobape-T bleef geld inzamelen om te investeren in obligaties van RT. Sinds januari gebruikt men dit om samen met de SZVG een Europese coöperatieve structuur op te richten. Door meer vrije aandelen te verwerven, willen de planters in de toekomst meer zeggenschap krijgen over het bedrijf en zal de stem van de Belgische planters ook weerklinken tijdens de discussies in Duitsland.

Anne Vandenbosch