Van Denemarken naar Qatar via Luik: de vliegreis van Holstein-koeien

Het regent volop op de tarmac van de luchthaven. Er staan al 5 vrachtwagens geparkeerd voor de ingang van het terrein. Hoewel alles rustig lijkt, hoor je, als je goed luistert, geloei uit de voertuigen komen. De afspraak is om kwart over twaalf. Binnen een paar minuten verandert de sfeer en wordt het zeer druk. Alles is zeer goed georganiseerd, iedereen kent zijn rol. Dan is het zover: het lossen kan beginnen.

De vrachtwagens moeten worden uitgeladen. De koeien — met Deense oormerk — worden een voor een uitgeladen en in de ‘hokken’ gestald. Deze bestaan uit houten kratten waarin de dieren, gegroepeerd per 5, worden gezet. Ze worden vastgemaakt op een vliegtuigpallet, met binnenin plastic en houtkrullen erop, om te voorkomen dat het vliegtuig wordt bevuild door uitwerpselen van de dieren.

“In feite begint het werk al voor het uitladen. De hokken moeten van tevoren in elkaar worden gezet en klaargemaakt worden voor deze speciale passagiers. Ze worden genummerd op basis van hun positie in het vliegtuig”, legt Christian Jaucot uit. Hij is verantwoordelijk voor het grootschalige dierentransport bij Challenge Handling, het bedrijf dat de kooien klaarmaakt, voor de goederenbehandeling en het laden van het vliegtuig.

Gewichtsverdeling: niets wordt aan het toeval overgelaten

Deze laadfase duurt ongeveer 2 uur. Gedurende deze tijd rijdt elke vrachtwagen achteruit voor het losplatform. “De hokken worden voor dit platform geduwd en op hun plaats gehouden met een Clark. Dit zorgt ervoor dat, wanneer de koeien erin gaan, er geen traagheidseffect optreedt en het hok niet naar voren beweegt. De koeien zouden dan in het ijle kunnen stappen en een poot breken. Dit is heel belangrijk,” vervolgt hij.

Het personeel doet er dan meteen een net over. Het team vertelt ons: “Het is een beetje als hun veiligheidsgordel.” In werkelijkheid is dit element essentieel voor de bescherming van het vee. Het maakt het geheel steviger, want de hokken zijn niet gepantserd. Bovendien moet het net strak zitten, om te voorkomen dat de koeien zich wurgen door hun kop erdoor te steken.

Zodra de koeien zijn uitgeladen en in hun hokken staan, gaan deze naar de weegbrug. Elk hok wordt gewogen en het gewicht ervan wordt doorgestuurd naar een centraal kantoor. Daar wordt vervolgens beslist waar de hokken zullen geplaatst worden naargelang hun gewicht. Dit is een weloverwogen beslissing om ervoor te zorgen dat de totale lading van 93 tot 95 ton voor deze 165 dieren correct wordt verdeeld. “Dit bepaalt de hellingshoek bij het opstijgen. Dit is cruciaal. Soms gebruiken we lege kratten om het gewicht goed te verdelen.”

Zeven uur werk nodig

Zodra deze fase is voltooid, worden de hokken langs het vliegtuig geplaatst en vervolgens op een lift geduwd. Alle handelingen worden bestuurd met een joystick. De lift brengt de hokken met de koeien tot op het niveau van het vliegtuig, op 6 m hoogte, zodat ze er gemakkelijk toegang toe hebben.

Een vliegtuig wordt trouwens altijd op dezelfde manier geladen: eerst het voorste lage dek, dan het hoofddek en tot slot het achterste lage dek. Als je aan de achterkant begint, bestaat het risico dat het vliegtuig kantelt. Helaas konden wij als journalist om veiligheidsredenen niet bij dit moment aanwezig zijn.

Uiteindelijk, om 7 uur ’s morgens, vertrekt het vliegtuig, een Boeing 757-400 van Magma, uit Luik. Het duurde dus bijna 7 uur om alles vertrekkensklaar te krijgen. Dat is veel meer dan de gebruikelijke 3 uur voorbereidingstijd als je op vakantie gaat...

Waarom dan zo’n strak schema? “Daar zijn verschillende redenen voor. In dit geval duurde het laden 2 uur en 30 minuten, maar dat kan tot wel 6 uur duren. Er kan altijd iets onverwachts gebeuren en als je met dieren werkt, is het de regel om geen te strak schema te hanteren”, benadrukt de specialist.

Uiteindelijk, aan het einde van deze hectische nacht voor iedereen, kunnen we zeggen dat de missie een groot succes was. Om dit te bereiken werd de expertise van verschillende landen samengebracht. De koeien werden namelijk vervoerd door Duitse vrachtwagens en een Brits bedrijf, Intracto, zorgde voor alle logistiek en voor de coördinatie van de onderaannemers, waaronder de luchthaven van Luik en het bedrijf Challenge Handling. Tot slot is de luchtvaartmaatschappij … IJslands!

Een nieuw leven in het Midden-Oosten dankzij internationale expertise

Na een urenlange rit tussen Denemarken en België, hebben de koeien nog hun vliegreis voor de boeg. De kapitein stelt de temperatuur in op 7 °C. Door de lichaamswarmte van de dieren zal het aan boord ongeveer 20 °C worden. De lichten worden gedimd. De reis duurt 5 uur en 30 minuten. Twee mensen vergezellen de dieren, maar er wordt geen ‘maaltijd’ gereserveerd voor deze ongewone passagiers. De koeien konden drinken in de vrachtwagen en voor ze werden ingeladen, daarna niet meer. “Ze krijgen eten voordat ze vertrekken, maar ze mogen niet gaan liggen om te herkauwen.”

Als ze in Doha aankomen, ondergaan de melkkoeien dezelfde handelingen als bij het inladen, maar dan in omgekeerde volgorde. Het is een 2 uur durende reis naar de grootse veehouderij. Daar is er overal airconditioning en liggen roostervloeren, helemaal anders dan op de bedrijven die wij kennen.

En door de buitentemperaturen zullen de inwoners van Qatar niet genieten van een glas melk van weidekoeien. Het hooi voor de koeien komt uit Nieuw-Zeeland en ze drinken ontzilt zeewater.

Geselecteerde koeien

Vorig jaar werden niet minder dan 5.000 dieren van de luchthaven van Luik naar het Midden-Oosten vervoerd. Ze kwamen allemaal uit Denemarken. Maar waarom Deense koeien op Belgische bodem? “Wat er gebeurt op de luchthaven van Luik, is eigenlijk maar het topje van de ijsberg. Het wordt allemaal jaren van tevoren voorbereid. Je moet in staat zijn om een productiestructuur op te zetten die het mogelijk maakt om zoveel dieren die op twee derde van hun dracht zijn op een zeer specifieke datum te vervoeren,” zegt Christian Jaucot.

Deze Holstein-koeien uit speciale ‘selectiebedrijven’, geselecteerd op een extreem hoge lactatiewaarde, zullen hun leven dus verderzetten in het Midden-Oosten.

“Qatar is niet het enige land. We transporteren bijvoorbeeld ook een groot aantal dieren naar Algerije. Vanuit Spanje maakt een boot de verbinding naar Libië. In dit deel van de wereld is verse melk een luxe, net als champagne. Het is ook een integraal onderdeel van hun cultuur. Couscous wordt bijvoorbeeld niet met olie gekookt. Ze gebruiken boter.”

En als je nu een vliegtuig ziet in de lucht, bedenk dan dat het misschien tientallen koeien kunnen zijn die overvliegen...

Controle van de dieren

Elisabeth Bernard, van de politie- en controledienst van het Waalse Gewest, houdt een oogje in het zeil bij alle loswerkzaamheden.

Ze controleert of de dieren fit genoeg zijn om de reis voort te zetten, of ze niet gewond zijn geraakt tijdens de reis en of ze niet verzwakt zijn. Alleen dieren die in goede conditie zijn, mogen het vliegtuig in.

En zelfs als de runderen niet verdoofd zijn, verloopt alles volgens haar relatief rustig, hoewel er door het transport altijd wel wat stress is bij de dieren. Ze kent de aanwezige operators heel goed. Het zijn stuk voor stuk doorgewinterde professionals in dit soort logistiek. Er is hier bijvoorbeeld geen sprake van een te zware voet op het gaspedaal, aangezien het over dierentransport gaat.

Omdat de reis Denemarken-België al meer dan 8 uur geduurd heeft, moeten de transporteurs bovendien een routeplan opstellen waarop hun stopplaatsen staan aangeduid. Elisabeth Bernard is verantwoordelijk voor het goedkeuren van dit plan voor het vertrek buiten Europa.

Het transport van levende dieren is onderworpen aan de internationale IATA-voorschriften, die onder andere de hoogte van de kratten en het aantal dieren per hok bepalen... Kortom, ook hier wordt niets aan het toeval overgelaten.

Van olifanten tot orka’s

Aanvankelijk vervoerde de luchthaven van Luik vooral paarden. Er zijn er zo’n 7.000 gepasseerd. Vier jaar geleden kwam daar het vervoer van koeien bij, altijd bestemd voor het Midden-Oosten. Er zijn ook fokvarkens naar Azië gestuurd... het zijn stressbestendige varkens, zodat ze geen hartaanval krijgen!

Dit zijn echter niet de enige ongewone passagiers. Dankzij haar expertise heeft de luchthaven al een aantal zeer ongewone dieren kunnen vervoeren: apen en olifanten naar Cyprus, 2 neushoorns naar Tel Aviv... en zelfs een orka! “Hij werd licht verdoofd en op een soort groot opblaaskussen gelegd dat permanent werd gehydrateerd. Dit is niet het geval voor olifanten en neushoorns, die reizen in stalen containers die speciaal voor hen zijn ingericht”, legt Christian Jaucot uit. Hij beweert trots: “Er is geen dier dat niet langs Luik is gepasseerd.”

Elk transport is een uitdaging, want elke diersoort heeft zijn eigen specifieke behoeften. Bij de varkens bijvoorbeeld, moest er één gevangen worden die probeerde te ontsnappen langs de startbaan.

Er is geen twijfel mogelijk, als je de E42 neemt en langs de luchthaven van Luik rijdt, kun je je niet voorstellen wat er zich daar allemaal afspeelt...

Déborah Toussaint