Tom Dehaene: "Toegang tot grond hoort ook thuis in een lokale voedselstrategie"

Over welke realisatie op provinciaal vlak bent u het meest tevreden?

Sinds 2020 is het landbouwonderzoek in Herent gebundeld in het Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant. Het aantal extern gefinancierde projecten nam toe van 18 in 2019 naar 31 in 2023. De focus die bij de oprichting van het centrum in 1973 uitsluitend op witloof lag, is doorheen de jaren verbreed naar akkerbouw en innovatieve teelten, met extra aandacht voor bodem- en watergerelateerde problemen. Met een werking rond witloof, tarwe, gerst, koolzaad en oliehoudende en eiwithoudende gewassen (o.a. soja en zonnebloem), dekken we een groot stuk van de kennisvragen af, niet alleen uit de sector, maar ook op maatschappelijk vlak (klimaat, nieuwe lokale teelten en ketens).

De werking van Straffe Streek vzw, samen met meer promotie voor de korte keten, bleek een succesverhaal. Concepten als Markt van de Smaak en Muziek op de Boerderij staan er als sterk merk en de samenwerking met de gemeentes is een troef. Met de Korte Keten Kop-verkiezing zetten we de sector extra in de kijker. In de coronaperiode bleek het aanbieden van streekboxen een goed alternatief tijdens het eindejaar. Straffe Streek telt ondertussen 326 leden, waarvan 80 hoeveproducenten. Op www.straffestreek.be vind je ze allemaal terug.

Waar wilt u werk van maken in de volgende legislatuur?

Het landbouwbeleid evolueert op alle niveaus naar een breder voedselbeleid. Ook de provincie Vlaams-Brabant zet meer en meer in op een breder voedselverhaal. In deal 9 van Go4Food wordt als taak voor de provincies vermeld dat ze lokale besturen ondersteunen bij de opmaak en uitvoering van een lokale voedselstrategie. We merken dat bij veel gemeentes dit begrip nog abstract is, maar dat er wel veel goesting is. Wij zien lokale voedselstrategie niet enkel als het promoten van de korte keten. Uiteraard willen we consumenten chauvinistischer maken door hen onder te dompelen in onze straffe verhalen en smaken. Landbouweducatie in de brede zin blijft belangrijk en we zetten verder in op ons aanbod van www.bezoekdeboer.be. Zo worden zowel jong als oud vanzelf trots op het straffe aanbod uit de eigen streek. Maar de Vlaams-Brabantse landbouwgronden behoren tot de vruchtbaarste van Europa. Het behoud en toegang tot grond hoort volgens ons ook thuis in een lokale voedselstrategie.

Welke landbouwbevoegdheid hoort volgens u meer thuis op provinciaal niveau?

Wat betreft het praktijkonderzoek zijn er in Vlaanderen meerdere spelers. De verschillende actoren leggen elk hun klemtoon, met elk hun competenties en regionale focus. Ze kunnen elkaar sterker en scherper houden. De laatste jaren zien we een bundeling van de krachten op 2 niveaus: meer samenwerking/overleg op Vlaams niveau en de opschaling van verschillende centra binnen de provincie.

Voor de werking rond multifunctionele landbouw (landbouweducatief netwerk Boeren met Klasse), promotie korte keten... hebben de provincies een goede traditie en uitgebouwde werking. De linken met andere diensten, zoals toerisme, platteland en economie, zijn snel gelegd. Een gemeente is vaak te klein om die specifieke expertise op te bouwen en het Vlaamse niveau kan onvoldoende rekening houden met de regionale verscheidenheid. We vinden de contacten met de landbouwers voor onze activiteiten een belangrijke troef en daarom zetten we als provincie ook sterk in op bereikbaarheid.

De huidige taakverdeling tussen Vlaanderen en de provincies op het vlak van landbouwbevoegdheden zorgt voor duidelijkheid bij de landbouwers.

Wat doet uw provincie om landbouw meer klimaatrobuust te maken?

We spelen hier vooral op in via het praktijkgericht onderzoek. We werken langs de ene kant op het weerbaar maken van onze gekende gewassen zoals witloof, tarwe en koolzaad via projecten rond druppelirrigatie en rassenonderzoek. En langs de andere kant op het weerbaar maken van ons landbouwsysteem, via onderzoek naar biologische aardbeien en kleinfruit, mengteelten, agroforestry en nieuwe klimaatrobuuste teelten zoals zonnebloemen en deder. De werking rond erosiebestrijding, die al decennia loopt, wordt op verschillende manieren verdergezet (praktijkonderzoek, erosiecoördinatoren, projecten…). Aanvullend wordt de laatste jaren sterk ingezet op maatregelen rond droogte en wateropvang.

Hoe gaat uw provincie om met het spanningsveld tussen landbouw en natuur?

Begin 2020 waren er actieve aankopen van landbouwgrond door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) in aanloop van het Nationaal Park Brabantse Wouden. Dit bracht veel ongerustheid teweeg bij de landbouwsector. Naar aanleiding hiervan werd overleg opgestart tussen ANB en de Provinciale Landbouwkamer Vlaams-Brabant om tot een afsprakenkader te komen. Ook in het vervolgtraject en bij de goedkeuring werd door de provincie sterk ingezet op betrokkenheid van de landbouwers. Dit heeft zelfs geleid tot een pijler ‘landbouw’ in het masterplan van het Nationaal Park en tot vertegenwoordiging in de nieuw opgerichte vzw. We blijven dus inzetten op de dialoog.