Ursula von der Leyen herverkozen als voorzitter Europese Commissie

Ursula von der Leyen werd eind juni door de staatshoofden en regeringsleiders voorgedragen voor een tweede mandaat aan het hoofd van het dagelijks bestuur van de Europese Unie. In een geheime stemming heeft het Europees parlement vandaag (18 juli) von der Leyen herverkozen met 401 stemmen voor. Een absolute meerderheid van 360 stemmen voor waren hiervoor nodig (niet 361 aangezien één lidstaat weigert de verkiezing van een Europarlementslid te ratificeren). Vijf jaar geleden had von der Leyen slechts 9 stemmen op overschot.

Von der Leyens eigen EVP, de socialistische S&D, de liberale Renew Europe en de Europese Groenen gaven voor de stemming aan dat ze voor een tweede termijn zouden stemmen. Dit zou haar normaal gezien 454 stemmen moeten opleveren. De stemming voor een nieuwe commissievoorzitter is geheim, waardoor individuele europarlementariërs al eens van de partijlijn durven afwijken.

Von der Leyen zei in een persconferentie na de stemming dankbaar te zijn voor de steun die ze kreeg. Dat ze 41 stemmen op overschot had, noemde ze een ‘sterke boodschap van vertrouwen’. Ze wil de komende 5 jaar ‘zo goed mogelijk’ samenwerken met al wie haar benoeming goedgekeurd heeft. Ook met de groene fractie, die ze expliciet dankte voor haar steun.

Volgens ramingen kon ze rekenen op zo’n 40 van de 53 groene parlementsleden en ongeveer een derde van de 78 leden van de conservatief-nationalistische ECR. Die fractie, waar N-VA in zetelt, liet haar leden vrij zelf hun stem te bepalen.

De fracties op de flanken van het halfrond, de linkse LEFT (PVDA) en rechtse Patriotten (Vlaams Belang) en Soevereinen, stemden tegen de herverkiezing van von der Leyen. In totaal stemden 284 europarlementariërs dan ook tegen en waren er 22 blanco of ongeldige stemmen.

Eerlijk inkomen voor landbouwers

Tijdens haar openingsspeech benadrukte von der Leyen dat de Europese landbouwers op haar steun kunnen rekenen. Via de Strategische Dialoog over de Toekomst van Landbouw in Europa wil ze met boeren en andere stakeholders, waaronder milieu-organisaties, samenzitten om tot ‘goede oplossingen’ te komen.

“Ik zal ervoor zorgen dat landbouwers een eerlijk inkomen krijgen”, zei ze. “Niemand zou gedwongen mogen worden om voeding onder de productiekostprijs te verkopen.” Daarom wil ze de positie van boeren in de waardeketen versterken.

Subsidies moeten duurzame landbouwpraktijken stimuleren, valt af te leiden uit haar speech. “Iedereen die de natuur en biodiversiteit op een duurzame manier beheert en helpt om het koolstofbudget in evenwicht te brengen, moet naar behoren worden beloond”, aldus de pas herverkozen commissievoorzitter.

Die landbouwers moeten beter voorbereid worden op de impact van de klimaatverandering, ging von der Leyen verder. “Elk jaar worden ze meer en meer getroffen door extreem weer en waterschaarste. We zien nu al de verwoestende effecten op akkers en in bossen.” Ze stelt een strategie voor duurzaam waterbeheer en klimaatadaptatie in de landbouwsector in het vooruitzicht.

Het was de voorbije maanden vooral von der Leyens eigen Europese Volkspartij (EVP) die meer aandacht voor de landbouwsector vroeg.

Minder rompslomp

De Duitse von der Leyen beloofde aan het Europees Parlement dat welvaart en concurrentiekracht de ‘eerste prioriteit’ voor haar nieuwe Commissie zouden zijn. De Europese concurrentiekracht heeft nood aan ‘een belangrijke boost’, klonk het. Von der Leyen bepleitte onder meer een afbouw van de administratieve rompslomp voor ondernemingen, met een vicevoorzitter in de Commissie die daarop speciaal zal toezien.

“We hebben minder meldplichten nodig, minder bureaucratie en meer vertrouwen, betere handhaving en snellere vergunningverlening”, aldus von der Leyen. “We weten allemaal dat er geen Europa is zonder kleine en middelgrote ondernemingen. Zij vormen het hart van onze economie. Laten we daarom afstappen van het omslachtige micromanagement en ze meer vertrouwen en betere stimulansen geven.”

Meer investeringen

Ze wil dat er forser wordt geïnvesteerd. “Europa heeft meer investeringen nodig. Van landbouw tot industrie. Van digitale tot strategische technologieën. Maar ook in mensen en hun vaardigheden.” De nieuwe Europese Commissie zal een investeringscommissie worden, zei von der Leyen. Het voltooien van de kapitaalmarktenunie kan volgens haar jaarlijks 470 miljard euro vrijmaken. Dat moet komaf maken met de gewoonte dat elk jaar honderden miljarden Europees spaargeld naar Amerikaanse en andere markten vloeien, waar het wordt gebruikt om Europese ondernemingen op te kopen, aldus von der Leyen. “We moeten deze enorme rijkdom gebruiken om hier in Europa groei te creëren.”

Zoals de Italiaanse oud-premier en professor Enrico Letta onlangs nog voorstelde in een veelbesproken rapport, wil von der Leyen een Europese Spaar- en Investeringsunie in het leven roepen. “Europese start-ups zouden zich niet naar de VS of Azië moeten wenden om hun groei te financieren. Wat ze nodig hebben om te groeien, zouden ze hier in Europa moeten kunnen vinden.”

Maar om zulke massale private investeringen te mobiliseren, is ook publiek geld nodig. Momenteel zijn de herstel- en veerkrachtfaciliteit (RRF) van het herstelplan NextGenerationEU en de Europese begroting daarvoor opgetuigd, maar ‘over een paar jaar komt daar een einde aan’, zei von der Leyen, die daarmee de deur lijkt dicht te doen voor een nieuw relancefonds. In de volgende meerjarenbegroting (vanaf 2028) wil ze een Europees Concurrentiefonds integreren om grote investeringen te garanderen in groene technologie, AI en andere toekomstgerichte sectoren.

Green Deal

Von der Leyen beloofde tegelijkertijd de Green Deal verder uit te rollen, waarbij de doelstelling om de uitstoot van broeikasgassen met 90% te verminderen tegen 2040 wordt verankerd in de Europese klimaatwet. Ze neemt zich ook voor om binnen de eerste 100 dagen van haar mandaat een "Clean Industrial Deal" te presenteren. “We blijven koers houden met onze nieuwe groeistrategie en de doelen die we hebben gesteld voor 2030 en 2050. Onze focus ligt nu op de uitvoering en investeringen om dit in de praktijk waar te maken.”

De Europese Unie tegen 2050 klimaatneutraal maken zal niet lukken zonder in te zetten op innovatieve technologieën, vindt von der Leyen. In haar toespraak repte ze er niet over, maar in de politieke richtsnoeren voor haar tweede Commissie, die ze donderdagochtend vrijgaf, zegt ze vast te houden aan de uitfasering van nieuwe auto's met brandstofmotoren tegen 2035. Dat zal evenwel niet lukken zonder een ‘technologieneutrale aanpak’. Synthetische brandstoffen (of e-fuels) zullen in de transportsector dan ook een rol te spelen hebben, aldus von der Leyen, die daarmee een opening maakt naar de liberale familie.

De volgende stappen

De Duitse von der Leyen liet de voorbije weken niets aan het toeval over om haar herverkiezing veilig te stellen. Ze reeg gesprekken met de fracties, nationale delegaties en individuele parlementsleden aaneen.

Nu dat ze herverkozen is, kan ze van wal steken met de samenstelling van haar nieuwe ploeg en de verdeling van de portefeuilles onder de kandidaten die de lidstaten voor de Commissie voordragen. Von der Leyen vraagt de EU-lidstaten om zowel een vrouwelijke als een mannelijke kandidaat-commissaris naar voren te schuiven, tenzij een commissaris aanblijft. Op die manier wil Von der Leyen een gelijke man-vrouwverdeling bekomen. Die kandiaten moeten vervolgens een hoorzitting ondergaan in het Europees Parlement, dat de voltallige Commissie het vertrouwen moet schenken.

De voorzitter van de Commissie is de belangrijkste functie in de Europese Unie. De Commissie is de spil van de Europese machine en kan als enige instelling wetsontwerpen voorstellen. Ze heeft exclusieve bevoegdheden in domeinen als handel en concurrentie, beheert de begroting en ziet erop toe dat de lidstaten de Europese wetgeving naleven.

Belga/ThD