Opinie: Bestuurders van besloten vennootschappen, gelieve niet te sterven…
In het Belgisch Staatsblad van 22 februari 2024 verscheen het decreet over de programmatische aanpak van de stikstof, beter bekend als het stikstofdecreet. Voor veehouders staan er belangrijke bepalingen in met betrekking tot nutriëntenemissierechten (NER’s). Heel wat bedrijven zullen slapende NER’s verliezen of bij overname wordt 25% van de NER’s afgenomen.
In eerste instantie gaat het decreet over de annulering van slapende NER’s. Dit zijn NER’s die op basis van de aangehouden veestapel de afgelopen jaren niet werden gebruikt en dus worden die afgenomen. Het is een politieke beslissing om te voldoen aan voorwaarden die in Europese natuurbeschermingswetgeving worden gesteld.
Overname van NER’s
In een tweede luik wordt, in het kader van bedrijfsontwikkeling, gesteld dat bij overname van NER’s 25% van de overgenomen rechten wordt geannuleerd. De enige uitzondering die wordt voorzien, is overname door de echtgenoot of een bloed- of aanverwant in de rechte lijn van de overlatende landbouwer. In dit geval mogen de NER’s voor 100% worden overgezet op de overnemende landbouwer.
Bij overdracht naar of door een vennootschap met rechtspersoonlijkheid of tussen vennootschappen met rechtspersoonlijkheid gelden gelijkaardige principes: 25% afhouding, tenzij er familieverwantschap is zoals hierboven beschreven op het niveau van zaakvoerders, beherende vennoten of bestuurders en aandeelhouders. Evenwel wordt hierbij uitdrukkelijk bepaald dat dit enkel kan voor personenvennootschappen met rechtspersoonlijkheid.
Onduidelijkheid over personenvennootschap
Wat een personenvennootschap juist is, wordt nergens in het decreet omschreven en er is ook geen opdeling die in het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen wordt gemaakt tussen personenvennootschappen en kapitaalsvennootschappen.
De Vlaamse overheid die de wet moet toepassen, stelt op zijn website (www.vlm.be > overname NER-D) dat hier enkel de vof (vennootschap onder firma) en de CommV (commanditaire vennootschap) mee worden bedoeld, wat dus betekent dat de bv (besloten vennootschap) moet aanzien worden als een kapitaalsvennootschap.
De bv wordt dus uitgesloten van de ‘familiale uitzondering’, zodat een veehouder die zijn eigen bedrijf sinds 23 februari van dit jaar onderbrengt in een bv waarvan hijzelf en/of zijn echtgenote of kinderen/schoonkinderen de aandelen bezitten en de bestuurdersfuncties uitoefenen, geconfronteerd wordt met een vermindering van 25% van de NER’s van het bedrijf.
Is een besloten vennootschap toch een personenvennootschap ?
Het standpunt van de Vlaamse overheid is voor discussie vatbaar. Het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen vermeldt immers uitdrukkelijk dat een bv geen kapitaal heeft, waardoor ze dus ons inziens geen kapitaalsvennootschap is en bijgevolg een personenvennootschap kan zijn als al haar vennoten natuurlijke personen zijn (artikel 5:1 : De besloten vennootschap is een vennootschap zonder kapitaal waarin de aandeelhouders slechts hun inbreng verbinden).
Ook in de oude pachtwet werden bv’s waarvan de aandeelhouders natuurlijke personen waren aanzien als een personenvennootschap, zodat ze opzeg konden geven om de gronden voor landbouwdoeleinden aan te wenden. Het lijkt ons in deze context ook tegen het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel te zijn om bv’s waarvan alle aandeelhouders natuurlijke personen zijn anders te behandelen dan een vof of CommV.
Bv was in het verleden een voor de hand liggende keuze
Heel wat varkens- en pluimveehouders hebben de afgelopen jaren hun bedrijf ondergebracht in een bv. Het was voor sommigen een voor de hand liggende keuze om de fiscale gevolgen van schommelende inkomstenjaren – crisisjaren 2021/2022 en de huidige hoogconjunctuur – fiscaal op een correcte manier in rekening te kunnen brengen. Bij de invoering van het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen werd gesteld dat de bv de aangewezen vennootschapsvorm was voor kleine en middelgrote ondernemingen.
Wie er vandaag de dag echter nog voor opteert om zijn landbouwbedrijf in een vennootschap onder te brengen, moet altijd kiezen voor een vof of een CommV, als men wil vermijden dat 25% van de NER’s komen te vervallen.
Bv’s verliezen 25% NER’s bij wijziging van bestuurders of aandeelhouders
Daarmee is echter niet alles opgelost. Voor bestaande vennootschappen met rechtspersoonlijkheid wordt immers voorzien dat elke wijziging van vennoten, aandeelhouders of bestuurders beschouwd wordt als een overname van NER’s met 25% annulering tot gevolg. Alleen voor personenvennootschappen die hoger vermelde familiale voorwaarden op het niveau van aandeelhouders of bestuurders blijven naleven, vindt er geen annulering plaats. Op die manier wil men vermijden dat landbouwbedrijven worden omgevormd tot een vennootschap, waarbij vervolgens de aandelen aan derden (niet-familieleden) worden overgedragen. Dat is dus opnieuw een zeer problematische situatie voor bv’s, aangezien voor hen – in tegenstelling tot voor de vof en de CommV – geen uitzondering wordt voorzien wanneer na overdracht de aandelen en de bestuursmandaten binnen de familie blijven. Indien er dus in een bv een nieuwe aandeelhouder of bestuurder komt, of indien een bestuurder ontslag neemt of een aandeelhouder al zijn aandelen overdraagt, wordt er door de Vlaamse overheid 25% van de NER’s van de vennootschap afgenomen zonder enige vergoeding of mogelijkheid tot verhaal. Ook wanneer een bestuurder van een bv overlijdt en hierdoor zijn mandaat automatisch ten einde komt, verliest de vennootschap op basis van de huidige wettekst en de interpretatie van de administratie met betrekking tot het begrip personenvennootschap, 25% van zijn productierechten (NER’s), ook al zou het bedrijf binnen de familie worden verdergezet.
Wie vandaag de dag landbouwers moet adviseren over zijn bedrijfsstructuur komt voor onmogelijke situaties te staan. Hoe dergelijke wetgeving tot stand kan komen, is onbegrijpelijk. Wat we in Vlaanderen zelf doen, doen we beter. Wie dat nog gelooft, heeft het stikstofdecreet nog niet gelezen.
