De Shetlandpony: klein postuur, maar oersterk!
Catherine Munro is een Britse antropologe die in 2022 een boek wijdde aan de relaties tussen Shetland-pony’s en de mensen waarmee ze samenleven op de ruige eilanden. Het is onnodig te vermelden dat de pony’s er de hoofdrol speelden, weliswaar in hun natuurlijke habitat.
Als schrijvers een nieuw boek wereldkundig maken over deze kleine edele viervoeter, beschouwen wij dit als een gunstig moment om de Shetland-pony voor de kar te spannen van onze nieuwe reeks ‘Rassenportretten’, waarbij regelmatig verschillende paarden- en pony’s aan bod zullen komen, die vertegenwoordigd worden door een stamboek in ons land.
De Shetland-pony werd vernoemd naar de afgelegen archipel in het uiterste noorden van Schotland. Niet voor niets is de titel van Catherine Munro’s boek The ponies at the edge of the world (De pony’s aan het einde van de wereld).
Klein gefokt, maar groots door hun geschiedenis
Meteen steken we hier van wal met het kleinste inheemse Britse ras. Al eeuwen bevolken de kleine krachtpatsers de Shetland-eilanden. Ondanks zijn klein postuur, is deze pony oersterk. In verhouding tot zijn grootte is dit een van de sterkste paarden ter wereld. Hij is wonderbaarlijk goed aangepast aan het gure, noordelijke klimaat en aan de karige graslanden op de rotsige eilanden.
De Shetlander is dus van nature gehard. Op de eilanden werden de pony’s van oudsher als rij- en draagdier gebruikt. Ze droegen alles, van graan tot turf, dat ‘gestoken’ werd als brandstof. Ondergronds werk in de steenkoolmijnen was voor de pony’s dagelijkse kost. Dankzij hun kracht en klein postuur wurmden ze zich makkelijk door de ondergrondse tunnels. De Shetland-pony is uitermate robuust en verdraagt koude, warmte, regen en sneeuw als geen ander!
De keerzijde van deze medaille was dat er tot ver in de 19e eeuw niet erg selectief werd gefokt. De raszuivere fokkerij kende een ware omwenteling dankzij de aanpak van de 5e Markies van Londonderry, die zijn fokdoel afstemde op een kleine, gedrongen pony met een goede botstructuur. In 1890 werd de UK Shetland Pony Stud Book Society opgericht met de 6e Markies van Londonderry als 1e Voorzitter. Al meer dan een eeuw waakt dit Moederstamboek, samen met de Dochterstamboeken, verspreid in Europa en daarbuiten, over de naleving van de internationale standaard en over de instandhouding van het ras.
Het indrukwekkende ‘eerste’ paardje
Voor veel kinderen was de Shetland-pony het allereerste paard in hun leven. Op de kermis liepen ze ‘live’ in paardenmolen, de ministeeple chase op Jumping Mechelen sprak enorm tot de verbeelding en bij paardenkampen in de maneges zijn ze nog steeds onmisbaar. Rond paardenlocaties in landelijk gebied ziet men maar al te vaak een ‘Shettie’ opduiken als gezelschap van een groter paard. Dit was eveneens het geval voor het onvergetelijke topdressuurpaard Olympic Bonfire van Anky Van Grunsven. Bonfire zijn weidemaatje vanaf dag 1 van zijn pensioen was immers een Shetlander.
Bij veel volwassen paardenmensen was de Shetlander de eerste viervoeter om mee te rijden … en om te leren vallen. Een zadel was niet nodig, hun rug was o zo comfortabel. Hun basisgangen waren immers van die aard dat je het doorzitten als vanzelf aanleerde door mee te gaan met hun bewegingen. Er waren overal wel Shetlanders in de aanbieding om de eerste paardenliefde bij te benen en tot de dag van vandaag is dat niet anders.
De kleine Shetlander veroverde snel veel kinderharten, maar profileerde zich ook als intelligent en gevoelig voor een correcte behandeling. Hun sterke wil heeft dikwijls een negatieve bijklank, maar dit heeft maar al te vaak te maken met de mens en niet met de pony. Zelfs al blijkt de Shetlander je van het voor kinderen, de nadruk dient gelegd te worden op een zorgvuldige en consequente aanpak om er een betrouwbaar rijdier van te maken. Met een verwende pony die geen grenzen kent, kan er onmogelijk gewerkt worden in vertrouwen.
Verder is de Shetlander een kleine en taaie pony en dit werd in de hand gewerkt door het feit dat ze zich op de eilanden dienen te voeden met schrale grassen en heideplanten. Dit is dus geen pony voor een weelderige grasweide. Wel integendeel! Hem een rijke weide voorschotelen is vragen om problemen.
Raskenmerken
De Shetland-pony heeft een breed voorhoofd met brutale, donkere en intelligente ogen. Kleine, rechte oren en een brede snuit met ruime neusgaten zijn eveneens typische kenmerken. Een sterke, korte rug, diepe borst en gespierde lendenen met een sterke achterhand typeren de lichaamsbouw. Korte pijpen en sterke, goedgevormde voeten zorgen voor een stevig fundament aangepast aan de morfologie van de Shetlander.
De basisgangen van de pony’s zijn vrij specifiek en zijn het resultaat van het leven in een rotsachtige omgeving. In de winter krijgt de Shetlander een dubbeldikke vacht als bescherming tegen de weersomstandigheden. De vacht heeft beschermharen die vocht tegenhouden, zodat zijn huid altijd droog blijft. De manen en de staart zijn weelderig en de pony’s hebben licht zijdeachtig behang aan de benen.
De Shetlander in België
In 1960 werd het Belgisch Stud-Book van de Shetland Pony opgericht. Dat ziet er nog steeds op toe dat de internationale standaard gehandhaafd wordt aan de hand van een jaarlijkse hengstenkeuring, regionale keuringen en wedstrijden.
Alleen veulens van wie beide ouders, grootouders en overgrootouders (3 generaties dus) definitief in het stamboek zijn ingeschreven, worden pas tussen 3 en 8 jaar definitief opgenomen na grondige keuring. Tijdens het winterseizoen gaat traditioneel het Belgisch Kampioenschap door voor pony’s die op regionaal vlak het best gepresteerd hebben. Jaarlijks krijgen 6 pony’s de kampioenstitel toebedeeld (hengst/merrie, grote maat, midden- en kleine maat). Het stamboek van de Shetland-pony kan er prat op gaan dat het een van de oudste erkende ponystamboeken in België is. Voor meer info kan je een kijkje nemen op www.shetlandstudbook.be.
Het boek The Ponies at the Edge of the World van Catherine Munro werd uitgegeven bij Penguin Random House UK – ISBN 9781846047268 en is te bestellen bij de betere boekhandel of bij bol.com.
