Rundveebedrijven overheersen in Wallonië, maar akkerbouw wordt steeds belangrijker
De ‘Direction de l’analyse économique agricole’ (SPW Agriculture, Ressources naturelles et Environnement) heeft zojuist de kerncijfers voor de Waalse landbouw voor het jaar 2021 bekendgemaakt. Uit deze cijfers blijkt dat de sector in Wallonië heel stabiel is in termen van de omvang (aantal bedrijven en aantal ha), maar ook dat het inkomen uit landbouwarbeid per arbeidseenheid licht toeneemt.
Hoewel 2021 meer in het teken stond van een geleidelijke terugkeer naar het ‘normale’ leven en in het teken van de hervatting van de economische activiteiten na de Covid-19-pandemie, werd het in Wallonië ook gekenmerkt door verschrikkelijke overstromingen en door somber weer. Wat de landbouw betreft, zijn er verschillende elementen die aandacht verdienen: de stijging van de energieprijs en de moeilijke situatie in de pluimveesector, maar ook het verkrijgen van het statuut ‘vrij van Afrikaanse varkenspest’ en het herstellen van de varkensaantallen bij de varkenshouders.
12.728 landbouwbedrijven en 22.000 vaste werknemers
In 2021 waren er in Wallonië 12.728 landbouwbedrijven voor een landbouwareaal van 740.623 ha, ofwel 44% van de totale oppervlakte van Wallonië (tabel 1). Gemiddeld heeft elk landbouwbedrijf een oppervlakte van 58,2 ha. Rundveebedrijven (melk- en vleesvee gemengd) vertegenwoordigen ongeveer de helft van de Waalse landbouwbedrijven. In dat verband bedekken voedergewassen en weilanden meer dan de helft van het Waalse landbouwareaal. We kunnen dan ook stellen dat het Waalse grondgebied nog steeds voornamelijk gericht is op productie van runderen. Nochtans worden boerderijen gespecialiseerd in akkerbouw steeds belangrijker.
Inzake het aantal werknemers dateren de laatste cijfers uit 2020. Deze werden door de Federale Overheidsdienst Economie bekendgemaakt. Zij tonen aan dat er toen 22.000 vaste werknemers waren in ongeveer 12.700 Waalse landbouwbedrijven. Er waren toen ongeveer 4.500 seizoensarbeiders in dienst. Dat komt neer op 15.000 arbeidseenheden of 1,19 arbeidseenheden per bedrijf.
Gemiddeld beheert een arbeidseenheid 49 ha, maar dit kan sterk variëren afhankelijk van de technisch-economische oriëntatie en de grootte van het landbouwbedrijf.
In landbouwbedrijven met de status van ‘natuurlijk persoon’ wordt het werk in familieverband uitgevoerd, waarbij 93% van de vaste werknemers familieleden zijn. 29% van de vaste werknemers zijn vrouwen.
Meer dan een miljoen runderen
In 2021 waren er in Wallonië meer dan een miljoen runderen, gehouden door 7.482 landbouwers, met een gemiddelde veestapel van 141 dieren per bedrijf (tabel 2). Het fenomeen van de concentratie van de Waalse rundveestapel gaat verder. De vleesproductie overheerst, want er zijn meer vleesveehouders dan melkveehouders. Anderzijds is de gemiddelde veestapel van melkkoeien hoger dan die van zoogkoeien.
Ondanks de snelle groei in de afgelopen 30 jaar, is Wallonië inzake varkens nog altijd niet zo goed vertegenwoordigd ten opzichte van de totale Belgische varkensproductie. In Wallonië werden in 2021 382.222 varkens gehouden door 421 varkenshouders, die elk 10 of meer varkens hebben, ofwel een gemiddelde veestapel van 908 dieren. Dit cijfer varieert sterk volgens de mate van specialisatie van de boerderijen.
Voor 2021 zijn de gegevens voor pluimvee gebaseerd op een representatieve steekproef. Het aantal pluimveeplaatsen blijft groeien. Vleeskuikens domineren momenteel de Waalse pluimveesector, met een aantal plaatsen dat overeenkomt met 75% van het pluimvee.
De productie van schapen en geiten is in Wallonië sinds enkele jaren serieus in opmars, met in 2021 in totaal 84.760 dieren, waarvan 67.660 schapen. In tegenstelling tot andere dieren, zijn schapen en geiten voornamelijk te vinden op landbouwbedrijven als diversificatie en niet als hoofdactiviteit.
Verhoging van de rendabiliteit
Volgens dezelfde cijfers van het Département de l’Etude du milieu naturel et agricole (Demna) voor het jaar 2021 bereikt het geheel van producten van een gemiddeld Waals landbouwbedrijf, inclusief subsidies, een waarde van 3.119 euro/ha landbouwareaal. Dat is 5% meer dan in 2020.
De producten van herbivoren en voedergewassen vertegenwoordigen meer dan 40% van het totaal, wat nogmaals wijst op het belang van de rundveehouderij in Wallonië. De productie van niet-voedergewassen stijgt en vertegenwoordigde in 2021 ongeveer 30% van het totaal. Als we naar deze stijging kijken, zijn het vooral granen en aardappelen die bijdragen tot deze tendens. Dierlijke producten laten ook een stijging zien, maar in mindere mate, hoewel 2021 wordt beschouwd als een goed jaar voor melkveebedrijven.
De totale bedrijfskosten in Wallonië, exclusief lonen, bedroegen 2.463 euro. Dat is een lichte stijging, na de laatste jaren stabiel te zijn gebleven. Deze situatie kan worden verklaard door de stijging van de prijzen van veel productiemiddelen.
Wanneer we starten van een brutomarge – inclusief werk door derden – van ongeveer 1.345 euro/ha landbouwareaal, realiseert een Waals landbouwbedrijf een bruto-overschot van 1.222 euro/ha landbouwareaal en een landbouwinkomen van 844 euro/ha landbouwareaal. Na verscheidene jaren van stabiliteit begonnen deze waarden vanaf 2020 te stijgen en deze stijging zet zich nu verder door.
Ongeacht de economische indicator die geanalyseerd wordt, verbergt het gemiddelde soms grote verschillen tussen de verschillende specialisaties van landbouwbedrijven en tussen prestaties inzake het beheer van de bedrijven…
In 2021 staat het inkomen uit arbeid in de Waalse landbouw per arbeidseenheid gelijk aan 65% van het vergelijkbare inkomen, dat wil zeggen het gemiddelde brutoloon van Belgische werknemers die niet in de landbouw werken, inclusief 13e maand en vakantiegeld. Dit verschil blijft aanzienlijk, maar toch is het de laatste 2 jaar kleiner geworden: het was 60% in 2020 en 44% in 2019.
