Nieuwe regels rond ruimtelijke ordening

en milieu toegelicht

Het Verzameldecreet Omgeving is de verkorte omschrijving van ‘het decreet van 17 mei 2024 houdende diverse bepalingen over omgeving, leefmilieu en natuur en ruimtelijke ordening’. In dit artikel lichten wij een aantal van de wijzigingen toe.

Het maximale volume van een bedrijfswoning

Het Verzameldecreet Omgeving beslecht een reeds lang lopende discussie over de maximale bouwvolumes van bedrijfswoningen. We denken hierbij aan woningen van exploitanten op een landbouwbedrijf. Dit maximale volume was klassiek 1.000 m³, maar bij meerdere bedrijfswoningen kon hieromtrent discussie ontstaan. Enerzijds was er rechtspraak die een mogelijkheid opende voor een tweede bedrijfswoning van eveneens 1.000 m³, terwijl anderzijds het standpunt van het Vlaams Gewest was dat bijkomende gezinnen enkel in de bestaande bedrijfswoning konden worden gehuisvest. Die bedrijfswoning kon dan wel worden uitgebreid tot 1.250 m³.

Nu verduidelijkt het Vlaams Gewest haar beleid en stelt zij uitdrukkelijk dat het bouwvolume van een bedrijfswoning ten hoogste 1.000 m³ mag bedragen en dat, in geval van bewoning door meer dan één gezin dat aan het bedrijf verbonden is, een omgevingsvergunning kan worden verleend voor een bouwvolume van ten hoogste 1.250 m³. Een belangrijke verduidelijking daarbij is het standpunt dat voor de berekening van dat maximale bouwvolume wordt uitgegaan van het gezamenlijke bouwvolume van alle bedrijfswoningen bij hetzelfde bedrijf. Het is in de toekomst dan ook uitgesloten om een bijkomende bedrijfswoning van 1.000 m³ vergund te krijgen als er reeds een bedrijfswoning van meer dan 250 m³ aanwezig is.

De aanpassing van de afwerkingsregel

Artikel 82 van het Verzameldecreet Omgeving voorziet in een verdere inperking van de bepaling uit artikel 4.4.3 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, die in 2009 werd ingevoerd en sedertdien bekendstaat als de ‘afwerkingsregel’. Ze houdt in dat tegen bestaande wachtgevels die op de perceelsgrens staan één eengezinswoning kan worden gebouwd, ook al laten de bestemmingsvoorschriften eigenlijk geen woningbouw toe.

Op basis van deze afwerkingsregel kon, onder bepaalde voorwaarden, in agrarisch gebied een woning worden gebouwd tegen een bestaande wachtgevel aan. Door het Verzameldecreet Omgeving wordt deze mogelijkheid nu heel fel ingeperkt. De afwerkingsregel wordt in de toekomst immers uitsluitend voorbehouden voor de woonreservegebieden en is niet meer toegelaten in de andere gebieden waar woningbouw principieel niet kan. Ingevolge deze wijziging zijn bestaande wachtgevels in agrarisch gebied derhalve geen aanleiding meer om een vergunning voor het bouwen van een woning af te leveren.

Regularisatie zonevreemde functiewijzigingen

Een heel belangrijke nieuwigheid is de mogelijkheid tot regularisatie van de zogenaamde ‘zonevreemde functiewijzigingen’. Dit zijn wijzigingen van de functie van een bestaand en vergund gebouw naar een functie die eigenlijk niet in het betreffende gebied thuishoort. Artikel 4.4.23 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening maakt dergelijke zonevreemde functiewijzigingen onder bepaalde voorwaarden mogelijk. Tot voor kort was enkel een zonevreemde functiewijziging uit het besluit zonevreemde functiewijzigingen vergunbaar als de bestaande functie nog zone-eigen was, maar dit is in de toekomst niet langer een voorwaarde. Voorheen kwam bijvoorbeeld een boerderij na vertrek van de landbouwer en bewoning door een particulier niet langer in aanmerking voor een functiewijziging, maar in de toekomst zal dit wel kunnen.

Inwerkingtreding

Het Verzameldecreet werd in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd op 10 juli 2024, en is voor een groot aantal bepalingen in werking getreden op 20 juli 2024. Omdat er geen algemene overgangsbepalingen voorzien zijn, kunnen de meeste bepalingen dus ook toegepast worden in lopende vergunningsaanvragen waarvan de datum van vergunning(sweigering) ligt op of na 20 juli 2024.

Jan Opsommer