Vaccinatiecampagne tegen blauwtong gelanceerd

De koninklijke besluiten die de vaccinatieverplichting voor blauwtong invoeren, zijn eind januari gepubliceerd. De weg is dus vrij gemaakt voor de concrete uitrol van de campagne. In oktober besloot minister van Landbouw David Clarinval (MR) om de vaccinatie van alle runderen en schapen tegen het blauwtongvirus serotype 3 (BTV3) en 8 (BTV8), en EHD (enkel runderen), te verplichten. Het federaal parlement keurde daarop het budget van 40 miljoen voor de vaccinatiecampagne op 20 december goed.

Elke rundvee- of schapenhouder, ongeacht of het gaat om een professionele of een hobbyhouder, ongeacht of hij 1 of 2 dieren of een groot beslag heeft, ongeacht of het gaat om een traditionele of een biologische veehouderij, moet zijn dieren laten vaccineren tegen deze vectorziekten.

Specifiek moeten alle runderen, met uitzondering van vleeskalveren, en schapen geboren voor 1 januari 2025 gevaccineerd worden. Er is een steun voorzien voor veehouders van 23,50 euro per rund en van 7 euro per schaap, onder voorbehoud van een volledige vaccinatie tegen alle ziekten voor 1 juni 2025. De campagne ging in januari van start en loopt de eerste juni van dit jaar af, de uiterste datum dus waarop de dieren gevaccineerd moeten zijn. “Als de bijsluiter 2 injecties voorschrijft, kan je best dus ten laatste begin mei met de eerste beginnen” zegt Herman Claeys van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. De vaccinaties dienen ook voor de deadline geregistreerd te worden in het bedrijfsregister en Sanitel.

Mogelijk dekt deze tussenkomst niet de volledige kost van de vaccinaties. Dierenartsen kunnen altijd nog meer aanrekenen ervoor. “Deze financiële tussenkomst is een hulp om de kost van de vaccinatie te verlichten, maar de reële kosten zijn afhankelijk van de vrije markt”, aldus Claeys.

Sinds 15 januari is de aangifteplicht voor zowel blauwtong als EHD terug van kracht (zie Landbouwleven 16/01/2025). Bij elke verdenking van deze ziektes, moeten veehouders hun dierenarts contacteren.

Communicatie

De campagne gericht naar veehouders werd in nauw overleg met de vertegenwoordigers van de sector en dierenartsen uitgevoerd.

Er werd een individuele brief verzonden naar de 45.000 betrokken houders, waarin de modaliteiten van de vaccinatie werden toegelicht.

De dierenartsen hebben ook een officiële communicatie ontvangen waarin hun rol in deze campagne werd verduidelijkt. Hun medewerking is essentieel, want de overheidssubsidie zal enkel via een erkende dierenarts worden toegekend. Dierenartsen ontvangen de steun van de overheid en moeten deze doorstorten naar de veehouders, via een vermindering op de factuur of via een creditnota.

Een specifieke website (www.btv-ehdv.be) centraliseert verder alle praktische informatie en zal regelmatig geüpdatet worden. Verdere vragen kunnen veehouders versturen via een specifiek mailadres, waarna een speciaal opgerichte informatiecel deze beantwoordt.

DGZ en Arsia, de gewestelijke diergezondheidsverenigingen, nemen actief deel aan de organisatie en hebben met name in januari webinars geleid. De webinars van DGZ vallen opnieuw te bekijken op de website van de organisatie.

De overheid volgt samen met de farmaceutische laboratoria de situatie op om de beschikbaarheid van de miljoenen vereiste dosissen te verzekeren.

Actuele situatie

Nederland was sinds 2009 vrij van het blauwtongvirus tot in september 2023 de eerste uitbraak van BTV3 plaatsvond. “In België zijn in oktober 2023 de eerste gevallen van BTV3 vastgesteld”, zegt Eva Van Mael van DGZ. “Toch bleef het aantal besmettingen dat jaar beperkt.” De uitbraken verspreidden zich niet verder dan het grensgebied met Nederland dankzij een voor ons positieve windrichting naar het noorden. “Dan brak de winterperiode aan, waardoor de knutten minder actief waren door de lage temperaturen.”

Sinds juli 2024 werd België echter getroffen door een zware uitbraak van BTV3. “Het virus verspreidde zich over het volledige land, met een piek in besmettingen in augustus en september.” Vooral runderen en schapen werden aangetast, maar ook geiten, alpaca’s en hertachtigen zijn besmet geraakt.

In totaal zijn meer dan 3.670 besmettingen bevestigd, maar dat is een onderschatting. “In de piek van de uitbraak van het blauwtongvirus werden niet alle verdenkingen meer bemonsterd.” Dat de impact van BTV3 enorm groot was, blijkt uit de sterftecijfers van Rendac: de oversterfte in 2024 bij runderen was 35% en bij schapen zelfs bijna 200%.

Momenteel zijn de blauwtongvrije landen in de EU in de minderheid. Bovendien werd er in oktober 2024 een nieuw serotype, BTV12, vastgesteld in Nederland. De gevallen bleven volgens de informatie van DGZ beperkt tot 11 positieve stalen over 8 locaties. BTV8 waart daarnaast nog rond in Frankrijk. Daarom werd het opgenomen in de huidige vaccinatiecampagne.

EHD serotype 8 is tot nu toe niet vastgesteld in ons land, zegt Van Mael. “Eind 2022 voor het eerst vastgesteld in Europa, in Sicilië en Sardinië. Een jaar later dook het op bij runderen in Frankrijk.” Sindsdien verspreidt het virus zich snel richting het noorden.

Kuddes beschermen

Sinds januari 2024 werden volgens het kabinet van Clarinval 379.522 dosissen van het vaccin tegen BTV3 geregistreerd in Sanitel voor runderen, 23.687 tegen BTV8 en meer dan 14.000 tegen EHD. Voor de schapen werden er 83.928 vaccinaties toegediend tegen BTV3 en 6.899 tegen BTV8.

Volgens DGZ viel het aantal vaccinaties, op basis van vaccinatiecijfers in het najaar van 2024, tot nu toe tegen. Zo had maar de helft van de 3.600 veehouders die deelnamen aan een bevraging van DGZ, hun dieren gevaccineerd tegen blauwtong. “De lage vaccinatiegraad en de enorme impact van de epidemie hebben geleid tot de beslissing van een verplichte vaccinatiecampagne”, aldus Van Mael.

Met deze nationale mobilisatie bundelen de regering, de veehouders en de dierenartsen hun inspanningen om de beslagen duurzaam te beschermen en de economische en sanitaire impact van de ziekte te beperken, schrijft het kabinet van Clarinval in een persbericht. “Veehouders, dierenartsen en overheid moeten samenwerken om het succes ervan te garanderen.”

“Ik wil de veehouders en de dierenartsen feliciteren met hun voorbeeldige mobilisatie ten aanzien van blauwtong”, zegt Clarinval. “Dankzij hun engagement is de vaccinatiecampagne op de goede weg. De dierenartsen zullen bijzonder aandachtig zijn voor de registratie van de vaccinaties in Sanitel, wat een sleutelelement is om te zorgen voor een strikte opvolging. Vaccinatie is het enige efficiënte middel om onze beslagen te beschermen en nieuwe verliezen te vermijden. Ik roep alle betrokken veehouders dus op zo snel mogelijk het nodige te doen.”

Boerenbond is tevreden dat de vaccinatiecampagne op gang is getrapt met de nodige omkaderingsmaatregelen. “Deze verplichte vaccinatiecampagne moet vee- en schapenhouders behoeden voor nog meer schade en voorkomen dat er meer dieren ziek worden of sterven, want in 2024 was de schade groot. Dankzij de financiële bijdrage door de federale overheid en voldoende beschikbare vaccins verwachten wij een succesvolle vaccinatiecampagne zodat de dieren veilig de wei op kunnen gaan in het voorjaar.”

Thor Deyaert