Blusschuim is mogelijke bodemverontreiniger
Een melkveebedrijf in de Antwerpse gemeente Stabroek werd beperkingen opgelegd nadat het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen concentraties PFAS aantrof in het vlees. Er zouden nog 4 andere risicobedrijven zijn.
De melk van het Stabroekse bedrijf mag nog gewoon verkocht worden maar de naar slacht afgevoerde runderen moeten bemonsterd worden.
Op de laatste commissie Leefmilieu van deze legislatuur, op dinsdag 7 mei, vroeg volksvertegenwoordiger Tinne Rombouts (cd&v) zich in dit verband af of er nog ergere risico’s in de lucht hangen. In de getroffen regio zijn er volgens haar verschillende bronnen van PFAS mogelijk. De landbouwer is naar alle waarschijnlijkheid niet de veroorzaker er van. Maar het bedrijf en het landbouwgezin ondervindt er wel drastische gevolgen van.
Nog 4 landbouwbedrijven
Rombouts veronderstelt dat de vervuiling vermoedelijk via de bodem en het voedsel van de dieren verspreid werd. Ze wilde van Vlaams minister Demir weten hoe Vlaanderen hiermee aan de slag gaat.
Commissielid Mieke Schauvliege (Groen) deelt de bekommernis van haar collega Rombouts. Zij herinnerde er aan dat de vaststelling van de te hoge PFAS-concentratie in Stabroek al van oktober vorig jaar dateert. Het FAVV heeft sindsdien nog 4 andere landbouwbedrijven van Stabroek aangeduid als ‘bedrijf met verhoogde risicofactoren.’
In de omgeving zijn er verschillende mogelijke PFAS-bronnen, zoals 3M in Zwijndrecht en afvalverwerker Indaver. Volgens Schauvliege kan in Stabroek de voedselveiligheid niet langer gegarandeerd worden door de te hoge PFAS-concentraties.
Blusschuim
Minister Zuhal Demir (N-VA) verduidelijkte de commissieleden dat het FAVV vanuit zijn expertise deelneemt aan de Vlaamse inhoudelijke expertengroep zorgwekkende stoffen. Het betreft een brede groep van Vlaamse en federale administraties en kennisinstellingen die maandelijks overleggen over onderzoeks- en beleidstrajecten rond PFAS en andere zorgwekkende stoffen.
Volgens minister Demir zijn er momenteel geen tekenen voorhanden dat de verontreiniging in Stabroek te wijten is aan 3M of Indaver. Het geïntegreerde beschrijvende bodemonderzoek voor de omgeving van 3M is eind december 2023 afgerond. Uit dit onderzoek blijkt dat de impact van de verontreiniging met PFOS beperkter is dan de zone van 10 km. De impact van 3M reikt op basis van dit bodemonderzoek niet tot in Stabroek. Het departement Zorg is volgens minister Demir daarom bezig zijn no-regretmaatregelen voor de 3M-site bij te werken.
Het is volgens Demir duidelijk dat er ook buiten de zone met impact van 3M spots voorkomen met PFAS-verontreiniging van zowel gekende als ongekende bronnen. Vooral brandweerkazernes en oefenterreinen van de brandweer waar met blusschuim is gewerkt, hebben een grote kans op aanwezigheid van bodemverontreiniging met PFOS.
De minister zegt dat in het geval van Stabroek de nabijgelegen brandweerpost van Stabroek een mogelijke verontreinigingsbron is. Ze heeft de OVAM gevraagd om samen met het FAVV de bron van verontreiniging op te zoeken, voor zover het gaat om een bronverontreiniging.
Minister Demir verwijst naar het initiatief dat ze nam om een interfederaal PFAS-fonds uit te werken opdat bedrijven en burgers een vergoeding kunnen krijgen. Maar dit dossier heeft volgens haar vertraging opgelopen wegens onenigheid binnen de Federale Regering.
Geen onmiddellijk risico
Uit de expertverslagen onthoudt Demir dat, wat de meetbare PFAS betreft, de uitstoot geen onmiddellijk risico vormt. Indaver heeft bovendien de verplichting de PFAS-uitstoot maximaal in te perken. Indaver heeft daarvoor een actieplan moeten uitwerken. De voortgang daarvan wordt door verschillende overheidsdiensten opgevolgd.
De grote uitdagingen zijn volgens minister Demir de PFAS die tot op heden niet nauwkeurig gemeten kunnen worden. Daartoe behoort de ultrakorteketen-PFAS. Wereldwijd bestaan hiervoor nog geen methoden.
In januari werden door de afdeling Handhaving bij Indaver emissiemetingen uitgevoerd en diverse stalen genomen. Hierbij zullen de ultrakorteketen-PFAS worden bepaald en non-targetanalyses worden uitgevoerd.
Deze laatste methode is volgens minister Demir uiterst vernieuwend. Daarmee kan nagegaan worden of er nog andere PFAS aanwezig zijn dan diegene die nu nauwkeurig gemeten kunnen worden.
Minister Demir verwacht de resultaten nog in de loop van deze maand. Op basis hiervan kan geoordeeld worden of er bijkomende maatregelen nodig zijn.
Voor het onderzoek naar meetmethoden van ultrakorteketen-PFAS, nontargetanalyses, het in kaart brengen van de aanwezigheid van PFAS in het milieu en het onderzoek naar veilige PFAS-verbranding maakt minister Demir in het kader van het PFAS-actieplan binnenkort nieuwe budgetten vrij.
De Vlaamse minister voor Leefmilieu roept op tot medewerking voor de productnormering om PFAS binnen België aan banden te leggen, iets wat Denemarken en onlangs Frankrijk hebben gedaan.
