Nationaal kampioenschap van het Belgisch trekpaard, ons levend cultureel erfgoed!

Op zondag 10 december 2023 is het de jaarlijkse hoogdag van het Belgisch trekpaard: het Nationaal Kampioenschap tijdens Agribex.

In 2019 werd de merrie Jana van ‘t Hengelhof van de familie Smeers en zonen uit Houthalen kampioene. - Foto: JV

Door : Landbouwleven

Gepubliceerd op : 1/12/2023 13:50

Leestijd : 6 min

N et als de vorige editie zijn er ruim 130 inschrijvingen, met niet alleen merries en hengsten, maar ook verschillende loten, stammerries met afstammelingen en stamhengsten met afstammelingen.

Het kruim van de Belgische trekpaarden zal er te zien zijn en strijden voor de titel van Nationaal Kampioen.

Hengsten

Bij de hengsten wordt het een titanenstrijd. Op zijn minst één nationale kampioenhengst trekt de handschoen opnieuw aan en zal het opnemen tegen de reekswinnaars van dit jaar en tegen de hengsten die door een eerdere reeksoverwinning rechtstreeks voor het kampioenschap kunnen inschrijven. Met Rivaal van de Boterhoeve en Vino van Luchteren hebben we in de recente geschiedenis reeds 2 meervoudige kampioenen. Krijgt dat dit jaar navolging?

Merries

Bij de merries zullen de reekswinnaars het opnemen tegen de rechtstreeks voor het kampioenschap ingeschreven merries. De kwaliteit van de Belgische merriestapel geniet wereldfaam en de topmerries tekenen present.

Paarden tentoongesteld op stand van KMBT

De kwaliteit van de trekpaardenmerries zal ook te bewonderen zijn op de stand van de Koninklijke Maatschappij het Belgisch Trekpaard (KMBT). De tentoongestelde paarden illustreren waar de selectie van het Belgisch trekpaard op gericht is: langleefbaarheid, harde benen, super bewegingen en een prachtig exterieur:

Hepper Dilan, een hengst geboren in 2007, draaft nog als een jong veulen en stamt uit de onvolprezen bloedlijn van Isidore van den Hagelberg, die borg staat voor hard beenwerk;

Robin van de Grens, een dochter van deze Hepper Dilan, illustreert dat hij deze kwaliteit ook vererft;

Sibelle van het Rijkelhof, de Nationaal Kampioene van 2018, heeft niets van haar kwaliteit verloren: hard beenwerk, superbewegingen een prachtig exterieur en als bijkomende troef haar zwarte haarkleed. Dat ze haar kwaliteiten vererft, illustreert ze met haar zoon Milan van het Rijkelhof, een van onze tophengsten;

Mischa van Luchteren, de nationaal kampioene van 2019, met dezelfde kwaliteiten als Sibelle, en stammend uit een van de topmoederlijnen van ons Belgisch trekpaard. Ze is onder andere een volle zus van Milo van Luchteren, de Nationaal Kampioen van 2015;

Delphine van ’t Ijzerhof, geboren in 2012, het jaar dat haar moeder Juna Van Berchem Nationaal Kampioene werd;

R oos van ’t Groeneveld, de benja min van de tentoongestelde paarden, geboren in 2017.

Voor de fokkers is zeker ook het jong aanstormend geweld interessant dat nog niet in aanmerking komt voor het kampioenschap, maar dat klaarstaat om de rol over te nemen. Bij de jeugd ziet men ook hoe de raçeurs fokken.

Roemrijke traditie van trekpaardcultuur

De trekpaardcultuur heeft een lange en roemrijke traditie. De Romeinen roemden reeds de paarden van de Belgen. Het vierspan van keizer Nero kwam uit onze contreien. Het Belgisch trekpaard heeft zich voortdurend en op een dynamische manier aangepast aan een veranderende samenleving, en dit zonder zijn eigenheid te verliezen. In de middeleeuwen was het een ridderpaard. Nadien werd het een trekkracht, niet alleen voor de landbouw, maar ook in de industrie en het transport. Het trok letterlijk en figuurlijk onze economie. De dag van vandaag zit de toekomst van het trekpaard voornamelijk in de recreatie.

‘Verpaarding’ van België

Als we de ‘verpaarding’ van België in historisch perspectief bekijken, komen we tot de voor niet-ingewijden bevreemdende vaststelling dat er vandaag in België amper meer paarden zijn dan in de glorieperiode van het Belgisch trekpaard. Van 1846 tot kort na de Tweede Wereldoorlog waren er in België ongeveer 270.000 paarden, hoofdzakelijk trekpaarden. In de gloriejaren werden er jaarlijks 30.000 tot 40.000 trekpaardveulens geboren. Momenteel zijn er in België ruim 300.000 paardachtigen geregistreerd, waarvan ongeveer 20.000 trekpaarden zijn.

De huidige paardenpopulatie levert slechts een fractie van voormelde aantallen veulens. De (hoofd)rol is nu weggelegd voor de Belgische jumpingpaarden, die wereldwijd succes halen. Vaak zijn deze paarden gefokt of bereden door nazaten van families die vroeger roem vergaarden met Belgische trekpaarden.

Het Belgisch trekpaard blijft bij ons publiekslieveling nummer één op allerhande manifestaties.

Wereldwijde vraag naar Belgische trekpaarden

Er is vanuit de hele wereld vraag naar Belgische trekpaarden. Er vertrekken ook nu nog Belgische trekpaarden naar alle windstreken. De teneur is dat er vooral vraag is naar paarden met hard en gezond beenwerk en naar kleur. De klassieke bruinschimmel blijft in trek bij de traditionele fokkers en staat nog steeds voor het grootst aantal kwaliteitspaarden. Voor paarden met kwaliteit vindt men steeds een koper en dit ongeacht de kleur. Het aantal geboren veulens blijft min of meer stabiel.

De steun die de regionale overheden – zowel Vlaanderen als Wallonië – bieden, helpt het trekpaard te overleven. Ook gemeenten en provincies geven steun, in het bijzonder de provincie Vlaams-Brabant. Dat verklaart mee waarom er in Vlaams-Brabant relatief veel trekpaardveulens geboren worden en waarom activiteiten met trekpaarden er veel volk trekken, denk maar aan de jaarmarkten te Londerzeel, Merchtem en Vilvoorde, de trekpaardendag te Vollezele en de dag van het Belgisch trekpaard te Sint-Pieters-Leeuw.

Gebruik van trekpaard stijgt

Belangrijk is dat het gebruik van het trekpaard toeneemt. Een ras dat gefokt wordt zonder gebruiksdoel is gedoemd om ten onder te gaan. Ons Belgisch trekpaard blijft een ideaal recreatiepaard dat zowel aangespannen als bereden voor familiaal plezier zorgt. Opleidingen om met trekpaarden te leren werken, zijn binnen de kortste keren volgeboekt.

In elk dorp kan je nog wel een Belgisch trekpaard bewonderen. Manifestaties met trekpaarden waar men inzet op promotie van onze trekpaarden met vliegende tapijten, paardenmolens, demonstraties met werkende trekpaarden: ze staan allemaal borg voor massale belangstelling en plezier voor jong en oud.

Nostalgie, sympathie en een goed gevoel

Het Belgisch trekpaard is iets van ‘ons’. Het roept warmte, nostalgie, sympathie en een goed gevoel op. Het is de kunst om van eenvoudige dingen te genieten. Voor elk kind dat ooit op een vliegend tapijt mocht zitten, is dat een onvergetelijke belevenis. Waar huisvuil opgehaald wordt met trekpaarden komen de mensen naar buiten om het paard te aaien. Dat zien we nog niet direct gebeuren met een vuilnis(vracht)wagen.

Naast het fokken van trekpaarden, is er een ganse reeks ambachten verbonden aan ons Belgisch trekpaard. Hoefsmeden met ‘travail’, gareelmakers, enzomeer vormen een onderdeel van de trekpaardcultuur, die we blijven koesteren.

Sociale beleving

De trekpaardcultuur omvat ook de hele sociale beleving die rond het trekpaard hangt. De jaarmarkten en andere wedstrijden, gaande van ringsteken, ganzenrijden, trekwedstrijden, boomslepen, ploegen tot de animatie met trekpaarden voor kinderen, demonstraties met klassieke aanspanningen, enzomeer worden immers niet alleen gedragen door de trekpaardenhouders, maar ook door de bezoekers. Beurzen als Libramont, Agribex en Agriflanders trekken massaal bezoekers en opmerkelijk is dat het trekpaard daar de publiekstrekker bij uitstek blijft.

De trekpaardwereld is er een waar rang of stand er niet toe doet. De trekpaardenfokker bij wie het fingerspitzengefühl voor het fokken van kwaliteitspaarden van generatie op generatie werd overgeleverd, staat op de prijskamp naast – en niet zelden voor – de rijke industrieel die evenzeer geniet van onze trekpaarden. De sociale beleving die rond het trekpaard hangt, het sociaal contact tussen fokkers, gebruikers en bewonderaars bevordert de samenhorigheid van de trekpaardengemeenschap.

Het Belgisch trekpaard is iets typisch Belgisch, maar dan wel iets dat de wereld veroverd heeft. Tot op heden is het wereldbefaamd, net als Brussel, onze frieten, onze chocolade en Eddy Merckx.

Traditie voortzetten

Het is aan onze generatie om deze traditie voort te zetten. Het hoeft geen betoog dat interne verdeeldheid onder trekpaardhouders, inteelt, oneerlijke praktijken en zieke benen zwakke punten zijn. Het is aan ons om die zwakke punten aan te pakken om ons sterk Belgisch trekpaard en al wat er rond hangt door te geven aan de volgende generatie. Verder kijken dan de kerktoren is daarbij de boodschap. De uitbouw van ons stamboek in Europees en mondiaal perspectief is de uitdaging.

Het devies van de KMBT blijft ‘Eendracht maakt macht!’. Dat staat haaks op het uitsluiten van paarden of mensen.

Iedereen wordt alvast uitgenodigd om er op 10 december een groot feest van te maken!

Jan De Boitselier

(KMBT)