Boeren mét de natuur in de schaduw van Zaventem

Landbouwer Rudi geeft in de context van de boerenprotesten en de huidige landbouwpolitiek aan dat het boeren mét de natuur is. Voor hem komt hier ook nog eens bij dat het boeren in de schaduw van de Brusselse agglomeratie is. Dit heeft zo zijn eigenheden.

Rudi Claessens is de vierde generatie op het bedrijf, Agrro Vuerenkouter. “Mijn grootvader had enkele melkkoeien, maar die waren verdwenen nog voor ik overnam. Voor mijn vader was witloof de hoofdzaak, maar dat teel ik niet. Zelf ben ik 61 jaar en heb ik geen rechtstreekse opvolger. Wel gaat een familielid, Karel Brusselaers, de boerderij overnemen. Met het oog hierop draait hij nu al mee.”

Hoe ziet jouw teeltplan eruit?

Dit bestaat uit traditionele akkerbouwgewassen, met een zwaartepunt bij de granen. Wintertarwe, wintergerst en winterkoolzaad worden al jaren verbouwd. Het teeltplan wordt verder aangevuld met korrelmaïs, suikerbieten en aardappelen. Het ras Fontane wordt geteeld voor de frietindustrie, het ras Charlotte voor de thuisverkoop (rechtstreeks of via een hoeve-automaat). Dit jaar gaat er voor het eerst vlas gezaaid worden op het bedrijf. Er was vraag om dit te doen én niet het volledige areaal wintertarwe is uitgezaaid, omwille van de slechte weersomstandigheden dit najaar. Dan moeten we inspelen op de opportuniteiten die zich aandienen.

Op het ogenblik van ons bezoek eind maart, stonden ze er klaar om nog zomerhaver en zomergerst uit te zaaien van zodra de veldomstandigheden het toelieten.

Met zo’n mooi aanbod aan diverse teelten en mooie vruchtrotatie, krijg je dan veel teeltbegeleiding?

Ik val terug op een ruime eigen ervaring, die ik aanvul met raad van de fytoleverancier. Ook volg ik de adviezen en informatie op die proefcentra zoals LCG, PCA, LCV... verspreiden.

Bemesting

Er zijn geen dieren op je bedrijf. Mis je dan geen stalmest?

Ik vind dat een fantastisch product, maar het is schaars én te duur in aankoop voor onze teelten. Eigenlijk is dit een contradictorische situatie: stalmest is prachtig voor de bodem, maar toch stuurt de wetgever zijn beleid in de richting van minder dieren... Compost vind ik nog zo een schitterend product, maar ook hier is het betalen om te bekomen én vallen we in concurrentie met particulieren en tuinaanleggers. Zij hebben een grote vraag naar compost, waardoor het aanbod (en de prijzen) soms ontoereikend zijn voor landbouw. Wel neem ik al jaren drijfmest af. Ik heb echt een goede vertrouwensrelatie opgebouwd met de aanbieder. Sinds enkele jaren dien ik ook drijfmest toe op wintertarwe. De interesse om dat te doen was er al langer. Enkele jaren terug heb ik hiervoor zelf een ton aangekocht, een enkelas op brede banden van 11.500 l en een nieuwe lichtgewicht sleepvoetinjecteur.

Waarom heb je dit aangekocht? Drijfmestinjectie wordt toch vaak verzorgd door de aanbieder?

Specifiek om in te spelen op het ideale moment. Dit is uiterst belangrijk bij de voorjaarsbemesting van wintertarwe. Vorig jaar was er eigenlijk geen enkel goed moment in het natte voorjaar van 2023 om dit te doen. Ik heb dit toch gedaan en moet toegeven dat je tot bij de oogst de rijsporen zag. Om echt flexibel te kunnen zijn en onafhankelijk te zijn van aanvoer van drijfmest heb ik een mobiele mestzak gelegd om drijfmest in voorraad te hebben. Zo kan ik direct uitrukken op het meest geschikte moment.

Vallen de resultaten van drijfmest op granen mee?

Kan je in goede omstandigheden drijfmest op wintertarwe toedienen, dan lukt dat perfect! De interesse voor deze techniek was er al langer bij mij, maar je ziet dit in de regio weinig gebeuren. Onder collega-boeren in de streek kreeg mijn idee/interesse geen bijval. Nu ze de resultaten zien, moeten ze toegeven dat de techniek potentieel heeft.

Precisielandbouw

Kan je gebruikmaken van veel eigen mechanisatie of komt de loonwerker er nog regelmatig aan te pas?

Aardappelen worden gepoot en gerooid door de loonwerker. Ook de suikerbieten worden gezaaid en geoogst door een loonwerker. Verder doen we alles zelf, ook maïs zaaien. Ik heb een eigen dorser, zowel voor de granen als de korrelmaïs. Ik doe zelf beperkt loonwerk voor andere landbouwers.

Maak je gebruik van precisielandbouwtechnieken?

Ja, ergens rond 2010 heb ik een eerste gps-toestel gekocht. Dat is heel handig om bijvoorbeeld bij het zaaien werkgangen over te slaan en om minder te manoeuvreren op de kopakker. Bij het spuiten en kunstmeststrooien wordt overlap vermeden en er is sectieafsluiting op de spuitboom. We strooien zelfs variabel kalk op basis van een taakkaart. Daarvoor is er eerst een scan van de percelen gebeurd door Agrometius.

Je boert in een (licht) heuvelachtig landschap. Ik vermoed dat erosie dan ook wel een aandachtspunt is.

Klopt. Ik denk dat ons bedrijf een van de eerste is die zo’n 20 jaar terug erosiestroken aanlegde. Daarnaast hebben we een erosiepoel en 3 hout-hakseldammen.

Sinds ik zo’n 15 jaar terug met niet-kerende bodembewerking ben begonnen, heb ik er het positieve effect van gezien en de erosie zien minderen. Ik moet wel toegeven dat het een leerproces is waar je door moet. In de zomer op de graanstoppel zet ik doorgaans een diepwoeler in. Dat is een uitvoering met meerdere Michel-tanden in een V-vorm, opgesteld over meerdere balken. Dit type tand heft de bodem op. Dat creëert breuklijnen en verlucht de bodem, maar mengt de bodem niet. Je kan dit pas doen als de grond het toelaat. Het mag niet in natte omstandigheden gebeuren! Toegegeven moet worden dat niet-kerend werken arbeidsintensiever is en meer herbicideninzet vraagt. Ik probeer de grond zoveel mogelijk bedekt te houden om het onkruid te beheersen en pas de techniek van het vals zaaibed toe.

Dichtbevolkte maatschappij

Boeren in Zaventem zal door het dichtbevolkte gebied wel zijn uitdagingen kennen, die we in andere regio’s niet zien, veronderstel ik.

Het is hier druk verkeer met een zware ochtend- en avondspits op de weg voor de boerderij. Ook in de nabije omgeving is dat zo. Daar moet je rekening mee houden. Er is ook een grote druk op de grond vanuit huishoudens (bebouwing), maar ook vanuit industrie en bebossingsprojecten. Dit laatste is onze grootste concurrent geworden om landbouwgrond aan te kopen. Al moet ik bemerken dat de gemeente nu precies lijkt te waken over de grondinname en over het niet te hard benadelen van de landbouw. Sluikstorten is hier in de regio een echt probleem. Dat gaat niet over enkele zakken afval die achter- gelaten worden, maar ganse vrachtwagenladingen die gedumpt worden langs de rand van het veld. Tractorsluizen helpen daar niet tegen. Die heeft de gemeente eerst aangelegd en pas daarna zijn ze in dialoog gegaan met de landbouwers. De politiecommissaries zei: “Je hebt een doorgang van 3m. Dat is toch voldoende?” Niet wetende op dat moment dat we in de landbouw met uitzonderlijk vervoer zitten...

Kom je in zo een drukbevolkt gebied niet frequent fietsers en wandelaars tegen in het veld?

Ja, bij het begin van de coronacrisis was het niet te doen hoeveel volk er in het landbouwgebied kwam. Ik vermeed op den duur om in het weekend op het veld te gaan werken. Als ik met fietsers of wandelaars geconfronteerd word, probeer ik altijd rustig het gesprek aan te gaan, hoe uitdagend hun gedrag ook is. Een probleem is dat ze te ver van de landbouw staan en van niets meer besef hebben. Ze denken dat een veld openbaar domein is en dat de erosiestroken of andere beheersstroken wandelpaden zijn. Ze gaan wandelen, maar steken het veld kriskras over om de kortste weg te nemen. We zijn in Zaventem nog met 13 boeren tegenover 37.000 inwoners. Ik probeer daar rekening mee te houden. Dat kan in kleine dingen zitten, zoals geen meststoffen op het straat laten komen en als er modder op de straat komt, die terug opkuisen.

Tim Decoster