Grote uitdagingen voor aardappeltelers door lage beschikbaarheid van pootgoed
De aanvoer van pootaardappelen voor de teelt van 2024 lijkt moeilijk te worden. Vergeleken met 2022 is het pootgoedareaal met 7% gedaald in de 5 belangrijkste pootgoed producerende landen in de Europese Unie (Nederland, Frankrijk, Duitsland, Denemarken en België).
Het totale areaal is op 3 jaar tijd met 10.000 ha gedaald, tot ongeveer 84.200 ha vorig jaar. Alle rassen zijn getroffen.
Oorzaken
Over het algemeen werd de productie van pootaardappelen in 2023 gekenmerkt door een gemiddelde opbrengst, maar een vrij grove maat (weinig knollen per plant). Verder was er een sterke virusdruk aan het begin van de teelt, wat leidde tot vele declasseringen tijdens de certificering. Enkele honderden hectares konden door het natte weer niet worden geoogst, voornamelijk in Nederland.
Deze factoren leiden tot een lage beschikbaarheid van pootaardappelen voor de uitplant van 2024, ondanks de groeiende vraag, vooral naar friet- en chipsgeschikte rassen. De Europese aardappelverwerkende industrie blijft groeien en wil steeds meer grondstof. Het resultaat zijn (zeer) hoge prijzen voor pootaardappelen, ongeacht de sector (frieten, chips, verse markten) en ongeacht de commerciële context (al dan niet gekoppeld aan een aardappelcontract).
Regels en normen
Voor producenten van consumptieaardappelen (verwerking of verse markt) zal de verleiding dus groot zijn om hun traditionele bevoorrading aan te vullen met andere bronnen.
In het belang van de hele sector is het nuttig om op te roepen tot de naleving van alle geldende regels en normen:
Hoevepootgoed is strikt gereglementeerd in de verschillende landen en is strikt voorbehouden voor zelfbevoorrading. In België moet hoevepootgoed vóór de productie aangegeven worden bij het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). En in het geval van circulerend pootgoed (dit wil zeggen geproduceerd, opgeslagen of gebruikt buiten het gebied van de gemeente van het landbouwbedrijf en de aangrenzende gemeenten) moet de operator een erkenning aanvragen bij het FAVV voor de afgifte van plantenpaspoorten en moeten verschillende fytosanitaire analyses uitgevoerd worden.
Hoevepootgoed
De eisen met betrekking tot het hoevepootgoed zijn:
Het is verboden om ondermaatse consumptieaardappelen van de voorafgaande oogst te recupereren.
Gebruikers zullen waarschijnlijk vragen om een vroege levering van het pootgoed, uit angst voor een tekort of om over te gaan tot snijden. Van zodra het pootgoed geleverd wordt, gaat de verantwoordelijkheid voor een professionele bewaring over naar de ontvanger. Bekijk daarvoor de technische aanbevelingen van Belpotato.be.
Het snijden van pootgoed zal dit jaar op grote schaal gebeuren. Als dit niet correct gebeurt, is de kans groot dat schimmel-, virale of bacteriële ziekten snel en op grote schaal worden verspreid, in het bijzonder quarantaineziekten. Het herkalibreren en snijden van pootaardappelen is altijd op eigen risico en voor rekening van de gebruiker. In overeenstemming met de huidige regelgeving voor het in de handel brengen van pootaardappelen verliezen alle gesneden pootaardappelen automatisch hun status als gecertificeerd pootgoed en alle daaraan verbonden garanties. De verantwoordelijkheden van pootgoedproducenten verdwijnen dan de facto.
Snijden van pootgoed
Zodra het besluit is genomen om te snijden, mag de landbouwer alleen pootgoed planten dat door hemzelf is gesneden of door een aannemer die hij daarvoor heeft aangesteld, en onder de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever. Ga de eisen van het FAVV na met betrekking tot het snijden van pootgoed. Het snijden moet gebeuren in overeenstemming met goede praktijken (zie www.vegaplan.be). Indien het door een loonwerker wordt uitgevoerd, moet deze geregistreerd zijn bij het FAVV. Hij moet ook gecertificeerd zijn bij Vegaplan als loonwerker.
Kwaliteit beoordelen
In de huidige context wil Belpotato.be ook de volgende punten benadrukken voor gebruikers van pootgoed:
Beoordeel de kwaliteit van de geleverde planten zodra je ze ontvangt. Gebruik de praktische handleiding ontwikkeld door Belpotato.be, gebaseerd op gebruiksvriendelijke checklists en fotografische schalen. Het doel is om eventuele problemen zo vroeg mogelijk op te sporen en om zo de gevolgen voor alle betrokken partijen te beperken.
Bewaar en beheer het pootgoed in overeenstemming met de technische aanbevelingen gepubliceerd door Belpotato.be.
Bewaar het pootgoed niet in een ruimte die gebruikt wordt om bewaaraardappelen of granen op te slaan, om zo kruisbesmetting te voorkomen.
Zorg voor volledige traceerbaarheid op je bedrijf als het pootgoed van verschillende bronnen afkomstig is.
De uitdagingen die gepaard gaan met de moeilijke aanvoer van pootgoed voor de teelt van 2024 zijn enorm voor elke schakel in de sector. Naast de extra kosten staan ook de opbrengst en kwaliteit van de consumptieaardappelproductie op het spel. Bovendien is het in het belang van de hele sector om het dalende pootgoedareaal in de EU te stabiliseren.
