Zuivelindustrie pakt uit met duurzamere verpakkingen en slim waterhergebruik

In het Vlaams Parlement verkenden experts en zuivelverwerkers verschillende pistes voor een verdere verduurzaming van de sector. Dat deden ze tijdens het zesde zuivelsymposium van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) en de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ).

Zesde symposium rond duurzame zuivel

Naar jaarlijkse gewoonte brengen VLAM en BCZ een aantal vakspecialisten samen voor een stand van zaken rond duurzaamheid in de Belgische zuivelsector. Het zesde zuivelsymposium vond vanmorgen plaats in het Vlaams Parlement. Een 50-tal deelnemers uit de retail, academische wereld, landbouwcommissie, verschillende beleidsdomeinen, ngo’s en de zuivelsector zelf volgde het symposium en paneldebat dat nieuwsanker Annelies Van Herck modereerde.

Na 5 jaar focus op de inspanningen van de melkveehouders, belichtten de initiatiefnemers nu de realisaties én uitdagingen in de volgende schakel van de keten: de zuivelverwerkers. Lien Callewaert, directeur BCZ: “De zuivelverwerking heeft serieuze stappen vooruit gezet. Nodig ook, met het oog op een klimaatneutraal Europa in 2050. De uitdagingen zijn heel divers en gaan van verduurzaming van verpakking, verhoging van energie-efficiëntie en verlaging van koolstofvoetafdruk tot verbeterde afvalverwerking, vermindering van voedselverlies en meer waterhergebruik. Belangrijk is dat we samen in de keten vooruitgang blijven boeken, dus met onze melkveehouders en toeleveranciers, maar anderzijds ook met experts, wetenschappers en overheid. Alleen zo kunnen we de plaats van de zuivelsector in een meer duurzaam voedingssysteem bestendigen.”

De afgelopen 10 jaar hebben de zuivelverwerkende bedrijven in ons land duidelijk stappen gezet richting verduurzaming. In 2022 investeerde de zuivelindustrie nog een recordbedrag van 180 miljoen euro.

- -22% energieverbruik per liter verwerkte melk (2012-2022)

- -24% CO2-uitstoot per liter verwerkte melk (2012-2022)

- -29% waterverbruik per liter verwerkte melk (2012-2022)

- 34% water uit alternatieve waterbronnen per liter verwerkte melk (2012-2022)

Duurzaam samenwerken op langere termijn

Het symposium focuste op 2 belangrijke thema’s binnen de zuivelverwerking: duurzamere verpakkingen en waterhergebruik.

Professor Peter Ragaert, gespecialiseerd in verpakkingstechnologie voor voeding (UGent), schetste de uitdagingen en mogelijkheden voor duurzamere zuivelverpakkingen. “Belangrijk is om met alle stakeholders aan tafel te zitten, dus zowel de zuivelverwerker als het verpakkingsbedrijf als de producent van vulmachines. Duurzaamheid is een verhaal van samenwerken. Daarbij houdt de ideale verpakking voor voedingsproducten rekening met 3 factoren: functionaliteit, gebruiksgemak en duurzaamheid. Die functionaliteit is heel belangrijk, een verpakking beschermt een voedingsproduct en geeft het een optimale houdbaarheid mee.

In de transitie naar duurzamere verpakkingen – die zeker al bezig is, maar met de nieuwe wetgeving straks in een stroomversnelling zal geraken – moeten we aandacht besteden aan duurzame materialen, zodat we meer kunnen recycleren, én aan de houdbaarheid van voedsel. We moeten streven naar het vereenvoudigen van verpakkingssamenstellingen zonder impact op de functionaliteit. We zien bijvoorbeeld al steeds meer melkproducten in gerecycleerde PET-flessen.”

Als waterinnovator bij Vlakwa, het Vlaams Kenniscentrum Water, ging Charlotte Boeckaert dieper in op het watergebruik en -hergebruik binnen de zuivelsector. “Bijna 30% van alle gebruikte water in de zuivelverwerking komt uit alternatieve bronnen, denk aan gerecycleerd afvalwater of water uit de melk zelf. Dat is indrukwekkend, zeker als je weet dat het algemene waterhergebruik in de voedingssector op 15,6% ligt. In een ideaal scenario worden zuivelbedrijven zelfvoorzienend op het vlak van water. Dat kan technisch omdat melk veel water bevat, maar dat vraagt wel nog wat oplossingen voor de verdere behandeling van concentraten. Misschien kunnen deze gevaloriseerd worden als nuttige reststroom en ontstaat er een oneindige cyclus? Alleszins, verder onderzoek is nodig, waarbij kwalitatief water een belangrijk uitgangspunt blijft omdat je met voeding bezig bent. Op laboschaal kan er vandaag al veel, maar de vertaalslag naar de praktijk is nodig, met grotere hoeveelheden water.”

Duurzaamheidsmonitor & lancering factbook 2023

Tijdens het symposium werden de laatste resultaten gedeeld van de Duurzaamheidsmonitor die sinds 2014 de vooruitgang in de volledige zuivelketen bijhoudt. Naast de resultaten van de zuivelverwerkende bedrijven (zie hoger) boekten ook de melkveehouders heel wat vooruitgang:

- 48% melkveehouders produceert zelf duurzame energie, via zonnepanelen, een windmolen of met een pocketvergister (ten opzichte van 22% in 2014)

- 80% van de melkveehouders streeft naar een circulaire bedrijfsvoering via lokale mestverwerking

- 63% voedert nevenproducten uit de voedingsindustrie (bv. van suikerindustrie of brouwerijen)

- 48% melkveehouders maakt gebruik van alternatieve waterbronnen, zoals regenwater (ten opzichte van 28% in 2014)

- 64% melkveehouders voorziet vachtverzorging voor de koeien, zoals koeborstels (ten opzichte van 53% in 2014)

- 53% melkveehouders zet in op de langleefbaarheid van de melkkoeien (ten opzichte van 35% in 2014)

- 23% laat vandaag het dierenwelzijn op zijn boerderij in kaart brengen

- 12% laat de individuele koolstofvoetafdruk van zijn melkveehouderij meten

Tijdens het symposium werd het factbook ‘Duurzame zuivel, een blik op de toekomst van zuivelverwerking’ gelanceerd, met meer toelichting en cijfers over de inspanningen van de sector. Je kan het volledige factbook online inkijken via de website van VLAM en via deze link. Het factbook en symposium maken deel uit van een Europese campagne die de inspanningen van de zuivelsector op het gebied van duurzaamheid onder de aandacht wil brengen.

VLAM