Professor Frédéric Rollin over het belang van veeteelt voor klimaat en milieu

Professor Frédéric Rollin voert onderzoek uit en doceert aan de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit van Luik. Hij is gespecialiseerd in herkauwers, dieren die volgens hem schromelijk onderschat worden vandaag. “Fabriekjes op poten zijn het, die twaalf uur per dag onvermoeibaar onverteerbare cellulose omzetten in nuttige, zelfs noodzakelijke producten”, klinkt het enthousiast.

“Zonder dierlijke productie gaat de plantaardige ook achteruit”

Het doet hem dan ook pijn te zien dat dierlijke producten als melk en vlees meer en meer in het verdomhoekje komen te staan. “Het verbaast me hoe snel de anti-vleesbewegingen aan populariteit winnen, en hoe moeilijk het is om hen te bereiken met wetenschappelijke argumenten”, vertelt hij. Landbouwleven sprak met hem over de risico’s die dat met zich meebrengt: “Zonder dierlijke productie gaat de plantaardige productie ook achteruit.”

Herkauwers stoten methaan uit, een belangrijk broeikasgas. Daardoor dragen de productie van melk en vlees toch bij aan de opwarming van het klimaat?

“Dat klopt, ze dragen bij, maar dat is maar een peulschil vergeleken met onze eigen productie van broeikasgassen. De veehouderij in het algemeen is verantwoordelijk voor 6,5  % van de wereldwijde uitstoot. Twee derde daarvan is het resultaat van fermentatie in de pens, de rest wordt veroorzaakt door mestopslag. Niet alleen herkauwers produceren methaan, éénmagigen zoals kippen en varkens doen dat ook.”

Waarom fixeert de klimaatbeweging zich zo op rundvee?

“Het Engelse livestock wordt vaak vertaald door de term rundvee, en ik denk dat dat de reputatie van herkauwers kwaad heeft gedaan. Het vlees dat wereldwijd het meest wordt geconsumeerd is nochtans gevogelte.”

De bijdrage van pensfermentatie blijft toch niet te verwaarlozen?

“Kijk, herkauwers produceren inderdaad het meeste methaan, maar net dankzij die pensfermentatie kunnen ze cellulose verteren. Zo maken ze van onverteerbare zaken zoals gras voedzame producten voor de mens. Doordat ze grazen onderhouden ze bovendien permanent grasland.”

Wat is het belang daarvan?

“Wel, permanent grasland is, net als bossen en oceanen, een belangrijk koolstofreservoir. Elke hectare permanent grasland legt maar liefst 2,7 ton CO2 per jaar vast. Doordat herkauwers constant de grasstengels afbijten worden er meer bladeren en wortels aangemaakt. De media praten doorgaans alleen over wat herkauwers uitstoten, maar houden geen rekening met wat die weides opnemen.”

Is het beleid zich daar niet voldoende van bewust?

“Naar aanleiding van de vorige klimaattop in Parijs verscheen er een Zweeds document met aanbevelingen om de klimaatdoelstellingen te halen. Dat riep op om alle subsidies voor dierlijke productie stop te zetten, om met de helft minder melkkoeien door te gaan en alle vleesrunderen te vervangen door kippen. Dat heeft invloed op de politiek. Dat is een ramp, want zonder dierlijke productie gaat de plantaardige productie ook achteruit.”

Hoe bedoelt u dat precies?

“Onze bodem is aan het sterven. Herkauwers dikken de humuslaag aan en maken de bodem vruchtbaarder. Na begrazing en bemesting kan er zeer goed op geteeld worden. Het is de kringloop van het leven: plant voedt dier, dier voedt plant. Voor mij is de vergevorderde specialisatie en intensivering van landbouwbedrijven daarom een drama.”

U ziet geen heil in het specialiseren in of akkerbouw, of veeteelt?

“Neen. Enkel akkerbouw op een bedrijf, dat is geen oplossing op lange termijn. De intensieve veehouderij evenmin. Landbouwers kregen niets anders te horen dan dat de kleintjes eruit zouden gaan. Velen voelen zich verplicht om constant te groeien. Daarvoor gaan ze zware leningen aan. Mensen staan onder druk in dit systeem, en dat heeft ook zijn gevolgen voor het welzijn van de dieren.”

Nu raakt u aan een heel andere, maar even actuele problematiek.

“Om problemen op te lossen zouden we moeten beginnen met het correct betalen van onze landbouwers. Maar wat gebeurt er? De media overladen hen met kritiek. Het is vernederend. Zo veel werken, zo weinig verdienen en dan zo behandeld worden, wie kan dat verdragen? Niemand! “We moeten onze landbouwers beter betalen of ze verdwijnen, maar het zal nog niet voor direct zijn”, horen we dan van verderop in de keten.”

Bedoelt u daarmee de supermarkten en de voedingsindustrie?

“Ik kan u een voorbeeld geven. Supermarktketen Albert Heijn wil geen rundsvlees van dieren geboren met een keizersnede meer. Volgens hen is dat niet diervriendelijk. Ze vragen dat producenten voldoen aan het WA-lastenboek, wat staat voor Welfare Approved. Ik kan u zeggen dat een keizersnede geen mishandeling is, integendeel. Het gaat makkelijker dan een gewone geboorte, en de dieren hebben een hogere overlevingskans.”

Wat voor gevolgen heeft dat?

“Het gevolg is dat de prijs van Belgisch witblauw rundsvlees keldert, zeker als Delhaize en andere supermarkten Albert Heijn hierin gaan volgen. Welzijn heeft er niets mee te maken. Belgisch witblauw heeft bovendien de laagste uitstoot van broeikasgassen per kilogram vlees. Het ras is fantastisch efficiënt. Eén aspect isoleren, en het grote verhaal negeren, dat is de strategie.”

U ziet een parallel met de klimaatargumenten van de anti-vleesbeweging?

“Zonder dieren is het niet mogelijk om op grote schaal opnieuw koolstof in de bodem te krijgen. Dat ze zelf broeikasgassen uitstoten moeten we erbij nemen. Weet je dat ik diergeneeskundestudenten heb die veganist zijn? In een Canadese universiteit ijverden studenten zelfs voor de opschorting van alle cursussen over productiedieren, hoorde ik. Maar denk je dat huisdieren niet verantwoordelijk zijn voor uitstoot van broeikasgassen? Pas op, veganisten die hun katten en honden veganistische voeding geven: dat is mishandeling.”

Wat is volgens u de goede weg naar een verminderde uitstoot?

“Ik wantrouw simpele oplossingen, en mensen die dingen zonder nuance durven uitsluiten. We moeten op zoek naar een evenwicht, zodat landbouwers weer optimaal gebruik kunnen maken van de synergie tussen veeteelt en akkerbouw. Als we op een goede manier aan veeteelt doen, met vlinderbloemigen om stikstof te fixeren en veel weidegang, dan zijn herkauwers onze beste medestanders in de strijd tegen de klimaatverandering.”

D.C.