Mechanische onkruidbestrijding in volle opmars!
De evolutie gaat snel bij mechanische onkruidbestrijding. Onkruiden zullen hoe langer hoe meer mechanisch verwijderd worden, eerst door grote gps- en cameragestuurde schoffels, later door elektrische en zelfrijdende kleine robots. Door die robotisering, versneld door artificiële intelligentie (AI), worden kiemende ziektes herkend en kunnen teeltopbrengsten voorspeld worden.
De Europese Green Deal, de Vlaamse Ecoregelingen inzake mechanische onkuidbestrijding (MOB) en het aanbod bij de verschillende constructeurs actief in mechanische onkruidbestrijding zijn duidelijk in volle opmars. Deze trend neemt een prominente plaats in de landbouwmechanisatie in, zowel bij landbouwers als bij loonwerkers. Op beurzen zie je allerhande modellen opduiken, bij bekende én nieuwe merken.
En zijn verschillende modellen op de markt, van basismodellen tot gerobotiseerde machines. Het Praktijkcentrum voor Land- en Tuinbouw (PCLT) geeft in het kader van de geleide themademonstratie over alternatieve onkruidbestrijding tijdens de Werktuigendagen een overzicht.
Machines terug van weggeweest
Een paar generaties terug werd de schoffelmachine volop ingezet. In de jaren 70-80 was een schoffel achter een kleine trekker in de bieten een gewoonte in de Vlaamse velden. De juiste gewasbeschermingsmiddelen waren toen nog niet voorhanden. In de jaren 80 en 90 werden nieuwe gewasbeschermingsmiddelen ingeburgerd en verdween de schoffelmachine van het erf.
Twee decennia later kijken we aan tegen zeer lastige erkenningen voor gewasbeschermingsmiddelen. Veel actuele doeltreffende en betaalbare producten worden geleidelijk uit de Europese markt gehaald. Duurdere behandelingen, en meer herhalingen, worden dan ook de norm voor veel teelten. Bijkomend wil de Europese Unie (EU) met de Green deal het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen tegen 2030 halveren.
Nu al zijn bepaalde teelten moeilijk onkruidvrij te houden zonder aanvulling van mechanische onkruidbestrijding. Bijkomend zien we resistente onkruidvarianten (duist) en wordt de landbouwer verplicht om exoten (bijvoorbeeld doornappel en Japanse duizendknoop) mechanisch aan te pakken.
Op enkele jaren tijd bieden heel wat loonwerkers een mechanische oplossing aan, en ook de landbouwer investeert hierin. Via de ecoregelingen krijg je in het huidige Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) tot 310 euro/ha steun als je dat teeltjaar geen herbiciden inzet.
Weersomstandigheden: hét belangrijkste aandachtspunt
De spelbreker of spelmaker bij mechanische onkruidbestrijding is uiteraard het weer. Ook het tijdstip van aanpak is van groot belang. Mechanische onkruidbestrijding doe je het best bij warme dagen met veel wind en zon. Het beste tijdstip is rond de middag. Bij goede weersomstandigheden kan het zelfs dag en nacht. Loonwerkers investeren vaak in brede machines om een hogere capaciteit te behalen of in types die een hoge snelheid vragen. De laatste innovaties laten het toe om ook ’s nachts precies te kunnen werken (camerasturing). Kiezen voor een loonwerker kan zeker voordelig zijn, tenminste als deze op het goede tijdstip kan aanwezig zijn. Goede afspraken maken is dus belangrijk!
Keuze voor toptechnologie
De trend is ook doorgedrongen bij de grotere machinefabrikanten, denk maar aan Lemken (Steketee), Kverneland/Kubota (BC Technique), Pöttinger (CSF machines), Einböck (verdeeld door Packo), Amazone en nog tal van andere lokale constructeurs. Zij investeren steeds meer in onderzoek en verdere doorontwikkeling van deze machines.
RTK-gps is tegenwoordig een standaard bij deze machines. De gps-ontvanger staat op de tractor en/of op de schoffelmachine. Om tussen de rij nog preciezer te werken, zeker op ruggen, stuurt de schoffel bij via camerasturing. Het bijsturen gebeurt bij de laatste generatie machines volautomatisch, met sideshift. Er is dus geen extra persoon meer nodig. Ook sectieschakeling is mogelijk.
Drie types machines zijn belangrijk
Willen we als landbouwer een complete mechanische onkruidbestrijding uitvoeren, dan zijn daar 3 types machines voor nodig in de meeste teelten.
Schoffelmachine De schoffelmachine is een oude en bekende standaardmachine voor mechanische onkruidbestrijding. Ze is de voorbije jaren wel doorontwikkeld dankzij de aansturing door technologische hulpmiddelen (gps en camera-aansturing), en door sectieschakeling. Hierdoor is de nauwkeurigheid en de efficiëntie van de machine fors verbeterd. Het laat toe om ‘s nacht door te werken. In essentie blijft een schoffelmachine een bouwdoos waarin de balk, het stuursysteem, de parallellogrammen, de schoffelmessen en eventuele attributen bepalend zijn voor het resultaat. De schoffelmachine heeft een snijdende werking, waarmee het alle onkruiden definitief verwijdert. De schoffelmachine kan niet vollevelds gebruikt worden en moet steeds aangepast worden aan de te volgen rijafstand. Dit vraagt telkens de nodige tijd.
Naast de 3 bovenstaande machines zijn er nog tal van andere machines beschikbaar specifiek voor bepaalde teelten, zoals de onkruidbrander, laser aangestuurde onkruidzoeker en verdelger, aanaarders enzomeer.
Elektrisch en zelfrijdend met kleine robots
Robots en robottechnologie kan ook al in de akkerbouw. Kleinere autonome elektrisch aangedreven schoffelmachines kunnen 24 uur op 24 en 7 dagen per week het werk doen (dit met uitzondering van het laden). Deze technologie zal snel zijn intrede vinden in de praktijk. Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) en Inagro doen hierin baanbrekend onderzoek. Verschillende constucteurs zijn al volop aan de slag, en weldra wordt dit praktijkrijp. Als deze toepassingen klaar zijn voor de praktijk, zal het PCLT ook de nodige opleidingen voorzien.
Plantmachines (met gps) leveren een taakkaart waarmee de machine voor mechanische onkruidbestrijding de locatie van de planten exact weet. Hiermee kan de precisieschoffelaar aan de slag om alle onkruid zowel tussen als in de rij quasi volledig te verwijderen. Bijkomend leert de precieschoffelaar onkruiden te herkennen dankzij slimme camera’s en AI.
In de toekomst zal je een kaart ontvangen met een overzicht van de soorten onkruiden op je veld. De precisieschoffel zal ook aangestuurd worden door precisieweerstations die verbonden zijn met weerapplicaties. De weersvoorspellingen zullen accurater worden door AI. Daarnaast zullen de slimme robots ziektes in een vroeg stadium herkennen. Als landbouwer kan je zo veel vroeger, efficiënter én met minder middelen de plaag bestrijden. 50 jaar na de schoffelmachine in de Vlaamse velden zien we straks kleine autonome robots het werk doen, zonder chauffeur. Bijkomend zullen die je alles over de teelt vertellen! En de chauffeur? Die drinkt intussen misschien rustig een glaasje bubbels aan de rand van de weg.
De technologische vooruitgang hoeft zeker niet af te schrikken. Via de vele innovaties zal de landbouw immers verduurzamen en weerbaar blijven. Enkel technologie kan een oplossing bieden aan de vele klimatologische en economische uitdagingen in de sector. Het delen van data op een veilige en efficiënte manier zal de sleutel zijn tot verdere ontwikkelingen. Er zijn intussen verschillende platformen die ervoor zorgen dat enkel de juiste mensen toegang hebben tot die data.
Bijscholing en opleiding nodig
Landbouwers, technici en erfbetreders moeten bijgeschoold worden om te leren werken met de machine en om ook het teelttechnische aspect aan te leren. Vooral het teelttechnische aspect is voor landbouwtechnici nieuw. Het PCLT zet in op praktijkopleidingen in landbouwmechanisatie en op specialisatiecursussen. De technologische innovaties die klaar zijn voor de praktijk zitten vervat in deze opleidingen. Wij horen dan ook dagelijks van onze mechanisatiepartners dat de nood hoog is. Ook de fytolicentieopleidingen oriënteren zich geleidelijk in de richting van mechanische onkruidbestrijding.
