Liquidambar: een mooie (herfst)boom
Een liquidambar of amberboom doet een beetje denken aan de kauwgomballenboom uit het liedje van Elly en Rikkert. Niet omdat er zo eentje staat in de tuin van een of andere malle oom, maar omdat hij in de herfst net zo kleurrijk is als een volgepropte kauwgomballenautomaat. Alle tinten rood, purper, geeloranje, roze en groen toveren de boom elke herfst opnieuw om tot een prachtige kauwgomballenboom.
En er is meer… De naam Liquidambar betekent letterlijk: vloeibare (liquidus) amber (ambar) wat verwijst naar de overvloedig vrijkomende bruinrode hars als de bast van de boom beschadigd geraakt. Deze hars, styrax of storax, geurt naar vanille en doet wat denken aan de specifieke geur van amber, een zeldzaam en waardevolle substantie afkomstig uit de darmen van de potvis. In Midden-Amerika wordt de boom aangeplant om de hars, die gebruikt wordt in parfums en medicijnen, te kunnen oogsten. Een andere belangrijke toepassing werd ontdekt door de Indianen die al eeuwenlang kauwden op de kleverige hars en zo de basis legden voor het gebruik van deze hars bij de productie van… kauwgom.
Botanisch
De botanie van deze boom is vrij simpel: de amberboom is de enige plant in het geslacht
De bladeren hebben drie tot zeven lobben en staan in een spiraal ingeplant op de takken. De grootte van het blad varieert van 1,5 tot 20 cm en geeft een aangename geur als het wordt fijngewreven. Hier volgen beknopt de drie voornaamste soorten en hun mooiste varianten.
Liquidambar formosana
Deze Liquidambar soort groeit van nature in de vochtige en warme streken van China, Taiwan (vroeger Formosa genoemd), Noord-Vietnam, Zuid-Korea en Laos en is bij ons slechts twijfelachtig winterhard. Meteen de verklaring waarom deze boom best op een beschutte plaats aangeplant wordt.
Het drielobbige, onbehaarde blad is 8 tot 15 cm lang, 10 tot 17 cm breed en is matglanzend met een donkergroene kleur. In de herfst verkleurt het loof bijzonder mooi naar scharlakenrood. De bloei (Liquidambar is een windbestuiver) is eerder onopvallend (eind april) en wordt gevolgd door 2,5 cm lange, stekelige doosvruchten aan opvallend lange stelen die tot diep in de winter aan de boom blijven hangen.
Liquidambar orientalis
De Oosterse amberboom is afkomstig uit de zuidwestelijke regio van Turkije en wordt daar tot 30 m hoog. Bij ons groeit hij uit tot een bossige struik of een kleine boom van 7 tot 10 m hoog met een bijzonder dicht vertakte, eivormige kroon met overhangende takken. De stam krijgt op latere leeftijd een grijze kleur, de jonge twijgen zijn geelgroen en verkleuren later naar roodbruin. De oudere takken krijgen de voor Liquidambar typerende kurklijsten.
Het vijflobbige blad is breder (7 tot 10 cm) dan het lang is (4,5 tot 7,5 cm) en is diep gelobd tot gespleten. In de herfst verkleurt het donkergroene blad oranjerood. Ook deze boom, die in warmere klimaten een bijzonder mooie parkboom is, vraagt bij ons een beschutte standplaats omdat hij niet bestand is tegen strenge vorst. Net als de vorige soort geeft hij de voorkeur aan voedzame, vochthoudende bodems.
Liquidambar styraciflua
Deze prachtige sierboom is afkomstig uit oostelijk Noord-Amerika, waar hij tot 40 m hoog wordt. Ook bij ons is de sierboom een topper voor parken, lanen en grote tuinen. De kroon groeit aanvankelijk smal, piramidaal met schuin opgaande takken en een stam die tot in de top kaarsrecht blijft. Op latere leeftijd gaan de takken afstaan en krijgt de boom een meer eivormige kroon die een uiteindelijke hoogte bereikt van 25 tot 30 m. De jonge twijgen zijn in het eerste jaar glanzend glad en geelgroen. In het tweede seizoen kleuren ze roodbruin en ontwikkelen ze kurklijsten. De stam is grijs van kleur en diep gegroefd.
Het handvormig gelobde blad (vijf lobben, heel soms zeven) lijkt wel wat op dat van de esdoorn maar is afwisselend geplaatst en niet tegenoverstaand zoals bij de esdoorn. In de zomer is het blad glanzend groen, de intense herfstkleur varieert in allerlei kleurschakeringen van wijnrood, geeloranje en violet. De herfsttint verschilt van boom tot boom, tenzij het gaat om vegetatief vermeerderde selecties.
Na de onopvallende bloei in april-mei, verschijnen de houtige, gehoornde, bolronde vruchten die op de vruchten van platanen lijken en die tot ver in de winter aan de boom blijven hangen. Deze soort is ook bij ons goed winterhard en geeft de voorkeur aan vruchtbare leembodems die voldoende vochthoudend zijn. Van deze soort zijn heel wat mooie en bijzondere selecties te verkrijgen.